Θανάσης Μαρκόπουλος, "Βροχές Βερμίου"

Η ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΚΑΙΡΟΥ


Ανάμεσα σε τείχη από χιόνι
και γοφιά σπασμένα
όπως ορίσει ο Θεός ψιθύρισε
με τη σοφία του ζώου
η ανήμπορη μάνα
όταν κάποια στιγμή
το δάσος μπούκαρε απ’ το παράθυρο
κι άστραψαν τα δόντια του λύκου
στο σούρουπο των ματιών της





ΣΤΙΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ


Παιδί γυμνό μια σπιθαμή
σαλαγάει το κοπάδι
πίνει αφρισμένο γάλα
κρύο νερό στο πηγάδι

Και η σκύλα μπασιούρα
πέτρα πιστή
στο έμπα της στάνης





Η ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΛΕΞΗΣ


Ι. Ο ποιητής

Όπου το πόδι του
εκεί κι ο γκρεμός


ΙΙ. Το ποίημα

Απάτητο βουνό δασωμένο
και πού το γεράκι πού το φαράγγι
πού το ελάφι και πού η πηγή
ο αμάραντος και το κυκλάμινο
η νάρκη κι ο κεραυνός


ΙΙ. Ο αναγνώστης

Η τέχνη της λέξης
δεν έχει αυταπάτες
Έχει όμως το δικαίωμα
σαν κάθε κορίτσι
να ονειρεύεται τον καλό της

ΒΡΑΔΙΑ ΒΕΡΜΙΟΥ

Χτίσαμε τις προάλλες μια όμορφη βραδιά μ’ έναν καλό μας ποιητή να φυσήξει Βέρμιο είπαμε να δροσίσει λίγο 

Η εκδήλωση παρότι επιτυχής δεν πήγε καλά

Απουσίασε ο γιατρός ο φανοποιός ο δικηγόρος μου απουσίασαν τα μέσα ενημέρωσης και οι επίτροποι της ενορίας μου απουσίασε ο μανάβης κι ο βιβλιοπώλης μου ο διευθυντής της δημόσιας βιβλιοθήκης και ο περιπτεράς της συνοικίας μου απουσίασαν οι Αρχές και οι οδοκαθαριστές απουσίασαν οι μαθητές ως και οι συνάδελφοί μου απουσίασαν

Προς στιγμήν κλονίστηκα γρήγορα όμως αναθάρρησα
Πού διάολο θα χωρούσαν όλοι αυτοί αναλογίστηκα

ΠΑΙΔΙΑ ΑΠΟ ΠΕΤΡΑ

                                                           στα άγρια παιδιά που υπήρξαμε

Κι όταν που λέτε σίμωνε η ώρα μάς ανέθεταν την εκτέλεση ενψυχρώ κι εμείς ένα τσούρμο αλάνια σέρναμε χαρωπά το ανήμπορο ζωντανό και χαρωπά το ρίχναμε στον γκρεμό τηρώντας το παμπάλαιο έθος

Κι έπεφταν οι πέτρες βροχή από τον ουρανό ώσπου καράβι πέτρινο υψώνονταν στα μάτια μας το τσακισμένο σώμα

Το παίρναμε τότε μαζί μας και μαζί πλαγιάζαμε μαζί ξυπνούσαμε παίζαμε ματώναμε μαζί κι αργότερα το περιφέραμε στη ζωή μας κάτω απ’ το δέρμα κι αν καμιά φορά αναδύονταν στην επιφάνεια το καταχωνιάζαμε πάλι στο υπόγειο ή το ανεβοκατεβάζαμε στο σαλόνι και μονάχα κάτι λίγοι ελάχιστοι ζητούσαμε έλεος γονατιστοί μπροστά στην οδύνη του

Και δεν πα να λένε οι άσχετοι
Πάντα από πέτρα ήταν τα παιδιά

                                                                                          Θανάσης Μαρκόπουλος

Από τη συλλογή «Βροχές Βερμίου», εκδ. Μελάνι, 2022.

Περιοδικό Σταφυλή, 4ο τεύχος, Απρίλιος 2023

ΣΤΑΦΥΛΗ

ΜΕΘΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΟ ΤΗ ΣΚΗΝΗ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ

 

ΤΕΥΧΟΣ 4

Απρίλιος 2023

Σελίδες για τον Κώστα Βάρναλη

ΕΚΔΟΣΗ:
Εκδόσεις Κουκκίδα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:
Διώνη Δημητριάδου
Κώστας Θ. Ριζάκης

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΚΔΟΣΗΣ:
Γιώργος Γώτης
Δημήτρης Κόκορης
Ισιδώρα Μάλαμα
Δήμητρα Μήττα
Μιχ. Γ. Μπακογιάννης
Συμεών Γρ. Σταμπουλού

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΥΛΗΣ:
Γιώργος Δελιόπουλος
Ευσταθία Δήμου

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Μαρίζα Γαλάνη, Αναστασία Γκίτση, Έφη Ζερβού, Βέρα Κονιδάρη,
Άννα Κουστινούδη, Ειρήνη Μαργαρίτη, ΛίλιαΤσούβα

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Φωτεινή Χαμιδιελή

ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΤΕΥΧΟΥΣ: Κώστας Ντιός

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Εύη Κώτσου



Στο τέταρτο τεύχος της η Σταφυλή, κλείνοντας κοντά δύο χρόνια παρουσίας (το 1ο τεύχος κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2021), αφιερώνει σελίδες στον Κώστα Βάρναλη. Τα κείμενα των συνεργατών μας, άλλα με δοκιμιακή γραφή και άλλα με πιο προσωπική προσέγγιση, ανέδειξαν το εύρος και τη δύναμη μιας φωνής που πάντα θα είναι επίκαιρη, αδούλωτη και ασυμβίβαστη, ικανή να σείει συθέμελα το τοπίο αναμετρώντας το μέγεθός της με όσα συμβατικά και ανούσια καταλήγουν να γίνουν σήμερα ένας κοινός τόπος αναφοράς.
Στο τεύχος αυτό επιλέχθηκε ακόμη σύγχρονη ποίηση, δοκιμιακός και πεζός λόγος από δόκιμους αλλά και νεότερους δημιουργούς, μεταφράσεις παλιότερων αλλά και σημερινών ξένων ποιητών και συγγραφέων (e.e. cummings, Billy Collins, Karin Boye, Patrizia Cavalli, William B. Yeats, Alfred de Vigny, O.V. de L. Milosz). Διαβάζουμε και μια εκτενή αναφορά στο έργο του Θοδωρή Γκόνη, ενός από τους πιο ενδιαφέροντες σύγχρονους δημιουργούς με πολύμορφη δραστηριότητα, αλλά και συνέντευξη με τον ελληνιστή ποιητή και εκδότη Dirk Uwe Hansen, σημαντικό υποστηρικτή των ελληνικών γραμμάτων στη Γερμανία.  Με το εικαστικό του έργο ο ζωγράφος Κώστας Ντιός κοσμεί το τεύχος και μιλάει για την τέχνη του.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΤΑΦΥΛΗΣ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑ
Η ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΘΗ

