Νίκος Καρούζος, "Λευκοπλάστης για μικρές και μεγάλες αντινομίες"

ΑΙΦΝΗΣ

Αυτό που λέμε όνειρο δεν ειν’ όνειρο

και η πλατειά πραγματικότητα δεν είναι πραγματική.

Κάπου γελιέμαι μα εκεί κιόλας υπάρχω απόλυτα,

σαν το σύννεφο π’ αλλάζει στα νωθρά δευτερόλεπτα

όντας μονάχα η ακάλεστη μεταμόρφωση.

Κανένα λιοντάρι δεν παραγνώρισε το θήραμα

και η πάπια δεν έπαψε να πιπιλίζει τη λάσπη.

το χταπόδι βγαίνει απ’ το ρηχό θαλάμι του με γαλαζόπετρα

στα ξέφωτα η τίγρη λησμονιέται ανεπίληπτα.

Νυχτώνει και σήμερα. Η αγωνία

λέει πάλι: θα βοσκήσω το μαύρο.

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣ

Έχουν αρχίσει να με κυκλώνουν επικίνδυνα οι ώρες.

Ακούω τα φυλλώματα σήμερα

γινήκαν ανήσυχα χορικά.

Πρέπει να ζήσω τις αντίστροφες δυνάμεις.

Ω καρδιά μου − τρομαχτικότερη σελήνη!

ΡΩΜΑΪΚΗ ΟΠΤΑΣΙΑ

                        εν τω τηρείν τον ένδον δαίμονα ανύβριστον και ασινή

                                 ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ, Εις Εαυτόν, βιβλίο Β 17

Ωραιότερος απ’ τα ναυάγια των ήλιων

ο απλός αυτοκράτορας ενώ

τα μάτια του σχεδόν ερωτευμένα

και πρόθυμα στον άσχετο κίνδυνο μιας εκστρατείας

κερνούσαν έξω απ’ τη σκηνή του

τη μοίρα δίχως τάραχο και την αθώα σκέψη

να μην τον εύρει σε μικρότητα ο θάνατος

όπως οι άγγελοι διαγράφονταν παγεροί μεσ’ στον κόσμο

χωρίς άλλο ένδυμα, μονάχα την αυγή φορώντας

− εκείνη τη σοβαρότητα εκείνο το χρώμα!

μιλούσε με τα λίγα δάκρυα του κι όπως

ο ήλιος ανέβαινε στην καμπύλη

σιγά-σιγά τα στέρεψε.

Η Ρώμη γινότανε μέσα του σαν ένα σβωλαράκι

τα χρόνια μάζευαν οδυνηρά

καθώς τα στρείδια στο λεμόνι.

Ποτέ δεν τον ένιωσαν, αλήθεια,

οι λεγεωνάριοι που ’χαν συνηθίσει

τόσον καιρό στη σφαγή και στον πονόδοντο

με σκονισμένα μάτια

με σπασμένα νεύρα.

Αίφνης ένας παλιός αριστοκράτης απ’ του Βρούτου το σόι

μ’ άσπρο κουστούμι και μια κόκκινη βαλίτσα

τον πλησίασε ήρεμα και διαιρώντας

με το χέρι του σηκωμένο ψηλά

την αυγινή σελήνη που ξεθύμαινε

του είπε: «Πώς να γίνει, αγαπητέ μου, διχάζομαι και συ

μου λες πως έχω το παρόν και μόνο.

Μα εκείνος ο γαλάζιος σκαντζόχοιρος

ο ουρανός όταν βρέχει

τα δέντρα που τρομάζουν ολόγυρα

η άκακη χλόη κι αποπάνω τα πτηνά

τούτο το βάρβαρο ρυάκι πλάι μας

τα ξίφη των αγγέλων

η μουγγαμάρα που σχηματίζει τη λάμψη –

κάθε λαχτάρισμα του υπαρκτού με αφυπνίζει

για το μισό που καταπίνει τ’ άλλο του μισό.

Δεν είμαι θάλασσα να λιώσω με νύχτα τη σελήνη

και να την κάνω κομμάτια στα νερά

με νεκρώσιμη γαλήνη περίγυρα

ή με κύματα γοερά

με θρήσκευμα τον πόνο...

Το έαρ είναι άλυτο.

Πώς να διδάξω τη φλόγα στη σταγόνα;

Η αγωνία υπερβαίνει τη ζωή,

γι’ αυτό και αχρηστεύει τις απολαύσεις.

Αχ, τι λάκκος από σκοτάδι που κάποτε

μ’ έναν κόκορα στο κεφάλι για να τρελάνω τη νύχτα

ούρλιασα ξαφνικά σα να μου φύτεψαν βόλι:

− Μια τριανταφυλλιά στο φεγγαρόφωτο!

Τι φρίκη, την τρώνε τα δευτερόλεπτα! –

Πώς να κρατήσουμε απείραχτο το δαίμονα;

Μ’ αν δεν μπορούμε – τότε λέω πως αρκεί

για λίγη βλόγηση κ’ ίσως ίαση

κείνος ο σκύλος όνειρος, κείνος ο γκρίζος τύφος...

Χαίρε Καίσαρα!

Τα μάτια μου ειν’ ευρήματα του θανάτου».

