Σταύρος Σταμπόγλης, "Προσπαθώντας τον θερισμό" - Κώστας Θ. Ριζάκης, "πυξίδα ουρανομήκης"

Σταύρος Σταμπόγλης

Προσπαθώντας τον θερισμό:

σχόλια για την ποιητική συλλογή του Κ. Θ. Ριζάκη,

η τριμερής σοδειά *

[απόσπασμα]

Η «η τριμερής σοδειά» του Κώστα Θ. Ριζάκη αποτελείται από μια δέσμη 17 ποιημάτων και μια εξαιρετική κριτική επιστημονική ανάλυση της Δήμητρας Μήττα. Ένα συνθετικό και κατανοητό κείμενο εν τέλει, γέφυρα αναγκαία ανάμεσα στον ποιητή και στον αναγνώστη. […]

[…] Αλλά μου φτάνει και μου περισσεύει που η «τριμερής σοδειά» προσφέρει κάτι πολύτιμο στον δημόσιο χώρο κυρίως. Ανοίγω το παράθυρο και εισβάλλει στο δωμάτιό μου, δηλαδή στρογγυλοκάθεται πλάι μου απρόσκλητο, με αυτοπεποίθηση, σφυρίζοντας αγαπημένους ρυθμούς, το μέλλον τού παρόντος, ό,τι δηλαδή μπορώ να ελέγξω την ποιότητά του ή αν θέλετε το πολύτιμο μιας νέας σχέσης. Μου τραγουδά, μου διηγείται για την ακρίβεια, άλλοτε με ειρωνεία, άλλοτε με την σκοτεινιά του συμβολισμού, άλλοτε με θυμό, κάπου ένοιωσα την υγρασία γύρω από μια Λίμνη πένθους, ίσως, κάτι από Λαμαρτίνο, αλλά με των ακίβδηλων τραγουδιών και των Τραγικών τις ρίζες λάβα. Ακούγονται γενναιότητες, μαρτύρια, έρωτες, θυμός. Θάνατοι περνούν και μοναξιές, της επιβίωσης τα πάθια, η πάλλουσα ζωή, η μέλλουσα ζωή σαν μέσα από θαμπό καθρέφτη είδωλο. Εδώ η ανώνυμη και η επώνυμη ποίηση των ρυθμών, δηλαδή η προϊστορία που θεμελιώνει τον αρχαίο και αιμορραγούντα κόσμο μας, καθώς το ουσιαστικά σύγχρονο κρύβεται ακόμη πίσω απ’ τον ορίζοντα. […]

* Κώστας Θ. Ριζάκης, Η τριμερής σοδειά
πρόλογος: Δήμητρα Μήττα: Ο σκοτεινός της ποίησης παράδεισος
εικαστική παρέμβαση: Φωτεινή Χαμιδιέλη
ΑΩ Εκδόσεις, 2020

Κώστας Θ. Ριζάκης

πυξίδα ουρανομήκης

 

τα δίχως συνδετήρα


λες ν’ αποσόβησεν κ’ εισέτι πάλλευκος η ασβεστό-
γουρνα τη μάντρα; λες μελαμψόν να βούλιαξες στην
πέτρα κάτωχρον ώς κι ένα τριανδρίας ριχτάρι;
α σώπα πλέον − σιώπησε! νυκτός ποια μηχανή
κερδίζει ατμούς σαν προσπερνάς φιλιώνει νέας
φεγγάρι; γεννά γαλήνην παραπλεύρως η εκκλησιά
μη δαψιλεύσεις αφορμήν για κάποιας κερί αναφτό:
έχει κι ο άγιος γκρι σκουριάν ν’ αγαλματώσεις κρίμα −

συρτάρωσες ώστε το χθες: σωρείτες χαμομήλια πλαισ-
ίωσες στο σκηνικόν κι ο οργοτόμος τρόμος η χλιαρή ακρο-
γιαλιάν ξεφτίζει αφρούς ποιήματος; νήματι αφαλατώθηκες

νομάς −ρούφηξες αίμα στο άκτιστον− πλοηγός καφές καλού
                                                                                κακού με ολίγην!





η επί γνώσει άδουσα

                  του ποιητή-συνοδοιπόρου
                  Σταύρου Σταμπόγλη, οφειλή


πήρε να ξεμυτίζει τώρα δά πάλι από τα σκαλιά
θυμιάματος την έσπρωχνε πες βολικόν αεράκι
− πώς να γνωρίζουν οι θνητοί τη βούληση νεκρών;

κατά τ’ άλλα θρονιάστηκεν απτόητη στο ποίημα
(να ’χες σουγιά να ’χες φωνή να ξόδευες το φως) με
μια Μαρία θλίψεων: ξέπλεκη όπου συναπαντάς

να σουρουπώνει παναγιές − θα φέγγεις ευλογίας





Από το βιβλίο:  «Σταύρος Σταμπόγλης, Προσπαθώντας τον θερισμό - 

Κώστας Θ. Ριζάκης, πυξίδα ουρανομήκης», εκδόσεις παρέμβαση, 2023.