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΒΑΡΝΑΛΗ
ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ: Κώστας Βάρναλης-Χρήστος Κανάκης,

       Ο δάσκαλος-ποιητής κι ο σιδηροδρομικός-κομμουνιστής

ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ: Ο Κώστας Βάρναλης,

       το Γλωσσικό Ζήτημα και η εφημερίδα Σκριπ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΡΤΑΡΙΑΣ: Μετρικές σκέψεις

       σε δύο δυσεύρετα ποιήματα του Κώστα Βάρναλη

ΚΩΣΤΑΣ Α. ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ: Η αρχαιογνωσία μαζί με την κοροϊδία

       χορεύουν τον καρσιλαμά
ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ: Το συγκινημένο εγώ − Διαβάζοντας ένα κριτικό σημείωμα

       του Κώστα Βάρναλη για τον Γεώργιο Βιζυηνό
ΣΤΑΥΡΟΣ Σ. ΣΤΑΜΠΟΓΛΗΣ: Περί ήθους και ποιητικής
ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ: Ο Βάρναλης σήμερα
ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ: Μια λυρική διαμάχη ανάμεσα στον Παλαμά,

       τον Βάρναλη και τον Μαλακάση στο περιοδικό Μούσα το 1923
ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΑΚΗΣ: αντιπαιάνας πόνος
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΠΑΝΟΣ: Ακούγοντας Βάρναλη – Οι μελοποιήσεις
ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΑΚΡΟΓΙΩΡΓΟΥ: Συμβολικές μορφές με ουρά

       στην ποίηση του Κώστα Βάρναλη
ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ: Ένα στιγμιότυπο με τον Κώστα Βάρναλη

ΔΟΚΙΜΙΟ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΚΟΡΗΣ: Τρία τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη

       σε πεζογραφήματα για τον Εμφύλιο
ΜΑΡΙΖΑ ΓΑΛΑΝΗ: Alfred de Vigny, Chatterton
ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ: Πρόσωπα και προσωπεία: Μια διερεύνηση της γυναικείας ποίησης

       του μεσοπολέμου (Μυρτιώτισσα - Μελισσάνθη - Ανθούλα Σταθοπούλου)
ΑΝΤΖΕΛΑ ΓΕΩΡΓΟΤΑ: Μια ανάγνωση του διηγήματος «Πίστομα»

       από τις Κορφιάτικες ιστορίες του Κωνσταντίνου Θεοτόκη

ΠΟΙΗΣΗ
ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΑΡΑΚΗΣ: Πέντε ποιήματα
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ: Τρία σονέτα
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΡΟΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ: Ακρόαση πρώτη
ΝΙΟΒΗ ΙΩΑΝΝΟΥ: Αμυδρά
ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ: Υπερωρίες
ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Τέσσερα ποιήματα
ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ: Χρεία ονόματος
ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΑΚΗΣ: το παρεξηγημένον «ποιητής»

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΪΤΑΤΖΗ-ΧΟΥΛΙΟΥΜΗ: Karin Boye, Η γλώσσα πέρα από τη λογική
ΑΝΝΑ ΚΟΥΣΤΙΝΟΥΔΗ: Bhanu Kapil (1968- ), Τρία ποιήματα
ΝΕΦΕΛΗ ΓΚΑΤΣΟΥ: O.V. de L. Milosz, Ημιτελής συμφωνία
ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ: William B. Yeats, «Το ξαμόλυμα των ζώων του τσίρκου»
ΒΕΡΑ ΚΟΝΙΔΑΡΗ: Billy Collins, Ποιήματα
ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΝΔΗΣ: e.e. cummings, Τέσσερα ποιήματα
ΕΦΗ ΖΕΡΒΟΥ: Patrizia Cavalli, Υπέροχη ζωή

ΠΕΖΟ
ΛΙΛΙΑ ΤΣΟΥΒΑ: Όταν οι πεταλούδες πετάξουν...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Dirk Uwe Hansen, ένας Γερμανός εκδότης που αγαπά την ελληνική ποίηση
Με τον Dirk Uwe Hansen συνομιλεί η Αναστασία Γκίτση

ΣΤΟ ΠΑΤΗΤΗΡΙ
ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ: Με τον τρόπο του κολυμβητή −

       Θοδωρής Γκόνης, Το μαύρο φόρεμα του κόρακα, εκδόσεις Άγρα, 2021

ΚΛΗΣΕΙΣ ΕΝ ΣΤΙΧΩ − ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Ένας γρύλος που γράφει με πίσσα και θειάφι

ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ
ΦΩΤΕΙΝΗ ΧΑΜΙΔΙΕΛΗ: Το σχέδιο μια σπουδαία φόρμα έκφρασης −

       Η αυθεντικότητα του σχεδίου στο έργο του Κώστα Ντιό
ΚΩΣΤΑΣ ΝΤΙΟΣ: Το σχέδιο ως αυθεντική γραφή



Εκδόσεις Κουκκίδα
Θεμιστοκλέους 37 106 77 Αθήνα
Τηλέφωνο: 210 3802644
e-mail: koukkida.edit@yahoo.gr
Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο Θεμιστοκλέους 37
106 83 Αθήνα
Τηλ: 210 3802644

Τάκης Σινόπουλος, "Μεταίχμιο Β΄"

Ο ΚΑΙΟΜΕΝΟΣ


Κοιτάχτε! μπήκε στη φωτιά! είπε ένας απ’ το πλήθος.
Γυρίσαμε τα μάτια γρήγορα. Ήταν
στ’ αλήθεια αυτός που απόστρεψε το πρόσωπο, όταν του
μιλήσαμε. Και τώρα καίγεται. Μα δε φωνάζει βοήθεια.

Διστάζω. Λέω να πάω εκεί. Να τον αγγίξω με το χέρι μου.
Είμαι από τη φύση μου φτιαγμένoς να παραξενεύομαι.

