Ποιήματα για τον Λόρκα

Νίκος Καρούζος

ΜΟΥΛΕΤΑ


Δωρεάν η ζωή Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν ο θάνατος.
Αυτό το άλικο πανί δεν έχει πάντοτες
αγαθή βεβαιότητα.
Είν’ ο Θεός που αμιγής εκτείνεται στο μαύρο
πλήρως απών ή ανεικόνιστος.
Όμως εσύ μυρόεσσα Ισπανία − της Ευρώπης θερμότητα
τι δόξα πρόσθεσες απ’ τη λαλιά του
την άσπιλη
σ’ ανελέητο ήλιο σ’ έναν ουρανό
που πυραχτώνει διαμπερής αθωότητα…
Ισπανία εσύ αυθεντία στο θάνατο!
Δωρεάν η όραση Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν η τυφλότητα.


                                                             Ερυθρογράφος, 1988





Δώρος Λοΐζου

ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΑΛΙ


Έρχονται πάλι…
Έρχονται, Φεντερίκο…
Μαύρα μάτια, μαύρες καρδιές, μαύρες κάννες…
Έρχονται να σε ξανασκοτώσουν, Φεντερίκο.
Θα σε ξαναθάψουν με τους άλλους,
τους πολλούς,
τον κοσμάκη.
Κι ύστερα θα πούν ότι σε σκότωσαν κατά λάθος,
πως ήταν ατύχημα,
τυχαίο περιστατικό…
Άβε Μαρία, άβε Μαρία
προσευχήσου για μας…
Όλους εμάς τους αθώους Φεντερίκους…
Εμάς που μας σκοτώνουν τυχαία,
κατά λάθος…


                                                             Ψωμί και Ελευθερία, 1972





Χρήστος Μπράβος

ΣΟΝΕΤΟ ΤΟΥ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ


Της νύχτας και του ανέμου Federico
Garcia Lorca, πέφτει  π έ ν τ ε  η ώρα.
Τ’ άλογο πάει μιαν άδεια νεκροφόρα·
στ’ αλώνι πολεμά ταύρος με λύκο.

Σε παίρνει η δημοσιά, για να σε βγάλει
κει που η αστραπή κλωσσάει την αστραπή της.
Του φεγγαριού το πέταλο, μαγνήτης,
σέρνει το ματωμένο σου κεφάλι

κουρέλια φασκιωμένο της παντιέρας.
Φυσάει σκοτεινού θανάτου αέρας −
και πού να είν’ εκείνο τ’ άσπρο σάλι
που σού ’ριξε, όταν σ’ έπαιρναν, η νύφη;

Σκυλί τρελό τα κόκαλά του γλείφει
και σ’ άλλον κόσμο αρχίζει καρναβάλι.


                                                             Μετά τα Μυθικά, 1996 (πρώτη δημοσίευση 1986)





Κυριάκος Χαραλαμπίδης

ΣΙΜΑ ΣΤΗ ΓΡΑΝΑΔΑ (ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1936)


Μες στα βαθιά σαλόνια ο θάνατός του
ποθεί να κοιμηθεί, μα δε βολεί − τα βόλια
χύνουν χυμό ροδιού κι ο μαύρος κύκνος
μεθά τη θάλασσα με τα φτερά του.

Κι είπε στο Λόρκα ο Φεδερίκο: “Φίλε,
μη σκιάζεσαι κι εγώ θα σε σκεπάσω.”


                                                             Στη γλώσσα της υφαντικής, 2013





Στρατής Τσίρκας & Λάνγκστον Χιούζ

ΟΡΚΟΣ ΣΤΟΝ ΔΟΛΟΦΟΝΗΜΕΝΟ ΠΟΙΗΤΗ ΛΟΡΚΑ *


Στ’ όνομά σου, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα,
που σκοτώθηκες στην Ισπανία για τη λευτεριά
του ζωντανού λόγου,
Εμείς, ποιητές απ’ όλες τις χώρες του κόσμου,
μιλώντας και γράφοντας στις διάφορες και ποικίλες
γλώσσες μας
παίρνουμε εδώ τον όρκο τον κοινό,
τ’ όνομά σου να μην ξεχαστεί ποτές πάνω στη γης,
κι όσο υπάρχει τυραννία και καταπίεση,
στ’ όνομά σου
να τις πολεμούμε
όχι μονάχα με το λόγο
μα και με τη ζωή μας.


