Μαρίνα Τσβετάεβα, "Πηγαίνεις μοιάζοντας με μένα…"

ΠΗΓΑΙΝΕΙΣ ΜΟΙΑΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΜΕΝΑ…


Πηγαίνεις μοιάζοντας με μένα
με τα μάτια προς τα χάμω.
Κι εγώ έτσι τα χαμήλωνα!
Περαστικέ, σταμάτησε εδώ!

Διάβασε με τυφλότητα κότας
σαν μαζέψεις μπουκέτο παπαρούνες
ότι με φώναζαν Μαρίνα
και πόσων ήμουνα ετών.

Μη σκέφτεσαι ότι εδώ είναι τάφος
Ότι θα φανώ να σε τρομάξω…
μου άρεσε υπερβολικά μόνη
να γελάω, όταν δεν έπρεπε!

Και το αίμα έρεε προς το δέρμα
και οι μπούκλες μου ελίσσονταν…
Κι εγώ υπήρξα περαστικέ!
Περαστικέ, σταμάτησε εδώ!

Κόψε για σένα ένα βλαστάρι άγριο
Και τον καρπό του μετά…
Από τη φράουλα του τάφου
Μεγαλύτερη και νοστιμότερη δεν έχει.

Μόνο μη στέκεσαι σκοτισμένος
Με το κεφάλι πεσμένο στο στήθος
Εύκολα να με σκεφτείς
Εύκολα να με ξεχάσεις.

Τι όμορφα η ακτίνα σε φωτίζει!
Είσαι όλος μέσα στη χρυσή σκόνη…
Και να μη σε αναστατώνει
η φωνή μου κάτω από τη γη



                                              Μετάφραση: Μόμα Ράντιτς



Πηγή: Μαρία Λαϊνά, «Ξένη ποίηση του 20ου αιώνα»,
α΄ εκδ. Λωτός 1989, β΄ έκδ. Ελληνικά Γράμματα 2007, γ΄ έκδ. Ρώμη 2021.


Στην εικόνα: Marina Tsvetaeva by Magda Nakhman (1913).
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.

Τσέζαρε Παβέζε, "Θα ’ρθει ο θάνατος και θα ’χει τα μάτια σου"

Θα ’ρθει ο θάνατος και θα ’χει τα μάτια σου

(εκλογή)

[ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΗ...]


Κόκκινη γη μαύρη γη,
εσύ έρχεσαι απ’ τη θάλασσα,
απ’ τη φρυγμένη βλάστηση,
όπου λέξεις αρχαίες
κι αιμάτινος μόχθος
και γεράνια στα βράχια −
δε γνωρίζεις τι φέρνεις
από θάλασσα λέξεις και μόχθο,
εσύ, πλούσια σαν μνήμη,
σαν τ’ άνυδρα χώματα,
συ σκληρή και γλυκύτατη
λέξη, αρχαία από αίμα
συσσωρευμένο στα μάτια·
νεαρή, σαν καρπός
που εποχή είναι και μνήμη −
αναπαύεται η ανάσα σου
κάτω απ’ τον αυγουστιάτικο τον ουρανό,
το βλέμμα σου ελιές
που γλυκαίνουν τη θάλασσα,
και συ ζεις ξαναζείς
δίχως έκπληξη, σίγουρη
σαν τη γη, σκοτεινή
σαν τη γη, πατητήρι
των ονείρων και των εποχών
που αναδύεται μες στο φεγγάρι
πανάρχαιο, όπως
τα χέρια της μάνας σου
η χύτρα στο τζάκι.





[ΕΣΥ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙΣ…]


Εσύ δεν ξέρεις τους λόφους
εκεί που χύθηκε το αίμα.
Όλοι μας φεύγαμε
όλοι μας ρίξαμε
το όπλο και τ’ όνομά μας. Μια γυναίκα
μας κοιτούσε που φεύγαμε.
Ένας μονάχα από μας
στάθηκε εκεί με σφιγμένη γροθιά,
είδε τον άδειο ουρανό,
έσκυψε το κεφάλι και πέθανε
μπροστά στον τοίχο, σωπαίνοντας.
Τώρα, ένα αιμάτινο κουρέλι
και τ’ όνομά του. Μια γυναίκα
μας περιμένει στους λόφους.





[ΕΙΣΑΙ ΣΑΝ ΚΑΠΟΙΑ ΓΗ…]


Είσαι σαν κάποια γη
που κανένας ποτέ δεν ονόμασε.
Δεν περιμένεις τίποτα
μόνο τη λέξη
που θ’ αναβλύσει
απ’ το βάθος
σαν καρπός στα κλαριά.
Ένας άνεμος σε προλαβαίνει.
Στεγνά και μαραμένα πράγματα
σε κατακλύζουνε και φεύγουν με τον άνεμο.
Μέλη και λόγια αρχαία. Τρέμεις
μέσα στο καλοκαίρι.



                                               Μετάφραση: Χρύσα Προκοπάκη




Πηγή: Μαρία Λαϊνά, «Ξένη ποίηση του 20^ου αιώνα»,
α΄ εκδ. Λωτός 1989, β΄ έκδ. Ελληνικά Γράμματα 2007, γ΄ έκδ. Ρώμη 2021.