Ποιος είναι τούτος που αναλίσκεται περήφανος;
Το σώμα του το ανθρώπινο δεν τον πονά;

Η χώρα εδώ είναι σκοτεινή. Και δύσκολη. Φοβάμαι.
Ξένη φωτιά μην την ανακατεύεις μου είπαν.

Όμως εκείνος καίγονταν μονάχος. Καταμόναχος.
Κι όσο αφανίζονταν τόσο άστραφτε το πρόσωπο.

Γινόταν ήλιος.

Στην εποχή μας όπως και σε περασμένες εποχές
άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε.

Ο Ποιητής μοιράζεται στα δυο.





ΜΑΡΙΑ

                                              Του Δημήτρη Δούκαρη


Έξω από το παράθυρο έλαμπε το πέλαγος.
Θα τρελλαθώ αν χαθεί το πέλαγος είπε η Μαρία.
Έκρυβε με τα χέρια τη γυμνότητα
παράφορη γυρίζοντας
με μια τρομαχτικήν απόγνωση σ’ όλα τα κέντρα
σ’ όλους τους κινηματογράφους της πρωτεύουσας.
Τον γύρευε. Ρωτούσε τους πορτιέρηδες επίμονα.
Παραξενεύονταν που δεν τον είχε ιδεί κανείς.
Πού να ’ναι; πού είναι; πες μου τώρα πες μου εσύ.
Πάντα γυμνή τόσο άμυαλη. Και ξάφνου
μέσα στο φως: Λευτέρη! φώναξε
κι όρμησε πάνω του. Μα εκείνος
ήταν βουβός πολύ βουβός ένας χαμένος
ίσκιος. Και την έσυρε. Και πέθαναν.
Τους πήρε το τιμόνι στον κατήφορο τους τσάκισε
τα κόκκαλα και τα νεφρά. Πολύν καιρό
κατόπι μας βασάνισε η ψυχή τους.





ΦΙΛΙΠΠΟΣ


Εδώ στοχάζομαι, δε θα ξανάρθει ο Φίλιππος
σε τούτη την ακίνητη κοιλάδα.
Πολλά του τάξαμε από λάφυρα κι από σειρήνες.
Μα κείνος ήτανε στραμμένος σ’ άλλα οράματα.
Μια απέραντη πατρίδα ονειρευότανε. Πού είναι το πρόσωπό σας
το αληθινό σας πρόσωπο; μου φώναξε.
Έφυγε κλαίγοντας ανέβηκε τα λαμπερά βουνά.
Ύστερα τα καράβια εφράξανε τη θάλασσα.
Μαύρισε η γη την πήρε ένας κακός χειμώνας.
Μαύρισε το μυαλό ένα μακρύ ποτάμι το αίμα.
Δε θα ξανάρθει ο Φίλιππος. Φυσάει απόψε δυνατά.
Μεσάνυχτα στη Λάρισα το έρημο καφενείο.
Η φάτσα του συναχωμένου γκαρσονιού κι η νύχτα σαρωμένη
φωτιές παντού και πυροβολισμοί
μια πολιτεία φανταστική κι ασάλευτη
δέντρα πεσμένα στις οικοδομές.
Ποιο είναι το δίκιο του πολεμιστή
ο αγώνας που σε πάει σ’ άλλον αγώνα;
Δε θα ξανάρθει ο Φίλιππος. Αμετανόητος πάντα πείσμωνε.
Οι σκοτεινές μέρες του ’φταιγαν τα ερειπωμένα πρόσωπα.
Το αίμα του ακούγοντας ανέβηκε τα λαμπερά βουνά.
Κι απόμεινα
μονάχος περπατώντας και σφυρίζοντας
μέσα στην κούφια Λάρισα. Και τότε
ώς τη Μακεδονία βαθιά σαλεύοντας ημίκλειστη
μες στο πλατύ φεγγάρι του χειμώνα
μιλώντας μόνο περί σώματος η χηρευάμενη
κυρία Πανδώρα. Πέθανε
χτικιάρης ο άντρας της τις μέρες του σαράντα τέσσερα.





ΝΤΟΑΝΑ*


Τσακίζεις τούτο το κλαδί τσακίζεις τ’ άλλο
μα το νερό που γύρευες δεν είναι εδώ.
Περνάς τα χώματα περνάς τις πέτρες
μα δε θα βρεις τ’ άσπρο ποτάμι.
Ξέρες μονάχα κι άμμους κι ερημιά
θάμνα στον ήλιο κόκκινα
κορμούς και βράχια κόκκινα
πιο πέρα σίδερα και ξύλα. Φώναξε.
Θ’ ακούσουν τη φωνή σου και θ’ αποκριθούν
μ’ όμοια φωνή. Μα δε θυμούνται πια
πότε ήρθαν τι γυρεύουνε
σ' αυτό το πέρασμα
το σκοτεινό.
                       Μην προχωρήσεις.
Θα σε ρημάξει η σκόνη θα σε καταπιεί
και μη φωνάξεις.
Έτσι μέσα στο φως τ’ απέραντο τ’ άσπρο ποτάμι
δε θα ’ρθει πρόσμενε ποτέ δε θα ’ρθει
τ’ άσπρο ποτάμι
τ’ άσπρο ποτάμι.


___________
* Ποτάμι του Μωριά, ο Ερύμανθος.





Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ


Ένα φεγγάρι ολονυχτίς ταξίδευε
πάνω στην ασημένια σου χορδή
ποτάμι σιγανό
ποτάμι.
Ήσυχος ήλιος τώρα απλώνεται στη γη
ζεσταίνει το αίμα σου με φως.
Ύστερα θα ’ρθει το κορίτσι το αλαφρό
θα κρούσει φωτεινές παλάμες
η πέτρα του ύπνου θα κυλήσει από τα μάτια σου
θα σηκωθείς μέσα στην πρασινόλευκη σιωπή
κι οι νύμφες θα τρομάξουνε
θα φύγουν στην κοιλάδα γοργοπόδαρες
και το κορίτσι τ’ άσπρο θα ’ναι δροσερό
σα δέντρο κάτω από το φως
πιο πέρα τ’ άλλα δέντρα κι η σιωπή
θα στρίψουν θα κοιτάξουν
το δέντρο με το φόρεμα της άνοιξης
να σκύβει ατάραχο ν’ αγγίζει το ποτάμι
την ασημένια σου χορδή
ποτάμι σιγανό
ποτάμι.