Για χρόνο μοναχά εκλιπαρούσα

(Δημήτριος Καπετανάκης: Emily Dickinson)

στον Ε.Χ.Γονατά, που μετάφρασε το στίχο

Σαν τους αθόρυβους αϊτούς που με ποικίλα χρώματα

σωριάζονται στ’ αποκριάτικα σκουπίδια

νεκροί που δεν τους πρόλαβε η λύσσα των δευτερολέπτων

εκείνη που σκαρώνει τη διάρκεια, τους μήνες και τα χρόνια,

η τρομερή φαγέδαινα η κουτσομύτα Πλάνη

που δίχως έναστρα φτερά δίχως μικρόβια

τρώει και τρώει την Ανυπαρξία –

πεθαίνουν έρημοι της γης οι κάτασπροι αγγέλοι.

Φτωχέ Καπετανάκη κι όμως όλβιε

στη φράση που ’γραφες αναπνέουμε ολοένα

παγιδευμένοι σε πιθανά γεράματα

μ’ ένα ερώτημα που πρέπει να χαράξω:

Πώς θα γλιτώσουμε απ’ το Σύμπαν;

ΜΙΚΡΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Στα έρημα χαράματα των κήπων αραιά

πέφτουν τα δάκρυα των άστρων.

Αναλάμπει ο αρχαίος υμέναιος

η ολκή του θανάτου.

Την ώρα που τραβιέμαι απ’ την κόλαση

τίποτα δεν κατορθώνω.

Συνήθισα να κλονίζομαι.

Στις πικρές θάλασσες το νερό υποφέρει.

Ξόδεψα μακρινούς περίπατους για να καταλάβω:

Η ζωή δεν έχει τόση ζωή μέσα της·

όλο το ζήτημα είναι, να δούμε μονάχα

πού βγάζει τις φλόγες.

Τότε προσεχτικά πλησιάζουμε

κρατώντας μια χαρτοσακκούλα

και τη γεμίζουμε.

Όταν παιδέψεις τώρα δα μια πεταλούδα δεν το βλέπεις

αλλ’ αργότερα κάπου θα πονέσει ο πολιτισμός.

Όταν τα δέντρα μεσ’ στους κήπους

πλέκουν το αεράκι του θέρους

ο άνθρωπος που διαιρεί με πληγώνει.

Στον ήλιο τώρα εξαφανίσου. Μέχρι πότε

θα παίζει ο σκοπός με τα εμπόδια;

Μέχρι πότε θα βλέπεις τη μύγα

να σεργιανίζει απάνω στη ζάχαρη;

Σε ονόμασα βήματα για ν’ αστράφτει

ανήλιαγος ο νόμος

που συχνά θυμίζει στην αφή

πως ο δρόμος δεν υπάρχει.

Σύμβολο και πραγματικότητα − η ίδια φτώχεια.

Στον ήλιο τώρα εξαφανίσου για φανέρωση.

Όταν δίνεις ένα φιλί στο εικονοστάσι

φιλάς τη ζωή

κι αυτό φτάνει.

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

Κομμένος όπως το λουλούδι μεσ’ στο βάζο

θα ζούσε το απόλυτο κι ο άνθρωπος χωρίς να ζει.

Θα ’τανε χιόνι απάτητο

βροχή που πήρε άλλη απόφαση

και δε θα πέσει.

Θα ’τανε μια πασίλευκη

και ώριμη σιγή που ξεσκεπάζει

πως η γαλήνη ειν’ ο θεός λέξη προς λέξη

δίχως να περισσεύει τίποτα.

Έτσι μιλούσα βλέποντας

εξαίσια ρόδινες ορτανσίες άσπρες και γαλάζιες

ωσάν κομμώσεις θεαινών,

χρυσαφικές αλλόφρονες

μπετίνες και ελισαβέτες

με τα ωραία σκήπτρα τα αναρριχώμενα

μιλούσα βλέποντας

τα χιονόσφαιρα και τα μπαλέτα

τις ανοιγμένες ταϊτές τούς μπακαράδες

όταν ουρλιάζει τρυφερά στην ομορφιά της η κλοξίνια

και ξεθυμαίνουν από κίτρινα μικρά καμώματα

χαώδεις οι πρασινάδες

με τους ατλαντικούς απόκοσμες ασκληπιάδες

και τους φιλάδελφους στην ίδιαν αποκάλυψη

στον ίδιο φανερωτικό βωμό της Δήμητρας

όπως η μοβ εκείνη κληματίδα που μ’ εκπλήττει

μόνη της

ανασκευάζοντας τη νύχτα και τ’ αστέρια

η μοβ εκείνη του αέρα κρύπτη.

Βρισκόμαστε ποτέ πιο πάνω απ’ τ’ αστέρια;

Χαιρόμαστε ποτέ το φως απ’ τη μαυρίλα;

Ή μήπως είδαμε για ένα έστω δευτερόλεπτο

τη σιωπή σωστά καθισμένη;

Θρήνος που είναι τ’ άνθη στα δάχτυλά μας

κι άχραντο σκοτάδι!

Λαβωμένος απ’ το φεγγάρι με μάλαμα

βλέπω καλύτερα πόσο

φθονούμε την καθαρή θνητότητα

που ’χει βαθειά και τόσο ξάστερη

κομμένο το λουλούδι μεσ’ στο βάζο...

Νεάνιδες θροΐζουν ευγενικά

στην απεραντοσύνη του έρωτα

και τι γοργά χαράματα όταν φυσήξει ο χάρος!

Πολύχρωμοι

στην υψωμένη τους ερημία

θροΐζουν οι γλαδίολοι.

Από τη συλλογή «Λευκοπλάστης για μικρές και μεγάλες αντινομίες» (1971).

Πηγή: «Νίκος Καρούζος - Τα ποιήματα Α΄ (1961-1978)», εκδ. Ίκαρος, 5η έκδοση, 2013.

Στην εικόνα: Peter Paul Rubens & Erasmus Quellinus II, «Caesar’s Triumph».
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.