Έργο εξωφύλλου-εικαστική παρέμβαση: Φωτεινή Χαμιδιελή.

Σταύρος Σταμπόγλης, "Τεθλασμένη πόλεως αφή"

ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΑΠΟΣΤΗΜΑ


Το δώμα των τετραγώνων, ανισοϋψής στεριά, πέλαγος
ταραγμένο, όπου σκορπάνε των ψυχών εγκαταλείποντας
κορμί κι αλάτι άνθρακα· της μπόρας λίπασμα· κλειδώσεις
άκανθοι και βρόγχος ξηρασίας οι τριγμοί.
Αμαξοστοιχία υπόγεια τραβάει πίσω της την πόλη απ’ το
ποδάρι· κι αυτή κουτσή βαστά ανάποδα, κρατά
αδιάβαστα τα νέα.
Κι ακούς βήματα πυρρίχιου· νομίζεις.
Έφηβοι μύριοι, στρουθία σε κίνηση ακαθησίας είναι·
ο μυστικός τους πυρετός.
Κι οι επικράτειες των προσφύγων· και οι άκαπνες
ταξιαρχίες μιας νεοανεργίας, καθώς συνθλίβονται
όλα εν μέσω εκβιασμών· ό,τι καλλιεργεί την Επαιτεία·
της αειπαρθένου Αλληλεγγύης θυγατέρα·
μεγάλη η χάρη τους μήτηρ και κόρη.





ΣΥΝΟΙΚHΣΕΙΣ

                                                                του Πάουλ Τσελάν


Η παραλληλία· ένα σύστημα αποκατάστασης πλήθους,
όπου έντομα μηρυκάζουν την αλληλεγγύη, καθώς
η ελεήμων πολιτεία σκηνοθετεί την ανάγκη της.
Οι ελεήμονες· ό,τι υποθάλπει υποσχέσεις του φαίνεσθαι
και η καταστροφή συγκαλύπτεται

στην ασάφεια των εξωραϊσμών.
Η οργάνωση είναι μια ευφυής μετατόπιση χρόνου και
χώρου, ένας κόσμος λαβυρινθώδης, όπου ενισχύεται

η συμμετοχή στην ανισότητα του άυλου.
Θα έλεγα, ακρωτηριάζοντας εκείνο το Ποίημα*,
τον ρυθμό του κλέβοντας, πως: μάστορας
της απόκρυψης είναι ο χειριστής.
Αχ, από καρφί η πληγή· κι είναι
λοξό τo αγκίστρωμα της συντριβής
στα χείλη μου επάνω.
Mε καλοπληρωμένη άφεση
o δρόμος μας για τον παράδεισο έχει στρωθεί.
 
 
 
_________________
* «Η φούγκα του θανάτου»-«Todesfuge», 1944-1945.
Πάουλ Τσελάν.

Από την ενότητα:

A΄. Συνοικήσεις

θ΄
Κυριακή βράδυ.


Ο ήχος των αιώνων έχει φυλακιστεί πίσω από την οθόνη,
το τέταρτο μάτι· αυτήν τη γροθιά επιβολής στο μέτωπο.
Και το τρίτο μάτι απόμεινε χώμα στεγνό· ένα σπήλαιο
από ρίζα ξεριζωμένη, ζωγραφιά ευφάνταστης
πίστης· μια ιδέα έτσι κι αλλιώς.
Αλλά τώρα όλα τα γεύομαι οινοπνεύματα δίχως οίνο και
πνεύμα· καθώς της μέρας επιταχύνεται η εκμετάλλευση·
καθώς εξαντλείται η κίνηση, καθώς εξαντλούμαι
στην αποδοχή των εντολών ευζωίας.
Παγώνουν οι λέξεις αντί να φλέγονται.
Και οι αριθμοί, η άβυσσος της αβύσσου, ελέγχουν
την εξέλιξη· ήχοι αστραπιαίοι να
συνθλίβουν τις έννοιες.
Κάτι σαν σήμανση κινδύνου στις πύλες
των ονείρων τρομοκρατεί τ’ όνειρο.

Από την ενότητα:

B΄. 13 μπαλάντες του bar

ΑΚΙΝΗΣΙΑΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ


Το κόκκινο φεγγάρι ανεβαίνει, άνοιγμα κατευθείαν
στο πάθος της αβύσσου, ώχρα, παλιόκρασο του γάμου
στο εικονοστάσι της παστάδας.
Φλεγόμενο φιλί της μνήμης αναστατώνει τη μοναξιά.
Μία φωτογραφία, στιγμιαία στάση φωτός, ανακουφίζει
την αβεβαιότητα της οπτικής.
Οι ταχύτητες, οχήματα μεθυσμένα· το ένα παραπατάει
πίσω απ’ τ’ άλλο. Ένας επιτυχημένος εμπρησμός κάθε
μεσημέρι· φόρτωμα με νοθευμένους χρόνους· όπου
οι φλεγμονές της πόλης φλέγονται· το σαράκι
του οιωνεί παρόντος.
Ξεγλιστράς κομμάτια· από το κεκαυμένο
των ήλιων, από το απομεσήμερο της κούρασης,
απ’ την συγχώρεση του απόδειπνου.