Μα εσύ μιλώντας τώρα εμπρός στο Βασιλιά
− και τ’ άσπρο δέντρο ακούγοντας στα δώματα.
Μιλώντας με τον τρόπο που μιλούν
οι ζωντανοί θυμήσου.
Στη θάλασσα οι πνιγμένοι ταξιδεύοντας
γυρεύουν την πατρίδα τους κι όλο κοιτάνε κάτω.





Από τη συλλογή «Μεταίχμιο Β΄» (1957).
Πηγή: «Τάκης Σινόπουλος, Συλλογή Ι [1951-1964]», εκδ. Ερμής, β΄ ανατύπωση, 1990.

Πηγή για την εικόνα:
https://www.ert.gr/ert-arxeio/

Δημήτρης Π. Παπαδίτσας, "Το παράθυρο"

 

Το παράθυρο

ΙΙΙ


Γιατί έχω μέσα μου ένα νεκρό πουλί κι εσύ το λυπάσαι
Γιατί μου κρατάς τα χέρια και τα δικά σου χέρια τα ’χω
       κρυμμένα στον ύπνο μου
Γιατί το σώμα σου μοιάζει με όνειρο που ακολουθεί τις
       πράξεις μου όλη τη μέρα
Και λίγο-λίγο μου έρχεται στη μνήμη
Γιατί μου λες για την αγάπη
Μου λες πώς αποχαιρετιώνται δυο κι αφήνουν την αγάπη
       μόνη
Σαν το μαργαριτάρι έξω απ’ το στρείδι του
Γιατί μου λες πολλές φορές για την αγάπη ότι είναι σύμπτωση
Γι’ αυτό σ’ αγαπώ

Γιατί σ’ αγκαλιάζω και σε μυρίζω όπως αρνί που οσφραίνεται
       το χόρτο
Γιατί δέχομαι τη φωνή σου σα να ’ναι σπόρος
Κι εγώ σα να ’μαι φρέσκο χώμα
Γιατί σ’ αγκαλιάζω πάντα κι απέναντί μας μια μέρα σημαδεύει
       την αγάπη μας
Όπως εμένα κάποτε που με πυροβολούσε η νύχτα
Γιατί σε βλέπω σαν πηλό και θέλω να σου δώσω το σχήμα
       της αγωνίας μου
Κι ύστερα πάλι να σε ξαναπλάσω
Γι’ αυτό σ’ αγαπώ
Γιατί είσαι η αγωνία μου

Γιατί μες στον καιρό είσαι η ελπίδα όπως η γλύκα στου
       καρπού τα βάθη
Όπως τα δακρυσμένα μάτια την ώρα που φεύγουμε
Γιατί είσαι το τρένο κι ο δρόμος και το χέρι που σε
       αποχαιρετάει
Γιατί είσαι η καρδιά μου που χτυπάει μουσικά όταν εγγίζω
       και τα νύχια σου
Που είναι το δέρμα μου σαν σκορπισμένα λουλούδια σε νερό
Γιατί είσαι το τραγούδι μου που λέω τ’ απογεύματα
Γι’ αυτό σ’ αγαπώ.





IV


Το δωμάτιο με το ένα παράθυρο
Με το ’να δέντρο έξω βουλιαγμένο στην αστροφεγγιά
Η αστροφεγγιά με το βάρος της πάνω μου

Η σκληρή προσφυγή σε σένα Κύριε
Η θέληση γονατισμένη στα πόδια σου
Το πρόσωπο που γαληνεύει αργά-αργά
Όπως το πυρωμένο σίδερο στον αέρα

Η ψυχή σα δάσος που πήρε φωτιά
Και τα ζώα ζωσμένα απ’ τις φλόγες
Θρηνωδούν

Κύριε βγάλε από μέσα μου
Τον κακό άνθρωπο, δίνε του κάθε μέρα κάτι να σκοτώνει
Ή άφησέ τον
Σαν ένα πυρωμένο σίδερο να σβήνει
Απ’ τη δροσιά μου

Κάποτε τα χέρια μένουν στο δρόμο
Σα να ξεκολνούν από το βάρος μιας θωπείας
Κάποτε η αγάπη σαν πουλί τρομαγμένο
Από μία τουφεκιά, ξαναπηγαίνει στον ουρανό της
Κύριε ξαναδώσ’ μου τα χέρια
Γιατί έχω να χαιρετίσω τόσους φίλους
Κι ας έλθει πάλι η αγάπη, τόσο πολύ
Θέλει η ψυχή μας κάτι από ψηλά

Οι σκέψεις να ’ναι ακίνητες σαν ακατοίκητα σπίτια
Να ρωτάς το χτες και το παρόν να σε προτρέπει να
       αντιλαμβάνεσαι το σώμα σου αλλαγμένο
Σάμπως να φύσηξε ένα στόμα
Και μοναμιάς να του έσβησε το φως

Κύριε δώσε ξανά το φως στο σώμα
Τόσο πολύ θέλει το σώμα κάτι από ψηλά.





V


Το λέω ξανά είμαι μόνος
Σα μια μόνη πατημασιά ανθρώπου σε δάσος
Είμαι μόνος σα δάχτυλο σε χέρι
Που η μηχανή του πήρε τα άλλα τέσσερα

Αν ήμουν σταγόνα θα ’χα σβήσει στα έγκατα διψασμένης γης
Δεν είμαι όμως σταγόνα
Είμαι μικρή πέτρα ίσως πολύτιμη
Που ο καιρός την κάμνει άμμο
Και βλέπω το σχήμα της και τη λάμψη
Και την σκληρότητά της
Και το βάρος της να γίνονται άμμος

Το λέω ξανά
Στην καρδιά μου είναι μια προσευχή
Όμως μένει μέσα
Ας ήταν τώρα που δεν υπάρχει στόμα να ’χα μια μαχαιριά
       στο πλευρό
Να βγει από εκεί σαν τρυφερό κορίτσι
Η προσευχή.





Το παράθυρο (1955).
Πηγή: «Δ.Π. Παπαδίτσα, Ποίηση», Μέγας Αστρολάβος / Ευθύνη, Αθήνα, 1997.

Στην εικόνα: Edvard Munch, «The Girl by the Window».
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons. 

Γιώργος Θέμελης, "Φωτοσκιάσεις"

Φωτοσκιάσεις


I


Τα μάτια μου είναι από πηλό κι ανταύγεια.

Δεν το ’ξερα πως είναι τόσο ωραίο το φως.
Μέσα σε τόση λάμψη τόση απάτη.