Στην εικόνα: Cesare Pavese, painting by Nurdan Kasalı.
Πηγή για την εικόνα: https://www.artmajeur.com/

Xόρχε Λουί Μπόρχες, "Το σκοτεινό τριαντάφυλλο"

Κοσμογονία


Ούτε σκοτάδι ούτε χάος. Στο σκοτάδι
πρέπει να υπάρχουν μάτια για να βλέπουν πως υπάρχει,
όπως και για τη σιωπή και για τον ήχο αυτιά,
όπως χρειάζεται ο καθρέφτης τη μορφή που περιέχει.
Ούτε χώρος, ούτε χρόνος. Ούτε καν
κάποια θεότητα που να προνόησε
την αρχέγονη σιωπή της αρχικής νύχτας
του χρόνου, που θα είναι αέναος.
Το μεγάλο ποτάμι του Σκοτεινού Ηράκλειτου
δεν έχει αρχίσει την αμετάκλητη ροή του
που από το παρελθόν ξεχύνεται στο μέλλον,
που από τη λησμονιά κυλάει στη λησμονιά.
Κάτι που υποφέρει. Κάτι που ικετεύει.
Και υστέρα η ιστορία του κόσμου. Τώρα.





Το όνειρο


Τα μεσάνυχτα, καθώς θα σκορπάνε τα ρολόγια
άφθονο χρόνο
θα προχωρήσω παραπέρα απ’ τους συντρόφους του Οδυσσέα
στον τόπο του ονείρου, εκεί που δε φτάνει
η ανθρώπινη μνήμη.
Από τον βυθισμένο αυτό τόπο, διασώζω κατάλοιπα
που δεν καταλαβαίνω εντελώς:
τα πιο κοινά χορτάρια της βοτανικής,
ζώα κάθε λογής, συνομιλίες με νεκρούς,
πρόσωπα που εντέλει είναι προσωπίδες,
λέξεις από γλώσσες πανάρχαιες
και πότε πότε ένας τρόμος που δεν μπορεί να συγκριθεί
με τα καθημερινά βάσανα.
Θα είμαι όλοι ή κανείς. Θα είμαι ο άλλος,
που ήδη είμαι δίχως να το ξέρω, αυτός που κοίταξε
τούτο το άλλο όνειρο, την αγρύπνια μου.
Τη λογαριάζει υπομονετικά και χαμογελάει.





Δεκαπέντε νομίσματα
(εκλογή)

                                     στην Αλίσια Χουράδο


Βρέχει


Άραγε σε ποιο χτες και σε ποιες τάχατες αυλές της Καρθαγένης
να πέφτει τώρα δα αυτή η βροχή;




Ένας ελάσσων ποιητής


Στο τέρμα είναι η λησμονιά.
Ήρθα νωρίς.

Γένεσις Δ΄, 8 


Ήμουνα στην αρχέγονη έρημο.
Δυο μπράτσα έριξαν μια μεγάλη πέτρα.
Κραυγή δε βγήκε. Μονάχα αίμα.
Κι ο θάνατος − πρώτη φόρα.
Δε θυμάμαι αν ήμουνα ο Άβελ ή ο Κάιν




Ο φυλακισμένος


Μια λίμα.
Η πρώτη από τις συμπαγείς σιδερένιες πόρτες.
Κάποια μέρα θα ’μαι ελεύθερος.




Αιωνιότητες


Το φίδι που ζώνει τη θάλασσα και είναι η θάλασσα
το κουπί του Ιάσονα που δε σταματάει,
το καινούργιο του Σίγκουρντ σπαθί.
Τα μόνα πράγματα που αντέχουνε στο χρόνο
είναι εκείνα που δεν υπήρξαν ποτέ.

* * *

Πρωτέας


Προτού οι κωπηλάτες του Οδυσσέα
να εξαντλήσουν το κρασόχρωμο πέλαγο
μαντεύω τις απροσδιόριστες μορφές
εκείνου του θεού, του Πρωτέα.
Βοσκός των κοπαδιών της θάλασσας
και προικισμένος με το δώρο του προφήτη,
προτιμούσε τη γνώση του να κρύβει,
να περιπλέκει διάφορους χρησμούς.
Όταν τον υποχρεώνουν να μιλήσει,
μεταμορφώνεται σε φλόγα ή λιοντάρι,
σε δέντρο που ρίχνει τον ίσκιο του στην όχθη,
νερό που χύνεται μες στο νερό.
Μην τον φοβάσαι Αιγύπτιο Πρωτέα
εσύ, που είσαι ένας και μαζί πολλοί άνθρωποι.





Ο εξόριστος (1977)


Κάποιος ανηφορίζει στα δρομάκια της Ιθάκης
κι έχει ξεχάσει πια τον βασιλιά του, που ήταν στην Τροία
εδώ και τόσα χρόνια.
Κάποιος συλλογίζεται τις εκτάσεις που απόκτησε
το καινούργιο του αλέτρι, τον γιο του
και ίσως είναι ευτυχισμένος.
Στην άκρη του κόσμου, εγώ, ο Οδυσσέας,
κατέβηκα και πέρασα τις πύλες του Άδη
κι είδα τον ίσκιο του θηβαίου Τειρεσία
που χώρισε πάνω στο σμίξιμο τα φίδια,
κι είδα τον ίσκιο του Ηρακλή
που σκότωσε ίσκιους λιονταριών στον κάμπο
ενώ την ίδια στιγμή ήταν στον Όλυμπο. Αυτήν την ώρα
κάποιος θα βαδίζει στην οδό Μπολιβάρ, στην οδό Χιλής
ίσως ευτυχισμένος ή ίσως και όχι.
Μακάρι να μπορούσα να ’μουν εγώ.



