Τετάρτη 14 Μαρτίου 2012

21 Μαρτίου Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης




Στις 21 Μαρτίου 2012 ο Ποιητικός Πυρήνας Βέροιας και η Ένωση Καθηγητών Γαλλικής Ν. Ημαθίας σας προσκαλούν σε με ποιητική βραδιά αφιερωμένη στην Ερωτική ποίηση στο Cafe McOza Μητροπόλεως 40, στην Βέροια στις 8:30 το βράδυ για να ακούσετε Γαλλικά ποιήματα μεταφρασμένα στα Ελληνικά, Ελληνικά ποιήματα μεταφρασμένα στα Γαλλικά, και Ελληνικά ποιήματα για τον Έρωτα. Στην εκδήλωση θα διαβαστούν και ποιήματα όσων καλεσμένων επιθυμούν να γιορτάσουν την ημέρα της ποίησης και την έλευση της άνοιξης με την απαγγελία ποιημάτων δικών τους ή όχι.

Κυριακή 4 Μαρτίου 2012

Φωτεινή Κεραμάρη - Μια κριτική προσέγγιση στην "Διαδικασία Αναβολής" του Βασίλη Δασκαλάκη



Η πρώτη ποιητική συλλογή του Βασίλη Δασκαλάκη Διαδικασία αναβολής, (εκδ. "Ενδυμίων") εμφανίζει αξιοπρόσεκτες αρετές τόσο ως προς τα θεματικά της κέντρα, όσο και ως προς τον τρόπο γραφής.

Ο Δασκαλάκης με αφετηρία το χώρο της μυθολογίας επιχειρεί να επαναφέρει στο παρόν του ποιητικού υποκειμένου συγκεκριμένα μυθικά πρόσωπα για να υπογραμμίσει τη διερεύνηση του ψυχικού κόσμου, τη διάψευση ή τη μη πραγματοποίηση των στόχων. Η ανάκληση ονομάτων του μύθου (Αριάδνη, Ιδομενέας, Μινώταυρος) αλλά και η αναφορά σε "μυθικές νύχτες", "μυθικούς νόμους" ή "άχρονο χρόνο" αποκαλύπτει μια ιδιαίτερη στάση απέναντι σε θέματα που απασχόλησαν τον άνθρωπο πριν από χιλιάδες χρόνια, σε απώτατες εποχές.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσει ο Δασκαλάκης τα επίπεδα του χώρου. Οι τόποι, όπως προβάλλονται στη συλλογή του, φωτίζονται από διαφορετικές οπτικές γωνίες, ανάλογα με τις ψυχικές διαθέσεις του ποιητικού υποκειμένου. Η στέρηση του γενέθλιου χώρου και της ανοιχτής θάλασσας αποδίδεται με λέξεις που κλείνουν μέσα τους χρωματικό περιεχόμενο ("στη γλώσσα μου η αγάπη έχει χρώμα μπλε" σ. 14) ή παραπέμπει σε στοιχεία ενός θαλασσινού πλαισίου (είμαι βαρκούλα στο γιαλό" – "είμαι σκαρί ναυαγισμένο"). Ακόμα και η έκφραση του ερωτικού συναισθήματος αποδίδεται από ανάλογες εκφράσεις ("ωκεανός τα εσώρουχά σου/ χελιδόνια" σ. 11).

Άλλοτε οι τόποι συμπλέκονται για να δηλώσουν την έννοια της απόστασης ή για να συνενώσουν οντότητες του αστικού πλαισίου: "Πολιτεία αγέρωχη. / Τα λυτά σου μαλλιά / φτάνουν στις εκβολές του Ευφράτη" ("Μυθολογία", σ. 12) κι άλλοτε για να υπογραμμίσουν αντιθέσεις που αποκαλύπτουν τις επιλογές των προσώπων. 1Έτσι η στάση αναμονής στην "εύφορη κοιλάδα" ή στο ακρωτήρι που αντικρίζει το πέλαγος της Λιβυκής αντιπαρατίθενται με τις μαύρες λίμνες του Ευρωπαϊκού Βορρά σε μια σκηνή αποχαιρετισμού. Παράλληλα, στοιχεία του ουράνιου χώρου – (εκφράσεις όπως "το αστρικό σώμα μου"- "το διάστιχτο από άστρα σώμα σου" – "και συ μεθάς με άστρα") - αξιοποιούνται για να ορίσουν όχι μόνο την απόσταση, αλλά και να αποκαλύψουν εσωτερικές διαθέσεις ή υπαρξιακά ερωτήματα.

Ωστόσο, οι τόποι σε άλλα κείμενα του Δασκαλάκη, φορτίζονται από ιδιαίτερα περιστατικά, που συσκοτίζουν με τρόπο δραματικό το πλαίσιο. Αν σε πρώτο επίπεδο "οι κοίτες του Αλιάκμονα" τονίζουν τη μοναξιά του ποιητικού υποκειμένου, η σκιά του θανάτου αποδίδεται μέσα από αντιθετικές εικόνες, που συνθέτουν την οριστική απώλεια ή τη διαρκή στέρηση.