Βουνά βουνών και δέντρα δέντρων,
Δέντρα βουνά, καθρεφτισμένα
Σαν μες σε μια αντανάκλαση.
Ετοιμόρροπα σπίτια, μυθικά φυτά.

Βλέπε το φως, ψυχή μου.

Είναι ωραίο, πολύ ωραίο,
Ένα ωραίο ψέμα αληθινό.

Το φως το αμφίβολο, το απόκρημνο.

Το ’χεις απάνω σου, το περπατείς,
Στα ρούχα σου, στη σάρκα, το σηκώνεις.
Το γεύεσαι, μάτια και χείλη, τ’ ανασαίνεις.

Αισθάνομαι να ’μαι από σκιά και φως, αντανακλώ.




VII


Θέλω να πω στην ψυχή μου,
Πως είμαι, υπάρχω, αντανακλώ.

Είμαι ένα ρόδο ή ένα σύμβολο.

Θέλω ν’ ανοίξουνε τα πέταλά μου,
Τ’ αόρατα φτερά μου τα κλειστά.

(Δεν έχω μύρο και άνεμο, δεν έχω διαστήματα).

Θέλουν τα μάτια να σε δουν,
Να σε χορτάσουν, Θεέ μου, θέλουν
Δίχως καθρέφτισμα και συγνεφιά.

Θέλουν τα μάτια να σε δουν,
Τα χέρια μου να σε κρατήσουν.

Κατάματα, κατάσαρκα.

(Βλέπουν τα μάτια και δε βλέπουν,
Τρέμουν τα χείλη και σφαλούν).

Αν είσαι αγέρας, σήκωσέ με,
Αν είσαι φως, πυρπόλησέ με.
Αν είσαι θάνατος, θανάτωσέ με.

(Μιλώ καθώς μιλούν οι ερωτευμένοι).




XIII


Αν είμαι από λάσπη και σιωπή,
Από σκιά και φως, από θάλασσα,
Μαύρος καπνός ή ένα σύγνεφο,
Πέτρινο άγαλμα, πέτρινος ήχος,
Θα με φάει το φως, θα με πάρει η μουσική.

Αν είμαι κάποιου ανέμου στεναγμός.

(Κάποιου μοναχικού Θεού το ανείπωτο,
το μέγα πάθος, το χαμένο μυστικό).

Η αγάπη μου είναι σα μια κραυγή
Μες στα μεσάνυχτα, κανείς δεν ξέρει
Ποιος στέναξε κι αντιλαλούνε τα βουνά.
Μονάχα η σάρκα μου ξυπνά
Μες απ’ τον ύπνο της, μες απ’ το θάνατο.

Όπως μια πόρτα που τη δέρνει ο άνεμος.

Από την ενότητα «Φωτοσκιάσεις»

Οδοιπόροι


Όταν περνώ τον εαυτό μου,
Σαν μέσα σ’ ένα άλλο ένδυμα,
Βγάζοντας τα καθημερινά κουρέλια,
                                                                   Το φως
Ανατέλλει και δύει στο πρόσωπό μας.

Η τύχη του κρέμεται μετέωρη,
Σαν από κάποιον ήλιο δικό μας.

Λέμε το φως ημέρα, το σκότος νύχτα,
Μοιράζουμε ονόματα: άστρα, φυτά και ζώα.

Είμαστε δίχως τάφο και πατρίδα,
Σαν τους πλανόδιους μουσικούς.
Τραγουδούμε, χορεύουμε, παίζουμε όργανα.

Η μουσική μας είναι η ομιλία μας, ο έρωτας
       το μυστικό μας.

Οδοιπορείτε, ακούραστοι οδοιπόροι, μιλάτε.
Τι στοιχίζει μια λέξη ακόμα, ένα όνομα.
Ένα χαμόγελο ή μια χειρονομία.

Από την ενότητα «Σημεία και σύμβολα»

Κατοικία


Καθόμαστε μόνοι στην κατοικία μας.
(Έξω αστράφτει, έξω βρέχει,
Έξω γαβγίζει το σκυλί).
Σαν σε κλειστό σπίτι άδειο ναό.
Σκοτάδι και μοναξιά.
Η μοναξιά του σώματος μέσα στη σάρκα,
Το ίδιο το πνεύμα μέσα μας, όπως το χάος,
Που μας κυκλώνει, μπαίνει ανάμεσά μας.

Το αισθάνεσαι το πνεύμα, τη μοναξιά,
Να λιμνάζει μέσα σου, ν’ ακινητεί,
Σαν ένα τέλμα, ν’ ανασηκώνεται,
Όπως η θάλασσα κ’ η θύελλα.

Για τούτο είναι αχώρητη κι αβάσταχτη
Η θάλασσα κι η μοναξιά,
Και κατατρώει τη σάρκα και την πέτρα.

Από την ενότητα «Έρωτος Εγκώμια»

Από τη συλλογή «Φωτοσκιάσεις» (1961).
Πηγή: «Γιώργος Θέμελης, Δενδρόκηπος και άλλα ποιήματα»

[Επιλεγμένα ποιήματα 1923-1975], εκδ. Ρώμη, 2019.

Στην εικόνα: Edward Mitchell Bannister, «Sunset» (1875-80).
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.

Κώστας Θ. Ριζάκης - Διώνη Δημητριάδου, "Δημίου και δημιουργού"

Ευσταθία Δήμου

Η τέχνη τού να είσαι ποιητής

[…]