                                                                          Μετάφραση: Δημήτρης Καλοκύρης




Το σκοτεινό τριαντάφυλλο (1975).
Πηγή: «Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ποιήματα»,
Μετάφραση, Εισαγωγή, Σχόλια: Δημήτρης Καλοκύρης.
Εκδ. Ελληνικά Γράμματα 2006.


Στην εικονα: Jorge Luis Borges by Annemarie Heinrich, 1967.
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.

Ελένη A. Σακκά, "Το πορφυρό της φλέβας σου"

Ο χορός των δρεπανιών


Βράδιαζε νωρίς τον Ιούλη του ’74
κάλυπταν τα παράθυρα με μπλε καραβόπανα
να μη φαίνεται το φως της λάμπας.
Χτυπούσαν δυνατά οι καμπάνες κι οι σειρήνες.
Φαντάροι με φύλλα πορείας
και παιδικές ζωγραφιές για ενθύμιο.
Σφιχτές αγκαλιές και δάκρυα
αγωνία με λέξεις άγνωστες.
Ήχος αεροπλάνου ν’ ακούγεται
και να σείεται το ξύλινο δάπεδο.
Εικόνες με μαυροφορεμένες γυναίκες
και φωτογραφίες αγνοουμένων στα χέρια τους.
Σκηνές στερεωμένες στο έδαφος
παιδιά να τρέχουν τριγύρω.
Χάρτινα κουτιά γεμάτα ρούχα και κουβέρτες
κλαίγαμε για να πείσουμε
να χωρέσουν τα παιχνίδια μας
δώρο για τα παιδιά της Κύπρου.
Μάθαμε να χορεύουμε τον χορό των δρεπανιών
κι ας έλεγαν πως ήταν μόνο για άνδρες.
Παίζαμε πόλεμο ανάμεσα στα δέντρα
και πάντα νικούσαμε τους κακούς
πιστεύοντας χωρίς απώλειες.





Γη της Αμοργού


Πέτρινο και ανηφορικό
το δρομάκι που οδηγεί
στο παλιό κοιμητήριο της Χώρας.
Σε απόλυτη αρμονία
οι ήχοι της φύσης και τα χρώματα.
Σηκώνω τα χέρια σε ευθεία
παράλληλη με τον ουρανό και τη γη.
Το βλέμμα μου στον ουρανό
τα πόδια μου στη γη.
Σκύβω και στην παλάμη μου
κρατώ χώμα και πέτρες.
Τα σηκώνω ψηλά
και ο αέρας τα σκορπίζει.
Στο παλιό κοιμητήριο της Χώρας
ο σταυρός που σχηματίζω με το σώμα μου
γίνεται ένα με τους ξύλινους σταυρούς
των κεκοιμημένων.





Έρως


Όσοι τον αρνήθηκαν τους εκδικήθηκε
σε υπεροψία ατομικότητας.
Προκλητικά δυσοίωνο το μέλλον
όταν ο χρόνος τον ταπεινώνει
προσπαθώντας να τον κρατήσει δέσμιο
σε ψεύτικους εναγκαλισμούς.
Υπερβατικός και ακατάληπτος.
Εάν τον αποδεχθείς κυριεύει τη σκέψη
οδηγεί σε αυθυπέρβαση του εγώ.
Ανυπότακτος στη λογική
και άνομος στην ηθική.
Εμμονικός στις λεπτομέρειες των αισθήσεων
προκαλεί αναπόφευκτες συγκρουσιακές ενώσεις
αφήνοντας στην απομάκρυνσή του
αμοίραστη ερημιά.





Το κεράκι


Όλο και πιο πολύ πριν φύγει
δυσκολευόταν να σηκωθεί απ’ το κρεβάτι,
αδύναμα τα πόδια της
τρέμαν τα χέρια όταν προσπαθούσε
να βρει το ξύλινο μπαστούνι
δίπλα στο κομοδίνο.
Μετάνιωνε για την απόφαση
και ξανάκλεινε τα μάτια.
Έτσι κι αλλιώς, ίσως να σκεφτόταν,
οι περισσότεροι δεν είναι πια στη ζωή.
Τότε ξαναγινόταν νέα κι άκουγε
τα βήματά τους στην αυλή.
Κρέμαγε βιαστικά τη σακούλα με τα ψώνια
στο πορτάκι της σκάλας
να προλάβει να κουβαλήσει κι άλλα
πριν κλείσει η αγορά.
Ύστερα άναβε όλα τα εξωτερικά φώτα
να φέγγει από μακριά το σπίτι
για κάθε ταξιδιώτη
που δεν θα είχε πού να μείνει.
Φτάνει τόσο που διαβάζεις,
βγες να σε δει λίγο ο ήλιος, μου έλεγες
ενώ κούρντιζες κάθε βράδυ
εκείνο το μπεζ επιτραπέζιο ρολόι.
Κι όταν μεγαλώσεις και πεθάνω
να μην ξεχνάς να μου ανάβεις
το πιο μικρό κεράκι.
Την κράτησα την επιθυμία σου
κι έγινε και δικιά μου
μόνο που δεν ξέρω σε ποιον να την πω.