____________________
* Γράφτηκε στο πλαίσιο του Β΄ Διεθνούς και Παγκόσμιου Συνεδρίου Συγγραφέων για την Υπεράσπιση της Κουλτούρας ενάντια στον πόλεμο και στον φασισμό. Υπογράφτηκε από την πλειονότητα των συνέδρων και διαβάστηκε από τον Λουί Αραγκόν.






Πηγές:
Περιοδικό Δίοδος 66100, τεύχος 20, Ιούνιος 2021 (Από το αφιέρωμα στον Φ. Γκ. Λόρκα)
https://antonispetrides.wordpress.com/2013/08/19/lorca/

Στην εικόνα: "Federico García Lorca. Huerta de San Vicente, Granada".
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.

Το τεύχος 20 της Διόδου

Στο ιστολόγιό μας μπορείτε επίσης να διαβάσετε:

Τάκης Βαρβιτσιώτης, «Στο Federico Garcia Lorca»
https://ppirinas.blogspot.com/2014/01/federico-garcia-lorca.html
 
Νίκος Εγγονόπουλος, «Νέα περί του θανάτου του Ισπανού ποιητού Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στις 19 Αυγούστου του 1936 μέσα στο χαντάκι του Καμίνο ντε λα Φουέντε»
https://ppirinas.blogspot.com/2014/10/blog-post_21.html
 
Νίκος Καββαδίας, «Federico García Lorca»
https://ppirinas.blogspot.com/2013/08/blog-post_4.html

Federico Garcia Lorca, "Βιβλίο ποιημάτων"

Ο ΙΣΚΙΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ

Ο ίσκιος της ψυχής μου

χάνεται μέσα σ’ ένα σούρουπο από αλφάβητα

ομίχλη από βιβλία

και λόγια.

Ο ίσκιος της ψυχής μου!

Έφτασα στη γραμμή όπου σταματά

η νοσταλγία

και το δάκρυ μεταμορφώνεται

σε αλάβαστρο του νου.

(Ο ίσκιος της ψυχής μου!)

Η ανέμη του πόνου

φτάνει στο τέλος της,

μα μέσα μου απομένει, ουσία και λόγος,

ένα παλιό μεσημέρι από χείλη,

ένα παλιό μεσημέρι

από βλέμματα.

Ένας θολός λαβύρινθος

από σκοτεινιασμένα αστέρια

πλέκεται με τις αυταπάτες μου

που έχουν σχεδόν μαραθεί.

Ο ίσκιος της ψυχής μου!

Μια προαίσθηση

ρουφάει τη ματιά μου

Βλέπω τη λέξη έρωτας

να γίνεται ρημάδι.

Αηδόνι!

Ω αηδόνι μου!

Τραγουδάς ακόμα;

                                      7 Αυγούστου 1918, Φουέντε Βακέρος, Γρανάδα

ΝΟΕΜΒΡΗΣ

Όλα τα μάτια

ήταν ανοιχτά

κατάντικρυ στη μοναξιά

με δάκρυα ξεπλυμένη.

Ντιγκ

ντογκ

ντιγκ

ντογκ

Τα πράσινα κυπαρίσσια

φύλαγαν την ψυχή τους

ζαρωμένη απ’ τον άνεμο

και οι λέξεις ίδιες κλαδευτήρια

θέριζαν την ψυχή των λουλουδιών.

Ντιγκ

ντογκ

ντιγκ

ντογκ

Ο ουρανός μαραίνονταν.

Ω βραδινό, σκλάβε των νεφελών,

σφίγγα τυφλή!

Οβελίσκοι και καμινάδες

φτιάχνανε πομπές από σαπουνόφουσκες.

Ντιγκ

ντογκ

ντιγκ

ντογκ

Οι ρυθμοί καμπυλώναν,

και καμπύλωνε ο αγέρας.