Μέσα από αυτό τον διττό ρόλο, του «δραματουργού» και του «δραματικού προσώπου», η ποιητική φυσιογνωμία αρτιώνεται και αρτιώνει με τη σειρά της το ίδιο το ποίημα που μοιάζει να έχει προσλάβει τον χαρακτήρα και τα χαρακτηριστικά ενός θεατρικού πεδίου, μιας θεατρικής σκηνής μέσα στην οποία κινείται και δρα η συγγραφική συνείδηση ως ενορχηστρωτής και διεκπεραιωτής ταυτόχρονα της δημιουργικής διαδικασίας. […] Με σημείο εκκίνησης, αφορμή και όχημα τη σοδειά δύο ποιητών, του Κώστα Θ. Ριζάκη και της Διώνης Δημητριάδου, που συσπείρωσαν και επικέντρωσαν τις συνθετικές τους δυνάμεις στην ανάδειξη του πολύπλευρου και πολύπτυχου της ποιητικής υπόστασης, θα γίνει προσπάθεια για μια καταβύθιση στο ποιητικό σύμπαν καθενός από τους δύο, προκειμένου να διαπιστωθεί ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο συλλαμβάνεται και οικοδομείται η ποιητική προσωπικότητα, προκειμένου να ανταποκριθεί όχι μόνο στην αντίληψη που έχει για αυτήν κάθε δημιουργός, αλλά, κυρίως, στο όραμά του, στον τρόπο δηλαδή που φαντάζεται ή, καλύτερα, φαντασιώνεται τη μορφή αυτή ως ιδανικό, ως απραγματοποίητο, αλλά πάντοτε ζεστό και ποθητό όνειρο. Οι δεκαοχτώ ποιητικές δημιουργίες με τις οποίες ο καθένας προσέρχεται σε αυτή τη γόνιμη συνύπαρξη διαμορφώνουν το κατάλληλο έδαφος για το στήσιμο ενός είδους αντικατοπτρισμού που αφορά, όμως, μονάχα το περίγραμμά τους. Γιατί η εσωτερική δόμηση, το γέμισμα, με άλλα λόγια, του πλαισίου αυτού είναι αρκετά διαφοροποιημένο, ανταποκρίνεται, όμως, στην ανάγκη που ο καθένας αισθάνεται να εξέλθει του εαυτού του και να αντικρίσει την πιο σημαντική πτυχή της προσωπικότητάς του, αυτήν του ποιητή, υπό το φως της αλήθειας και της ομορφιάς στις οποίες υποτάσσεται και τις οποίες υποτάσσει.

[…]

~

Κώστας Θ. Ριζάκης

σταθμεύων σε ό,τι αντιστάθμισα

κρύβω τον βορρά


αγκομαχάει η αρετή μα φτάνετ’ η κακία; −
στιγμής καν πέτρα πλήγωσε το άοπλον δια-
λόγου κι αύθις μια μούγκα σκότεινη φίνα διπλο-
κλειδώνει το φις μπρος απασφάλιζεν ανόρεχτη
χημεία−
                το «αύριο» σκάει βεγγαλικόν έχεις
ανάγκη φώτα; ποιον λες ότι διπλάρωνε πας
πειρασμός στη βόλτα; θεός ή σκύλος εάν ξανά
πάει κι ασορτί τού πόνου στήνετ’ αυτάκι στου

χιονιά τι πάλλευκος σφαδάζει ο έρως ποίημ’ α-
                                 λυχτά ποίημα και κουρνιάζει





τρισ-ναι-αγιος  όχι


μιλούσες κακο(ευ)χείμωνος με τον νεκρόν α-
γέρα φέγγεις χιονιάς την στράτα τους άσπροι ώς
να επιστρέψουν πασπάλι μεσοβδόμαδον κι
αλευροσκϊασμένοι ζυμώνει φύλλα κρούσταλ-
λα μέσ’ από ’δω η γιαγιά καφέ βαθύν προς βερ-
αμάν κίτρινο αντίς πρασίνου τερτίπιασαν α-
ψίκοροι στην ζούρλα τόσοι τάφοι φτάνει να δεί-
ξουν πρόσωπον−
                                κι άλειωτος μιας αγάπης
 
μ’ ό,τι εμποδίζει γεραρόν το ποίημα ν’ αναπνεύσει
 
φυσήξτε οι ούριοι θα ειπώ: σβήστε τόν τρις κτιστόν

~

Διώνη Δημητριάδου

 

Ιάσονος Κλεάνδρου

τέσσερις όψεις οιμωγής

Επιθυμίας όψη ασταθής


Κι αν είναι ένας
Μόνον ένας
Με δαγκωμένη την ανάγκη
Στης γλώσσας του την άκρη
Χρεώστε του την ένταση
Του δράματος

Υποκριτής αν ήταν
Σε μια Τράγων Ωδή
Μια τραγική κι αυτός
Απόπειρα θα έκανε
Να αρθρωθούν τα λιγοστά

Μα τώρα
Μόνος κι άπελπις
Στη θέα του κενού
Με αβέβαιες πτήσεις
Καταργεί
Την τάξη των πραγμάτων

Κι αν όλο αυτό είναι αρκετό
Σωπάστε οι λοιποί





Επιμύθιον χάριν τελευτής


Αν κάποιος πιει το ποίημα
Φάρμακο τάχα
Δεν θα είσαι εσύ

Από καιρό λησμονημένος

Του Ιάσονα Κλεάνδρου
Λάθος
Μόνον αυτό:
Η διάρκεια μετράει
Μια που η στιγμή
Τα γήινα μαγγανεύει
Στοχεύοντας σε
Μιας ανάσας ίαση

Ατέλειωτη σειρά
Των γελασμένων ποιητών

Εσύ
Ο καταδικασμένος των καιρών
Το ξέρεις πια





Από το βιβλίο των Κώστα Θ. Ριζάκη και Διώνης Δημητριάδου,

«Δημίου και δημιουργού - 36 αγχόνες επί χάρτου», Κουκκίδα 2023.

Με εκτενή προλεγόμενα της Ευσταθίας Δήμου

και εικαστική παρέμβαση της Γλύκας Διονυσοπούλου.

Βασίλης Κουντζάκης, "Το απέναντι κάθισμα"

ΘΕΡΙΝΟ ΞΗΜΕΡΩΜΑ


Πόσο εύκολα διαλύεται
μια υπόθεση
καθώς η νύχτα
γλιστρά μυστικά
σε λεπτή επιφάνεια

αντίλαλοι τυλίγουν
ήχους μιας μηχανής
διαστήματα σιωπής

εικόνες σκίζονται
στο πέταγμα ενός πουλιού
στ’ ανατρίχιασμα
της διακοπής
ενός ανήσυχου ύπνου.





ΔΕΛΤΙΟ ΚΑΙΡΟΥ


Σε ποιον αστερισμό βρίσκεσαι σήμερα;
Σε ποια μονόπρακτα εντυπώσεων κατοικείς;
Προς τα πού πνέει η ήττα;

Η νύχτα πυκνώνει,
μέσα σε ταπεινώσεις, πλιάτσικα χρόνου
και παθολογίες σε πρώτο πρόσωπο.





ΣΙΩΠΗ


Στο χείλος μιας καταιγίδας
στις μάχες των ματιών
όλα έχουν ειπωθεί

δεσπόζει η σιωπή
και το σώμα έκθετο
στο ξημέρωμα μιας οικειότητας
σαν φωνή γονιού
ή παλιού φίλου
σε μεσημεριανό όνειρο.