Από την ενότητα:

Γ΄. Από Λεκανοπεδίου, Εχινάδες

Από τη συλλογή «Τεθλασμένη πόλεως αφή», Κουκκίδα 2021. 

Σταύρος Σταμπόγλης, "Ατελές Κολλάζ"

ΖΩΓΡΑΦΙΑ

                                     Ακούγοντας Boccherini
                                     Fandango-Castanets, YouTube


Κατηφορίζοντας ανεμίζει ο ελαιώνας. Οι
       περιέργειες
του ήλιου στων φυλλωμάτων το ασημικό.
Κορίτσι αναμμένη ακτίνα τρέχει κάτω απ’ τους
       ίσκιους.
Με θαμπώνει το γέλιο του θαύματος. Άνοιγμα
στο παραπέτασμα τ’ ουρανού. Λεπίδι και
       σχίζει την αφή
από το χώμα ώς το γαλάζιο. Το γαλάζιο που
ματώνει στα μαλλιά της.
Η απόσταση δεν μοιάζει με εγγύτητα,
       η απόσταση
δεν είναι αναστεναγμός· είν’ ένα σύννεφο και
ψιθυρίζει τη βροχή του δυο απλωσιές προς
τον ορίζοντα.
Ζέφυρος κυμάτων πορφυρός κυκλοδίωκτος,
ομηρικός. Καρύκευμα επιθέτων κατακαίει
τη στιγμή.
Στα χείλη, να χαθώ, το φως χυμός αγριεμένος.
Το φως, φιλί στους ίσκιους πάει κι έρχεται·
και με παλεύει αλμυρός πηλός να
φτιάξει έρωτα.





ΕΠΙ ΕΤΕΡΟΦΩΤΟΥ
ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ


Ο ουρανός ήρθε κι αγκάλιασε την προκυμαία.
Άβυσσος ηπείρων ο κόλπος. Ίσκιοι λιόδεντρων
       ενώπιον
καθέτου βιομηχανίας. Aluminium, το 13ο στοιχειό.
Με διπλωμένα τα πανιά μύρια ηφαίστεια λάμνουν.
Γυαλίζει το λίπος του καιρού στην κόμη
       των κυμάτων.
Σε ρυθμούς αγωνίας οι καταφυγές μας.
Έξω  μυρίζει· φόβο μυρίζει ανέγνωρο, δίκια γιά
       άδικα.
Η εξέλιξη αδιαφορεί για το λεπίδι
της αναγκαιότητάς της.
 
 
 
 
 
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΔΙΑΛΟΓΟΥ


Το γνωρίζω αγαπητέ φίλε πως μοιάζω με σπιτικό
κατάκλειστο κάτω απ’ τον ήλιο του μεσημεριού.
Φήμες τοξικών εκπαιδεύσεων μ’ έχουν αλώσει.
Υποψίες δολιοφθοράς σχίζουν τα πρόσωπα
της νύχτας μου.
Κάτω απ’ τα πόδια μου νιώθω αστραπιαίο ένα έδαφος
κι εγώ συνθλίβομαι στην ακινησία. Αν τολμούσα
ν’ ακονίσω το κέρατο, την ουρά να εξοπλίσω,
αλλά κατασβήνομαι στην αναπόφευκτη
εξέλιξη.
Με συγκρατεί και η πρόσοδος των επιχώσεων.
Ναι αυτό το σημείο της προόδου επιβάλλεται
προσώρας, όπου των οριζόντων το ουσιώδες
ανάμεσα ασφυκτιά.





ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΛΛΗΣ ΜΕΡΑΣ


Στου κάτω κόσμου τη σιωπή δεν ξέρω πια τι
ν’ απαντήσω. Όμως η εξόντωση ορίζει την αδίστακτη
παρειά του θριάμβου. Κάθε θριάμβου. Όμως το
       γελοίο στιγματίζει την άλλη παρειά
       του θριάμβου· κάθε θριάμβου.
Τι οφείλει να πράξει το μέλλον, δεν διευκολύνει τα
πρωινά μου. Νοιώθω μονάχα πως εγώ θα πρέπει
       να είμαι
η αδύναμη πλευρά του θεού, κι όχι το υπεράνθρωπο
στίγμα του. Πως, μου πρέπει να είμαι ανθοδοχείο
ελπίδων κι όχι ένα ακόνι ιδεών.
Αλλά κι οι εχθροί μου είχαν ημίθεους κατά το
       μαρτύριο,
τη θυσία· κι ο σεβασμός μου για του λόγου τους,
θε να ’ναι το λαδάκι στο αληθές.
Το ξέρω, η άφεση βρίσκεται πάντοτε στο μέλλον.
Πριν απ’ το μέλλον δεν υπάρχει χρόνος
για τόσα λόγια.





Από τη συλλογή «Ατελές Κολλάζ», εκδ. Κουκκίδα, 2020.