Το χαμόγελο της λύπης


Τρία σκαλοπάτια απ’ το έδαφος
το υπόγειο της πολυκατοικίας
βαμμένο με πλαστικό χρώμα το δάπεδο.
Σωλήνες νερού στους υγρούς τοίχους
κρεμάστρες και ρούχα
από προηγούμενες παραστάσεις
κι εκείνη η τεράστια αφίσα
του Τσάρλι Τσάπλιν
με τα κουρελιασμένα ρούχα
και το θλιμμένο χαμόγελο
μαζί μας στο θέατρο.
Θρανία ξύλινα και βαλίτσες άδειες
έπιπλα σκοροφαγωμένα.
Κι εμείς οι αδύναμοι
δυνατοί να ερμηνεύουμε τις ζωές των άλλων
μέσα απ’ τα δικά μας πάθη.
Τα μεσάνυχτα όταν ανοίγουμε
την πόρτα να φύγουμε
έχει πια ξημερώσει
στις ζωές μας.





Από τη συλλογή «Το πορφυρό της φλέβας σου», Εκδόσεις Γράφημα, 2023
(εισαγωγή: Νίκος Μυλόπουλος). 

Ρομπέρ Ντεσνός, "Ποιήματα"

 
Το τελευταίο Ποίημα…


Το τελευταίο Ποίημα
Σκιά ανάμεσα σε σκιές
Τόσο πολύ σε ονειρεύτηκα,
Τόσο πολύ περπάτησα, μίλησα,
Τόσο πολύ αγάπησα τη σκιά σου,
Που τίποτε πια δεν μου έμεινε από σένα
Απόμεινα να είμαι ανάμεσα στις σκιές σκιά
Να είμαι εκατό φορές πιο σκιά κι από τη σκιά
Να είμαι η σκιά που θα έρχεται και θα ξανάρχεται
Στην ηλιόφωτη ζωή σου


                                           Μετάφραση: Ιωάννα Αβραμίδου


Πηγή: www.bibliotheque.gr





Ποτέ δεν θα υπάρξει άλλη


Ποτέ δεν θα υπάρξει άλλη πέρα από σένα σε πείσμα των
         άστρων και της μοναξιάς
Σε πείσμα των δέντρων που κόβονται όταν σκοτεινιάζει
Ποτέ καμία άλλη ένα δρόμο – που είναι και δικός μου –
         δεν θ’ ακολουθήσει
Όσο απομακρύνεσαι τόσο η σκιά σου μεγαλώνει
Ποτέ καμιά πέρα από σένα δε θα χαιρετήσει την αυγή
         την θάλασσα όταν αποκαμωμένος να γυρνώ θα
         έχω βγει από τα ερέβη των δασών, τους βάτους
         με τ’ αγκάθια να περπατήσω στον αφρό
Ποτέ κανένας άλλος το χέρι δεν θα ακουμπήσει
         στο μέτωπό μου και τα μάτια
Κανείς ποτέ – και γω αρνούμαι την απιστία και το ψέμα –
Κόψε τα σχοινιά αυτού του πλοίου που αγκυροβόλησε
Ποτέ καμιά πέρα από σένα
Φυλακισμένος ο αετός ροκανίζει αργά αργά
         τα γκριζοπράσινα χάλκινα κάγκελα του κλουβιού του
Ω τι απόδραση!
Είναι Κυριακή τα χελιδόνια τραγουδούν στο τρυφερό
         πράσινο δάσος τα κοριτσάκια περιφέρουνε την πλήξη
         τους σ’ ένα κλουβί φτεροκοπά ένα αηδόνι
         στο ζεστό έρημο πεζοδρόμιο περιφέρει ο ήλιος το
         λεπτό κορμάκι του
Εμείς θα περάσουμε από άλλα κορμιά
Ποτέ ποτέ κανείς πέρα από σένα
Και γω μόνος μόνος σαν τον ξερό κισσό των απομακρυσμένων
         κήπων μόνος σαν το γυαλί
Και συ ποτέ άλλη μόνο εσύ


                                           Μετάφραση: Βερονίκη Δαλακούρα


Πηγή: www.translatum.gr





Σ’ έχω τόσο ονειρευτεί


Σ’ έχω τόσο ονειρευτεί που πια δεν είσαι αληθινή. Προφταίνω άραγε ν’ αγγίξω αυτό το σώμα που πάλλεται, να φιλήσω πάνω σ’ αυτό το στόμα μια αγαπημένη φωνή που γεννιέται;
       Σ’ έχω τόσο ονειρευτεί που τα μπράτσα μου συνηθισμένα σφίγγοντας τη σκιά σου, ν’ αγγίζουν το στήθος μου, ίσως δεν θα μπορούσαν να τυλίξουν το κορμί σου.
     Και είναι πολύ πιθανό, αν γίνει αληθινό το όραμα που με κατέχει χρόνια τώρα, να μεταμορφωθώ κι εγώ σε μια σκιά. Ω ζυγαριές των αισθημάτων!
     Σ’ έχω τόσο ονειρευτεί που σίγουρα δεν μπορώ πια να ξυπνήσω. Αποκοιμιέμαι όρθιος, το κορμί μου έχει εκτεθεί σ’ όλες τις μορφές της ζωής και του έρωτα, και συ, η μόνη που μετρά σήμερα για μένα, είσαι τόσο μακριά που είναι πιο εύκολο ν’ αγγίξω οποιαδήποτε άλλα χείλη ή μέτωπο παρά το δικό σου σώμα.
      Σ’ έχω τόσο ονειρευτεί, έχω τόσο μιλήσει, περπατήσει και πλαγιάσει με το φάντασμά σου, ώστε το μόνο που μου απομένει είναι να είμαι ένα φάντασμα μες στα φαντάσματα, πιο σκιά κι από τον ίσκιο που περπατά –και θα συνεχίζει να βαδίζει χαρούμενα– πάνω στο ηλιακό ρολόι της ζωής σου.