Ν. Α. ΑΣΛΑΝΟΓΛΟΥ


Κάποτε ίσως αλλάζει
ή παύει να υπάρχει
το αντικείμενο συγκίνησης

Ο χρόνος
αρχίζει να μας τυλίγει
περνά από πάνω μας
υπενθυμίζοντας
πόρτες κλειστές
χαμένες ώρες

Ωστόσο μένουν οι στίχοι σου
στη δίκοπη αγκαλιά
της σιωπής
να χαράζουν
καινούργια διαδρομή
μέσα σ’ αυτή την έρημο
μέσα σ’ αυτή τη λεηλασία.





ΤΥΦΛΟΤΗΤΑ

                         Στον Γιώργο Μαρκόπουλο


Κουβαλώ το σκοτάδι
Τη σιδερένια πινακίδα
Τ’ ουρανού
Το χώρισμα των λόφων
Την τυχαία εναλλαγή
Επιγραφών

Θα σε αφήσω
Δεν θα ταξιδέψω άλλο
Διαμέσου φωτός

Δεν θα προσεγγίσω
Ως έντομο
Το άνθος
Ως άνεμος
Την πλαγιά
Και το δάσος

Θα συναντηθούμε ξανά
Σ’ έναν κόσμο
Δίχως όραση





Από τη συλλογή «Το απέναντι κάθισμα», εκδ. Εκάτη, 2020.

Derek Walcott, "Love after love" (μετάφραση - επίμετρο: Μαρίκα Συμεωνίδου)

ΑΓΑΠΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ


Θα έρθει η ώρα
όταν, με ενθουσιασμό
θα χαιρετήσετε τον εαυτό σας φτάνοντας
στη δική σας πόρτα, στον καθρέφτη σας
και ο καθένας θα χαμογελάσει στο καλωσόρισμα του άλλου,

και πείτε, καθίστε εδώ. φάτε.
Θα αγαπήσετε και πάλι τον ξένο που ήταν ο εαυτός σας.
Δώστε κρασί. Δώστε ψωμί. Δώστε πίσω την καρδιά σας
στον εαυτό σας, στον ξένο που σας αγαπούσε

όλη τη ζωή σας, την οποία αγνοήσατε
για κάποιον άλλο, ποιος σας γνωρίζει από την καρδιά σας.
Αφαιρέστε τις ερωτικές επιστολές από τη βιβλιοθήκη,

τις φωτογραφίες, τις απελπισμένες σημειώσεις,
ξεφλουδίστε τη δική σας εικόνα από τον καθρέφτη.
Καθίστε. Γιορτάστε τη ζωή σας.



                                                 Μετάφραση: Μαρίκα Συμεωνίδου




LOVE AFTER LOVE


The time will come
when, with elation
you will greet yourself arriving
at your own door, in your own mirror
and each will smile at the other's welcome,

and say, sit here. Eat.
You will love again the stranger who was your self.
Give wine. Give bread. Give back your heart
to itself, to the stranger who has loved you
 
all your life, whom you ignored
for another, who knows you by heart.
Take down the love letters from the bookshelf,

the photographs, the desperate notes,
peel your own image from the mirror.
Sit. Feast on your life.





Επίμετρο

 
Ο Ντέρεκ Γουόλκοτ (Derek Walcott, 23 Ιανουαρίου 1930 - 17 Μαρτίου 2017), γεννήθηκε το 1930 στη Αγία Λουκία των Μικρών Αντίλλων. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο των Δυτικών Ινδιών στη Τζαμάικα και σπούδασε θέατρο στις Η.Π.Α., με υποτροφία του Ιδρύματος Ροκφέλερ. Το 1953 εγκαταστάθηκε στο Τρινιντάντ, όπου εργάστηκε ως κριτικός θεάτρου και τέχνης και από το 1959 μέχρι το 1979 διηύθυνε το Θεατρικό Εργαστήριο του Τρινιντάντ, το οποίο ίδρυσε ο ίδιος. Το 1962 δημοσιεύθηκε η συλλογή του In a Green Night και η ποίηση του άρχισε να κερδίζει τη διεθνή αναγνώριση.
    Το 1998 τιμήθηκε από τη Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου για το έργο του. Το 1990 το έργο του Όμηρος κέρδισε το βραβείο W.H. Smith και το 1992 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ. Η Σουηδική Ακαδημία χαρακτήρισε το έργο του «ποιητικό, πολύ φωτεινό, που βασίζεται σε ένα ιστορικό όραμα, αποτέλεσμα ενός πολύ-πολιτισμικού κατορθώματος».
    Υπήρξε επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών. Δίδαξε δημιουργική γραφή ποίησης και θεάτρου στα Πανεπιστήμια Κολούμπια, Γέηλ και Χάρβαρντ. Από το 1981 δίδαξε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Το 2006 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκτός από το ποιητικό του έργο, είναι γνωστός και για τα, 30 εν συνόλω, θεατρικά έργα του τα οποία έχουν παιχτεί σε όλο τον κόσμο και έχουν σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.
      Πέθανε στο κτήμα του στην Αγία Λουκία, στις 17 Μαρτίου 2017, σε ηκικία 87 ετών.
 
Ποιητικές συλλογές:
25 Poems (1948), Epitaph for the Young: Xll Cantos (1949), Poems (1951), In a Green Night: Poems 1948-1960 (1962), Selected Poems (1964), The Castaway and Other Poems (1965), The Gulf and Other Poems (1969), Another Life (1973), Sea Grapes (1976), The Star-Apple Kingdom (1979), Selected Poetry (1981), The Fortunate Traveller (1981), The Caribbean Poetry of Derek Walcott and the Art of Romare Bearden (1983), Midsummer (1984), Collected Poems, 1948-1984 (1986), The Arkansas Testament (1987), Omeros (1990), The Bounty (1997), Tiepolo’s Hound (2000), The Prodigal (2004).