Πολεμιστές από καταχνιά

φτιάχνανε με τα δέντρα

καταπέλτες.

Ντιγκ

ντογκ

ντιγκ

ντογκ

Ω βραδινό,

βραδινό του παλιού φιλιού μου,

μακρινή του ίσκιου μου τυραννική ιδέα,

δίχως καμιά χρυσή αχτίδα!

Κασκαμπέλι απατηλό.

Βραδινό σωριασμένο

σε πυρές σιωπής.

Ντιγκ

ντογκ

ντιγκ

ντογκ

                                      Νοέμβρης 1920

ΕΙΝΑΙ ΨΥΧΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ…

Είναι ψυχές που έχουν

αστέρια γαλάζια,

πρωινά μαραμένα

ανάμεσα σε φύλλα χρόνου

κι αγνές γωνιές

που φυλάνε παλιούς

νοσταλγικούς ψιθύρους

και όνειρα.

Άλλες ψυχές έχουν

πονεμένα φαντάσματα

παθών. Σκουληκιασμένα

φρούτα. Αντίλαλους

μιας καμένης φωνής

που φτάνει από μακριά

χείμαρρος σκότους. Αναμνήσεις

στεγνές από κλάμα

και ψίχουλα φιλιών.

Πάει πολύς καιρός

που ωρίμασε η ψυχή μου,

και καταρρέει

γεμάτη μυστήριο.

Πέτρες της νιότης

φαγωμένες από τη νοσταλγία

πέφτουν μες στα νερά

των λογισμών μου.

Κι η κάθε πέτρα λέει:

«Είναι μακριά ο Θεός»!

ΕΞΟΧΗ

Ο ουρανός είναι από στάχτη,

τα δέντρα είναι λευκά.

Τα καμένα καλάμια

είναι μαύρα κάρβουνα.

Το αίμα πάγωσε

στην πληγωμένη Ανατολή.

Το βουνό άχρωμο χαρτί,

είναι τσαλακωμένο.

Η σκόνη από τις δημοσιές

κρύβεται στα φαράγγια.

Οι πηγές είναι θολές

κι οι βάλτοι ακίνητοι.

Τα κουδούνια των κοπαδιών

αντηχούν μέσα σ’ ένα γκρίζο κοκκινωπό,

και το μαγκανοπήγαδο

τέλειωσε το κομπολόι τις προσευχές του.

Ο ουρανός είναι από στάχτη,

τα δέντρα είναι λευκά.

Μετάφραση: Κοσμάς Πολίτης

Από το «Βιβλίο ποιημάτων» (1921).

Πηγή: «Federico Garcia Lorca - Ποιητικά άπαντα. Μετάφραση: Κοσμάς Πολίτης - Ρήγας Κάπάτος» εκδ. Εκάτη, β΄ εκδ. 2011.

Federico Garcia Lorca, "Divan del Tamarit"

ΓΚΑΣΕΛΑ ΤΟΥ ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

Κανείς δεν ένιωθε το άρωμα

από τη σκοτεινή μαγνόλια της κοιλιάς σου.

Κανείς δεν ήξερε πως τυραννούσες

ένα κολίβριο του έρωτα ανάμεσα στα δόντια σου.

Χίλια αλογάκια περσικά κοιμόντουσαν

επάνω στου μετώπου σου τη φεγγαρόλουστη άπλα,

όταν εγώ  τέσσερις νύχτες σφιχταγκάλιαζα

τη μέση σου που οχτρεύεται το χιόνι.

Σε γύψο ανάμεσα και γιασεμιά, το βλέμμα σου

ήταν ένα χλωμό μπουκέτο σπόροι.

Μέσα στα στήθια σου έψαχνα για να σου δώσω

τα φιλντισένια γράμματα που λεν παντοτεινά.

Παντοτεινά, παντοτεινά: κήπος της αγωνίας μου,

το σώμα σου το φευγαλέο για πάντα,

το αίμα των φλεβών σου μες στο στόμα μου,

το στόμα σου πια δίχως φως για τη θανή μου.

ΓΚΑΣΕΛΑ ΤΗΣ ΤΡΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

Θέλω να μείνει δίχως κοίτη το νερό.