Μια πόλη


Μες στην πόλη που κρεμούν τον διάβολο από τα κέρατα
Μέσα στην πόλη την κλειστή και ανοιχτή
Μέσα στην πόλη που με μολύβι και χαρτί μετρούν όλους τους πόθους

Στην πόλη δίχως τόπο και φωτιά
Στην πόλη δίχως πίστη ή νόμο
Στην πόλη που δεν έχει παλικάρια

Στην πόλη που ο καθένας διασκεδάζει
Στην πόλη που με παγωμένα δάκρυα κλαιν
Στην πόλη των έντεκα ωρών
Μη νομίσετε ότι ξέρω και πολύ καλά τι τρέχει –
Ακόμη δεν την έχω επισκεφθεί.


                                           Μετάφραση: Βερονίκη Δαλακούρα


Πηγή: Μαρία Λαϊνά, «Ξένη ποίηση του 20^ου αιώνα»,

α΄ εκδ. Λωτός 1989, β΄ έκδ. Ελληνικά Γράμματα 2007, γ΄ έκδ. Ρώμη 2021.




Πηγή για την εικόνα:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Robert_Desnos.jpg

Περιοδικό Οδός Πανός, τχ. 199, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2023

Το νέο τεύχος, 199, του περιοδικού Οδός Πανός
‛Oδός Πανός®
εργοτάξιο εξαιρετικών αισθημάτων
έτος 42o, τχ. 199, Οκτώβριος-Δεκέµβριος 2023
 

ΠEPIEXOMENA

 
Αφιέρωμα
Πενήντα χρόνια από τον θάνατο του Γ. Χ. Ώντεν - W. H. Auden
από την Αγγελική Πετροπούλου
Εισαγωγή, μετάφραση-σχόλια, παράδοση ποιημάτων, βίος και έργο, βιβλιογραφικές αναφορές
 
    3   Εισαγωγή
    6   Δεκαέξι Νεανικά Ποιήματα (1922-1926)
  33   Η παράδοση των ποιημάτων
  35   Βίος και έργο
  35   Βιβλιογραφικές αναφορές

  41   Δημήτρης Ι. Καραμβάλης: Ο ποιητής Γ. Χ. Ώντεν και προσέγγιση της ζωής

  46   Βασίλης Κοντόπουλος: Εδώ Βερολίνο
  50   Χρίστος Χριστοφής: Με την ματιά του συλλέκτη...
  56   Θανάσης Θ. Νιάρχος: «Του κύκλου τα γυρίσματα», Γ΄»
  58   Μάριος Σκέμπης: Κρίση Πάριδος
  59   Φανή Χούρσογλου: Αίθουσα αναμονής
  61   Κατερίνα Δασκαλάκη: Δεν πιστεύω στις χαμένες δυνατότητες. Συνομιλία με τον

         Γιάννη Αντωνόπουλο
  74   Κωνσταντίνος Βορβής: Οι ουρανοξύστες των Πατησίων
  76   Δημήτριος Ευστρατίου: Ο ανεστραμμένος κόσμος. Η επίδραση των Monet και

         Vermeer στο έργο του Marcel Proust
  89   Δημήτρης Γέρος: Ημερολόγια Λέσβου
101   Τάσος Μιχαηλίδης: Φίλε μου, καλέ μου
102   Γιώργος Κ. Μιχαηλίδης: Η πιο όμορφη γυναίκα στην πόλη
103   Κωνσταντίνος Μπούρας: Πολιτιστική διπλωματία για την παγκόσμια Ειρήνη
106   Τζίνα Καρβουνάκη: Gabriella Cinti - Γκαβριέλλα Σίντι
113   Βιβλία. Γράφουν οι: Διώνη Δημητριάδου, Νίκος Σιδέρης, Γιώργος Δρίτσας, Γιώργος

         Αραμπατζής, Στέλλα Πριόβολου, Κωνσταντίνος Μπούρας, Κωνσταντίνος Βορβής,

         Γιώργος Χρονάς
144   Τα νέα μας βιβλία και CD του 2023
145   Θέατρο. Γράφουν οι: Κωνσταντίνος Μπούρας, Αθανάσιος Βαβλίδας
158   Μαριάννα Βλάχου – Καραμβάλη: Η αλήθεια
159   Αθανάσιος Βαβλίδας: Μουσικές Ανταπο-κρίσεις
169   Γιώργος Ζώταλης: Ποντικοφάρμακα
170   Χριστίνα Σταθοπούλου απόδοση: Με κλωτσιές δυνατές τραπ, τραγούδι
172   Δευτέρα
173   Τα 4 τεύχη μας του 2023 – 196, 197, 198, 199
177   Αποδελτοποίηση του περιοδικού Οδός Πανός, 1 + 100 τεύχη,

         από την Σταυρούλα Μακρή
 

*

 
Υπάρχει στα βιβλιοπωλεία:
Πολιτεία
Ιανός (Αθήνα, Θεσσαλονίκη)
Πρωτοπορία (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα)
Πατάκης
Αχιλλέας Σίμος
Ελευθέριος Τζανακάκης
Χρήστος Μαρίνης
Α. Κανάκης
Συμμετρία Α. Ε.
Τσιγαρίδας Α. Ε.
Ευριπίδης Α. Ε.
Σμυρνιωτάκης Greek books
Δ. Τσανάς – Σ. Δημόπουλος
Σκλαβούνος Παράσχης
Ηλίας Μαγγόπουλος
Κέντρο του Bιβλίου (Θεσσαλονίκη)
Μαλλιάρης (Θεσσαλονίκη)
Κεντρί (Θεσσαλονίκη)
Oblik Editions (Θεσσαλονίκη)
Βιβλιοπωλείο Οδός Πανός, Διδότου 39 και Ιπποκράτους
106 80 Αθήνα, τηλ 2103616782
e-mail: chronas@otenet.gr
και όπου ζητηθεί με αντικαταβολή.
Διανομή από το Πρακτορείο Τύπου, Άργος Α.Ε., μόνο στην Αττική,
και στο αεροδρόμιο Αθηνών
 