Στην εικόνα:
The poet Derek Walcott in France in 1993.
Credit...Ulf Andersen/Getty Images

Πηγή για την εικόνα: The New York Times
(https://www.nytimes.com/2017/04/23/books/in-praise-of-derek-walcotts-epic-of-the-americas.html)

Περιοδικό Νόημα, τόμος 17ος, Φεβρουάριος 2023

Περιοδικό Νόημα

Τετραμηνιαίος πυρήνας

Νόησης και Λόγου

Τόμος 17^ος, Φεβρουάριος 2023

Περιεχόμενα

Μέρος Πρώτο: Έρευνα-Δοκίμιο-Στοχασμός

 
    9   Μαρία Ανδρεαδέλλη
         Ο Τζέιμς Άλλεν και η δύναμη του σκοπού
  12   Στυλιανός Αρχοντίδης
         Οι απόψεις του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού περί ρητορικής
  16   Γιώργος Βαχτανίδης
         ChatGPT: το νέο εντυπωσιακό ορόσημο στην Τεχνητή Νοημοσύνη
  19   Ιωάννης Κ. Γεωργίου
         Διδώ-Αριαδνη-Μήδεια. Μέρος Β΄: Αριάδνη
  24   Σταύρος Γκιργκένης
         Μια αρχαία μακεδονική κατάρα από την Πέλλα
  28   Μάρκος Δενδρινός
         Γνωστικισμός. Μέρος Β΄
  42   Μάκης Εξαρχόπουλος
         Αρχαίος Θέρμος: «ακρόπολις συμπάσης της Αιτωλίας». Μέρος Β΄
  51   Ξανθίππη Ζαχοπούλου
         Προσέγγιση στην ποιητική συλλογή Ερασιτέχνης σχοινοβάτης

         του Νίκου Μυλόπουλου
  54   Βασίλειος Μακρυπούλιας
         Η λεξιπλαστική δύναμη της Θουκυδίδειας γλώσσας
  57   Δημήτριος Πάλλης
         Η φιλοσοφική θεολογία του Φίλωνα του Αλεξανδρέα και η επίδρασή της

         στην πρώιμη χριστιανική σκέψη. Μέρος Β΄
  83   Δημήτρης Παπακωνσταντίνου
         Το κοφτερό ξυράφι των στίχων: ποιητικές ανιχνεύσεις στο βιβλίο

         του Γιώργου Οικονόμου, «Η σιωπή της κερκίδας», Εκδόσεις Τύρφη

  88   Ιάσονας Σκουλάς
         Παράγοντες διευκόλυνσης της έναρξης της Α΄ Βιομηχανικής Επανάστασης
         στην Ευρώπη κατά τον 18^ο αιώνα

  96   Ελευθερία Σταυράκη
         Η σονετογραφία του Διονύση Καψάλη
116   Κωνσταντίνος Σταυρόπουλος
         Η πρόσληψη της διδασκαλίας του Ηράκλειτου στον Κρατύλο
119   Δημήτριος Τσιάκαλος
         Οι ευριπίδειες αγγελικές ρήσεις με σημείο αναφοράς την ΙΑ. Μέρος Α΄
128   Αθανάσιος Τσιότσος
         Οι κίνδυνοι της Τεχνητής Νοημοσύνης
138   Βασίλειος Χλέτσος
         Ο Νάρκισσος στην αρχαία ελληνική μυθολογία
140   María Rojo
         Περουβιανή φιλοσοφία των Άνδεων. Μέρος Γ΄
148   Alejandro Valverde García
         Ειρήνη Παπά (1929-2022), φωνή της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Μέρος Δεύτερο: Λογοτεχνία

159   Αριστομένεια
         Εσύ φταις
161   Νικόλαος Βαρβατάκος
         Η πετρομάνα (ωδή στη Μάνη)
163   Φωτεινή Βασιλοπούλου
         Ποιήματα
166   Πηνελόπη Γιώσα
         Ο πρώτος θάνατος
167   Έλενα Γκιργκένη
         Το παλιό αρχοντικό
169   Ελένη Γκόρα
         Άχνη και κανέλα
171   Ελένη Δεληβοριά
         Ποιήματα
174   Αγγελική Ζαπαντζή
         Μύθοι Αισώπου: Το σπουργίτι και η αλεπού
175   Κωνσταντίνος Ιωαννίδης
         Ποιήματα
177   Ειρήνη Ιωαννίδου
         Στον Κιθαιρώνα
178   Όλγα Δ. Καλύβα
         Ποιήματα
180   Φένια Λάζαρη
         Η Ευτυχία
184   Γεωργία Μακρογιώργου
         Ποιήματα
186   Mαρία Μαντζιάρη
         Το σημείο αναφοράς μου
187   Tάσος Μάντζιος
         Ποιήματα
189   Κασσιανή Μαρτινάκη
         Μεταστοιχείωση
190   Άρης Μπιτσώρης
         Έμμετρη και ομοιοκατάληκτη απόδοση

         στο «Κοράκι» του Edgar Allan Poe. Μέρος Α΄

193   Αντωνία Μποτονάκη
         Ποιήματα
195   Νίκος Μυλόπουλος
         Ποιήματα
197   Tόλης Νικηφόρου
         Ποιήματα
198   Γιώργος Οικονόμου
         Ποιήματα
201   Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου
         Ποιήματα
202   Παγώνα Παρασύρη
         Ποιήματα
204   Μαρία Πολίτου
         Ποιήματα
206   Ελένη Σακκά
         Ποιήματα
209   Γιώργος Σαράτσης
         Απολογισμός
         Θα μας νικήσει κάποτε το φως
211   Ευστράτιος Ευ. Σαρρής
         Η παρθένος, η σπάθη και η βίβλος
213   Ελένη Σταθοπούλου
         Πέπλο στον χρόνο
229   Χρήστος Τσιαήλης
         Ποιήματα
234   Απόστολος Α. Φεκάτης
         Σκύβοντας μέσα μου
236   Ρία Φελεκίδου
         Ποιήματα
239   Αλέκος Ε. Φλωράκης
         Ποιήματα
241   Φανή Χούρσογλου
         Παράσιτα
245   Jorge Luis Borges
         Ποίημα σε έναν ελάσσονα ποιητή της ανθολογίας
247   Howard Phillips Lovecraft
         Οι γάτες
248   Cesare Pavese
         Θα έρθει ο θάνατος και θα ’χει τα μάτια σου
249   Francisco Muñoz Soler, ποιήματα
         Ποιήματα


Διεύθυνση: Σταύρος Γκιργκένης, Δημήτρης Παπακωνσταντίνου, Αθανάσιος Τσιότσιος
Στοιχειοθεσία: Αθανάσιος Τσιότσιος
Έργο εξωφύλλου, εικαστική παρέμβαση: Φωτεινή Χαμιδιελή
Γενική επιμέλεια και εσωτερική εικονογράφηση: Σταύρος Γκιργκένης
Email επικοινωνίας: noimaperiodiko@gmail.com
Facebook: Περιοδικό Νόημα