Θέλω να μείνει ο άνεμος δίχως κοιλάδες.

Θέλω να μείνει η νύχτα δίχως μάτια

κι η καρδιά μου δίχως τ’ άνθος της το χρυσαφένιο∙

τα βόδια να μιλήσουνε με τα μεγάλα φύλλα

και το σκουλίκι να πεθάνει από σκιά∙

ν’ αστράψουνε της νεκροκεφαλής τα δόντια

κι η κιτρινάδα το μετάξι να πλημμυρίσει.

Μπορώ να δω της πληγωμένης νύχτας τη μονομαχία

καθώς παλεύει αγκαλιασμένη με το μεσημέρι.

Αντέχω εγώ μια δύση όλο από πράσινο φαρμάκι

και τα σπασμένα τόξα όπου ο χρόνος υποφέρει.

Μα την καθάρια γύμνια σου μη την φωτίζεις

σα μαύρο κάκτο ανάμεσα στις καλαμιές ανοιγμένο.

Άφησέ με σε μιαν αγωνία σκοτεινών πλανητών,

όμως τη δροσερή σου μέση μη μου δείχνεις.

ΓΚΑΣΕΛΑ ΤΟΥ ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΟΥ ΕΡΩΤΑ

Η νύχτα αρνιέται νά ’ρθει

για να μην έρθεις εσύ

και μήτε εγώ να μπορέσω να πάω.

Όμως εγώ θα πάω,

κι ας τρώει το μηνύγγι μου ένας ήλιος από σκορπιούς.

Όμως κι εσύ θα’ ρθεις

με τη γλώσσα σου καμένη από την αλμυρή βροχή.

Η μέρα αρνιέται νά ’ρθει

για να μην έρθεις εσύ

και μήτε εγώ να μπορέσω να πάω.

Όμως εγώ θα πάω

παρατώντας στα βατράχια το τσακισμένο μου γαρύφαλλο.

Όμως κι εσύ θα’ ρθεις

ανάμεσα από τα θολά του σκοταδιού λαγούμια.

Η νύχτα κι η μέρα δε θέλουν να ’ρθουν

για να πεθάνω εγώ για σένα

κι εσύ να πεθάνεις για μένα.

ΚΑΣΙΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΑΜΑ

Έκλεισα το μπαλκόνι μου

γιατί δε θέλω ν’ ακούω το κλάμα,

όμως πίσω από τους γκρίζους τοίχους

τίποτ’ άλλο δεν ακούγεται παρά το κλάμα.

Λιγοστοί άγγελοι τραγουδούνε,

λιγοστοί σκύλοι αλυχτούνε,

χίλια βιολιά μες στην παλάμη του χεριού μου χωρούνε.

Όμως το κλάμα είν’ ένας σκύλος πελώριος

όμως το κλάμα είν’ ένας άγγελος πελώριος,

το κλάμα είν’ ένα πελώριο βιολί,

τα δάκρυα φιμώνουν τον άνεμο,

και τίποτ’ άλλο δεν ακούγεται παρά το κλάμα.

Μετάφραση: Τάκης Βαρβιτσιώτης

Από το βιβλίο «Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα - Ποιήματα», Εισαγωγή - μετάφραση: Τάκης Βαρβιτσιώτης, εκδ. Φιλολογική - Μπίμπης.

Σημείωση από το βιβλίο: Τα ποιήματα είναι από τη συλλογή του Λόρκα, «Divan del Tamarit». Η λέξη Divan (Ντιβάν) σημαίνει στην αραβική, συλλογή ποιημάτων, και Tamarit (Ταμαρίτ) είναι η ονομασία ενός τόπου κοντά στη Γρανάδα όπου η οικογένεια του ποιητή είχε εξοχικό σπίτι. Gacela (Γκασέλα) και Gasida (Κασίντα) είναι ποιητικά είδη των μαυριτανών, όπως λέμε π.χ. μπαλάντα, σονέτο, ωδή κτλ. που δανείστηκε ο Λόρκα την ονομασία τους μονάχα για να υπογραμμίσει την αραβική, ανατολίτικη επιρροή των νέων του εμπνεύσεων.