 
 

Δημήτρης Παπακωνσταντίνου, "Λιωμένος χρόνος"

ΜΑΚΡΙΑ ΑΠ’ ΤΗΝ ΠΟΛΗ


Μοίρα σου είναι −μου ’παν τότε− προσαρμόσου
σ’ ετούτο των πικρών καιρών το νέο κάλεσμα.
Βουή ανέμων οι φωνές
σε γλώσσες άγνωστες
γκριμάτσες τόσο φοβερές σ’ αρχαίο δράμα.

Αιώνες τώρα η παράσταση δεν τέλειωσε
δίχως σενάριο, θεατές
βαστάει ακόμα.
Ποιος είναι αλήθεια ο σκοπός
ποιος κάτι κέρδισε
ποιος ήταν −τάχα− χορηγός
βαθιά στα χρόνια.

Άοπλος μέσα στους ανθρώπους
πώς πικράθηκα.
Βγήκα ξυπόλυτος το φως να ερμηνεύσω.
Φώναξα μόνος στις πλαγιές
αποκοιμήθηκα

κάτω από λεύκες που μουρμούριζαν τραγούδια.

Από την ενότητα

«Ώρες αγρύπνιας»

ΠΕΡΛΕΣ


Κάποιες φορές τα παραμύθια μας ραγίζουν
θρύψαλα χύνονται στα χέρια και σκορπίζονται,
όπως οι πέρλες που κυλούσανε στα στήθια σου
λευκά λουλούδια που βοριάς σκληρά τα δέρνει.

Πρώτα τα μάτια στο κενό, κραυγή αμήχανη
−πότε χειμώνιασε ξανά κι έπιασαν μπόρες−

βαρύ χαλάζι αναπήδαγε στο πάτωμα
στα ιδρωμένα σου σεντόνια, δίχως κρότο
γέμιζε όλες τις πτυχές ξαναζωγράφιζε
τους λόφους του κορμιού σου και στην άκρη,
τη γούβα π’ άφησα χαράματα σαν έφυγα.

Κι αυτό το «ααα!» να διαρκεί σκληρό αργόσυρτο
μ’ όλον τον τρόμο της στιγμής, και δύο πέρλες,
οι τελευταίες, να αιωρούνται στη ματιά
έξω απ’ τον χρόνο στο κενό και να μην πέφτουν.

Από την ενότητα

«Ραγίζουν κάποτε»

ΣΤΟ ΣΠΙΤΑΚΙ ΜΕ ΤΗΝ ΜΠΛΕ ΠΟΡΤΑ


Στα δυο σου πέτρινα σκαλιά, νωρίς τ’ απόγευμα
ανάμεσα στις γλάστρες σου καθόσουν
κι όλο το μπλε του ουρανού, όλο της θάλασσας
από την ξύλινη πορτούλα σου σαν κύμα,
σε τοίχο ολόλευκο, αθόρυβα ξεχύθηκε.

Βασιλικός πλατύφυλλος ξυπνούσε.

Γλυκά ματάκια χαμηλά
βήματα αβέβαια,
θαρρώ δεν πάταγα στη γη· βαθύ πηγάδι
σ’ όνειρο τόσο απατηλό, πώς με κατάπινε.

Κι έπειτα πάλι η φωνή σου προς το φως,
τριχιά ν’ ανέβω μου ’ριχνε
μες στο σκοτάδι.





ΠΙΣΩ ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΚΟ


Τσεμπέρι στο καρφί, ποδιά στη σκάλα
παλιές παντούφλες στην αυλή
γιομάτες χώματα

πρόκοψε πάλι ο κήπος φέτος έξι αράδες
δυόσμος, ντομάτες, πιπεριές, τι κι αν μας έλεγαν
πως είναι άγριο το χώμα τούτο, άχρηστο
−αλλιώς αφράτο του χωριού, ευλογημένο−
εδώ μονάχα οικοδομές ψηλές ριζώνουνε
μήτε καν λάπατα, ζοχοί, πικρά ραδίκια.

Άκρη στον τοίχο στέκει ακόμα το ποδήλατο
κλειστό, βουβό το πλυσταριό,
μα πού να πήγες!
Μυρίζει, αχνίζει φαγητό,
βγαίνω στην ’ξώπορτα.

Βήματα ξένων απαντώ

μόνος δακρύζω.

Από την ενότητα

«Λιωμένος χρόνος»

ΩΡΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ


Μη μου μιλάς με τις σκιές
η νύχτα πέρασε.
Έγνοιες καινούριες στο σανίδι σκαρφαλώνουν
πάρε ένα-ένα τα παλιά θολά χαμόγελα
πάρε μαζί σου τα φιλιά μου, τα σημάδια.
Ώρα παράστασης στο φως
δες οι αλήθειες μου
καινούρια στήνουν σκηνικά και περιμένουν
καινούριους δρόμους να διαβώ σε χιόνι απάτητο
τι να ’ναι απ’ όλα αληθινό,
ποιος τάχα ξέρει.

Θα είμαι πάντα ο φροντιστής, ο σκηνοθέτης
ο χορογράφος κι ο κρυφός υποβολέας μου.
Θα είμαι ο μόνος θεατής
κι ο ταξιθέτης μου.

Τι θα μπορούσε την παράσταση
να βλάψει;
 
 

Από την ενότητα

«Της νύχτας δρώμενα»

Από τη συλλογή «Λιωμένος χρόνος», εκδόσεις Ρώμη 2023

(πρόλογος: Γιώργος Ρούσκας).

Κώστας Θ. Ριζάκης, "Εφούλα εφ’ όπλοις"

Εφούλα εφ’ όπλοις

                                 στην «κόρην» Ευσταθία Δήμου


έλαμπες στο μικρόν ταξί λάμπεις ξανά
στον δρόμον ανίσως θύεις τόν οδηγόν επ
τούτην την φορά απρεπώς θαν σβήσεις
τους διαβάτες κι όμορφα λειασμένη έξω
καρδιά η αύρ’ άλτις ξεθόλωσεν όσα νέφη ε-
νώ φθίνουσα γέλωτος ορθά ριγώνεις λεωφόρον

(κοίτα που τακουνίζει φως και η έξοδος ενστίχως)


                                                          10.01.2023
                                                          Κώστας Θ. Ριζάκης




Ο ποιητής Κώστας Θ. Ριζάκης (Λαμία, 1960) εξέδωσε δώδεκα συλλογές, τη μία συγκεντρωτική (των εξ πρώτων ‒ γ΄ επαν. Κουκκίδα 2020). Διηύθυνε ή και συνδιηύθυνε επτά έως τώρα (σε εννέα εν συνόλω περ.) λογ. περιοδικά. Επίσης, επιμελήθηκε περί τα 200 βιβλία (ιδία ποιητικά), αρκετά αφιερώματα σε έντυπα άλλων, καθώς και τιμητικούς τόμους σε μορφές (Κ.Ε. Τσιρόπουλο, Γ. Πέγκλη, Μ. Μέσκο, Ο. Αλεξάκη, Σ. Σαράκη, Ζ. Σαμαρά, Β.Π. Καραγιάννη, Γ.Χ. Θεοχάρη, Δ. Αγγελή ‒ τα τελευταία 2 υπό έκδοσιν) τής λογοτεχνίας μας. Ενασχολείται δε και συνεχίζει, με τη σύγχρονη γυναικεία γραφή (Ζ. Δαράκη, Λ. Παππά, Μ. Καραγιάννη, Κ. Κούσουλα, Χ. Κουτσουμπέλη, Έ. Λάγκε, Έ. Κορνέτη, Ν. Κεσμέτη, Κ. Ρουκ, Μ. Κουγιουμτζή, Α. Μπακονίκα, Ά. Γρίβα, Δ. Δημητριάδου, Ν. Χαλκιαδάκη). Πρόσεξε πολύ όσους νεώτερους άξιους. Τελευταία του συλλογή (με τον Σταύρο Σταμπόγλη) η, πυξίδα ουρανομήκης, εκδ. Παρέμβαση 2023. Έχουν γραφεί και εκδοθεί πολυάριθμα μελετήματα για το ποιητικό του έργο.




Πρώτη δημοσίευση

Στην εικόνα:

Vincent van Gogh, «A Girl in the Street, Two Coaches in the Background» (1882).
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons. 

Jacques Prévert, "Δύο ποίηματα"

Ο κακός μαθητής


Ο κακός μαθητής
Λέει όχι με το κεφάλι
Μα λέει ναι με την καρδιά
Λέει ναι σε όσους αγαπάει
Λέει όχι στον καθηγητή
Είναι όρθιος
Τον ρωτούν
Και όλα τα προβλήματα έχουν δοθεί
Ξαφνικά τον πιάνουν ακατάσχετα γέλια
Και τα σβήνει όλα
Τα ψηφία και τις λέξεις
Τις ημερομηνίες και τα ονόματα
Τις φράσεις και τους γρίφους
Και παρά τις φοβέρες του καθηγητή
Κάτω από τα γιουχαΐσματα των καλών μαθητών
Με κιμωλίες όλων των χρωμάτων
Πάνω στον μαυροπίνακα της δυστυχίας
Ζωγραφίζει το πρόσωπο της ευτυχίας.

Μετάφραση: Μιχάλης Μεϊμάρης

Ο αγώνας με τον Άγγελο
 

                              Στον J. B. Brunius


Μην πας
όλα είναι απ’ τα πριν μαγειρεμένα
ο αγώνας είναι φιαχτός
κι όταν θα προβάλει απάνω στο ριγκ
τριγυρισμένος λάμψεις από μαγνήσιο
κραυγαλέα θα ξεχύσουν το Te Deum
και προτού ακόμη σηκωθείς απ’ την καρέκλα σου
φρενιτιωδώς θα σου χτυπήσουν τις καμπάνες
θα σου πετάξουν στη μούρη το σφουγγάρι ιερό
και δε θα ’χεις τον καιρό να του τη φέρεις του φτερόμαγκα
θα ριχτούν απάνω σου
και θα σε χτυπήσει κάτω απ’ τη ζώνη
και θα σωριαστείς
στο καναβάτσο
με τα χέρια σε βλακώδη σταύρωση
και ποτέ πια δεν θα μπορέσεις να κάνεις έρωτα.
 

 Μετάφραση: Ν. Δ. Καρούζος

Στην εικόνα: Hippolyte Camille Delpy, "Le Pont Neuf et le Quai des Orfèvres, Paris"

Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons

Μπορίς Βιαν, "Ποιήματα"

ΟΙ ΑΡΑΧΝΕΣ

                                              Στην Οντέτ Μποστ


Στα σπίτια που πεθαίνουν τα παιδιά
Μπαίνουνε κάτι γέροι
Θρονιάζονται στο διπλανό δωμάτιο
Μ’ ένα ραβδί ανάμεσα στα μαύρα γόνατά τους
Ακούν προσεχτικά, κουνάνε το κεφάλι.

                                           *

Κάθε που βήχει το μικρό
Τα χέρια τους κολλάνε στην καρδιά τους
Μεταμορφώνονται σε κίτρινες τεράστιες αράχνες
Σπαράζει ο βήχας στις γωνίες των επίπλων
Υψώνεται ελαφρά σαν πεταλούδα ωχρή
Σκοντάφτει στο ασήκωτο ταβάνι.

                                           *

Χαμογελάνε αόριστα
Και κόβεται ο βήχας του παιδιού
Οι κίτρινες τεράστιες αράχνες
Κάθονται τρέμοντας
Στις λείες λαβές των ξύλινων
ραβδιών, ανάμεσα στα σιδερένια γόνατα.

                                           *

Κατόπιν, σαν πεθαίνει το παιδί
Σηκώνονται και φεύγουνε γι’ αλλού…





ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΕΡΑΣΜΑ

                                              Στον Μπρενό


Της αθανασίας το κατώφλι
Είναι ψηλό, από πέτρα, όλο φυτά
Ούτε που παίρνεις είδηση πως το περνάς
Από την άλλη όμως πλευρά
Πουλιά χωρίς φτερά χωρίς νερά
Βγάζουν κραυγές που σε σπαράζουν…





ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

                                              Στον Βικτουρουγκό


Είναι γνωστό πως για να γράψει ο ποιητής
Πρέπει να τον βαρέσει η έμπνευση
Υπάρχουν όμως άνθρωποι π’ όσο κι αν τους βαρέσει
Τίποτα δεν παθαίνουνε.





ΑΝ ΕΒΡΕΧΕ ΔΑΚΡΥΑ


Αν έβρεχε δάκρυα
Όταν πεθαίνει μι’ αγάπη
Αν έβρεχε δάκρυα
Όταν βαραίνουν οι καρδιές

Σ’ ολόκληρη τη γη
Για ένα σαραντάμερο
Δάκρυα πικρά
Θα πνίγανε τους πύργους

Αν έβρεχε δάκρυα
Όταν πεθαίνει ένα παιδί
Αν έβρεχε δάκρυα
Όταν γελάνε οι κακοί

Σ’ ολόκληρη τη γη
Με γκρίζα κύματα και κρύα
Δάκρυα πικρά
Το παρελθόν θα τάραζαν

Αν έβρεχε δάκρυα
Όταν σκοτώνουμε τις καθαρές καρδιές
Αν έβρεχε δάκρυα
Όταν χανόμαστε κάτω απ’ τα τείχη

Σ’ ολόκληρη τη γη
Θα γίνονταν κατακλυσμός
Από τα δάκρυα τα πικρά
Των δικαστών και των ενόχων

Αν έβρεχε δάκρυα
Κάθε φορά που ο θάνατος
Κραδαίνοντας τα όπλα του
Σκίζει τα σκηνικά

Σ’ ολόκληρη τη γη
Δε θα ’μενε πια τίποτα
Παρά τα δάκρυα τα πικρά
Του πένθους και της φρίκης.





ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
 
                                              Τω μπαιδιών μου


Είν’ η ζωή φτιαγμένη από ’να σωρό πράματα
Γι’ αυτό πια δε χωράει κουβέντα
Όμως μπορεί κανένας βέβαια ν’ αλλάξει γνώμη
Αφού αυτό που έχει σημασία είν’ η συζήτηση.
Είν’ η ζωή ωραία και μεγάλη.
Με φάσεις που διαδέχονται η μια την άλλη
Με μια κανονικότητα σχεδόν τερατική
Αφού η σειρά τους είναι πάντα ορισμένη
Α η ζωή, γεμάτη ενδιαφέρον
Πάει κι έρχεται
Σα ζέβρα.

Μπορεί να τύχει κάποιος να πεθάνει
− Αλλά κι αυτό μπορεί να γίνει όμορφα.
Ωστόσο τίποτε με τούτο δεν αλλάζει:
Είν’ η ζωή φτιαγμένη από ’να σωρό πράματα
Κι από μιαν άποψη θυμίζει ακόμα κι άλλα
Που δεν τα ξέρουμε καλά, που δεν τα μάθαμε καλά
Μα που σ’ αυτά δεν πρόκειται ποτέ να επανέλθουμε.

Μετάφραση: Αντώνης Φωστιέρης & Θανάσης Θ. Νιάρχος

Από το βιβλίο «Μπορίς Βιαν, Ποιήματα»

(Εισαγωγή: Noèl Arnaud, Μετάφραση: Αντώνης Φωστιέρης & Θανάσης Θ. Νιάρχος),

Εκδόσεις Γνώση (β΄ έκδοση 1992).

Στην πάνω εικόνα: Boris Vian en 1948, photo Studio Harcourt rognée.

Πηγή για την εικόνα: Βικιπαίδεια.