"ροδάκινο αίμα
σταλακτίτες της μοναξιάς
στου Αλιάκμονα τις κοίτες
γελώ όταν πετώ
στις κερασιές
μιας όασης θανάτου"
("Βέροια", σ. 33)

Σε έναν άλλο τόπο, ο Δασκαλάκης μας οδηγεί στη διαδρομή ενός ταξιδιού, για να μας θυμίσει, μέσα από τη σύζευξη αντιθετικών χρονικών επιπέδων, το τραγικό ατύχημα των Τεμπών. Τα εργαστήρια των Ελλήνων στα Αμπελάκια, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, απλώνουν τα "κόκκινα νήματα" του παρελθόντος στο σύγχρονο παρόν, για να σχηματίσουν ένα πλέγμα θανάτου ή ανακαλούν τις ψυχές των παιδιών στο "φιλόξενο τόπο" σε ένα ατέλειωτο πένθος, καθώς ο Δασκαλάκης μας καλεί σε μια διαρκή εγρήγορση της μνήμης. Ο χρόνος με την Ιστορία, η λύπη με την αγάπη συμπλέκονται αδιαχώριστα στο δυνατό αυτό κείμενο.

ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΤΟΥ SCHWARTZ
 Οι ψυχές μας είναι ακόμα εδώ
Προσευχές-σημαίες στα Αμπελάκια
μη μας ξεχνάτε
Ταξίδι άλλο να μη δούμε…
Χώρα μας, νήματα κόκκινα
Σφράγισαν τις ζωές μας
Αυτή δεν ήταν εκδρομή
Μα μια θυσία στο βωμό το Βάαλ
στα Τέμπη
Ασπρόμαυρο εργαστήρι απόγνωσης
Θα μείνουμε σε φιλόξενο τόπο
Πώς να σωπάσουμε το πένθος;
εδώ στα οχυρά των φιλελλήνων
διαχειριστές της λύπης
στην άδεια στέρνα της αγάπης.

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το στοιχείο του θανάτου αποτελεί ευδιάκριτη ενότητα στην παρούσα συλλογή. Αν στα ποιήματα με τίτλο "Βέροια" και "Στον Πύργο του SCHWARTZ" ο θάνατος αποδίδεται με τον τρόπο που προαναφέραμε, σε άλλα κείμενα, το ίδιο θέμα αντιμετωπίζεται με διάθεση αυτοσαρκασμού, επιλογή που παραπέμπει στην ποίηση του Κ.Καρυωτάκη. Όμως ο Δασκαλάκης δεν υιοθετεί την απαισιόδοξη ματιά του Καρυωτάκη, αφού το ίδιο θέμα συνιστά αφορμή προβληματισμού, όσον αφορά τη στάση του ανθρώπου απέναντι σε μια οριστική απώλεια. Έτσι βλέπουμε ότι και σε στιγμές ευφρόσυνες ο Δασκαλάκης εισάγει τη σκιά του θανάτου, για να υποβάλει, μέσα από αντιθετικές, εικόνες το συναίσθημα του φόβου ή για να συνενώσει τη χαρά με τη λύπη, σε ένα πλαίσιο ρευστό και μετέωρο.

"Το νυφικό σου έγινε από ανέμους τροπικούς
κι όλη η προίκα σου τα μάτια σου
Δυο πετραμύγδαλα
Κι αυτός ο αδελφός σου
Ίδιος ο θάνατος"
("Διαδικασία αναβολής" σ. 27)

Από την άποψη αυτή, αξίζει να τονιστεί, ότι στα κείμενά του το ζεύγος φως-σκοτάδι, ο Δασκαλάκης το εκμεταλλεύεται σε διάφορες εκδοχές 3είτε στο επίπεδο του προσωπικού βιώματος είτε στο επίπεδο της υπαρξιακής αναζήτησης.

"Στις επετείους γενεθλίων και θανάτων
Στους αποχαιρετισμούς
κλείνω μέσα μου μόνο φώς"
("Μυθικό", σ. 17)

"…ντυμένος τα χρώματα
αιώνιας φθοράς, σιγανά απ' το
σκοτάδι μου
ανατέλλω"
("Του προσφιλούς", σ. 18)

"τις διαδρομές
τα βράδια
θα ξεκινώ από βαθιά για ένα φως"
("Είπες")

Από τα κείμενά του δεν λείπει το στοιχείο της μοναξιάς, της λήθης και της στέρησης αγαπημένων προσώπων. Το θέμα δεν τοποθετείται μόνο σε ατομικό επίπεδο – (πολλές φορές η μοναξιά μου / τρυπούσε το ταβάνι/ φαίνονταν μόνο ο ουρανός" σ. 29) – αλλά εκτείνεται και σε πρόσωπα της σύγχρονης πραγματικότητας που βιώνουν την απόλυτη εγκατάλειψη από τους άλλους ανθρώπους. Το πρόβλημα των αστέγων έμμεσα συνδέεται με μια διάθεση αυτοκριτικής, μέσα από την οποία αναδύεται η μοναχική πορεία του ατόμου, χωρίς ελπίδα συμπαράστασης.

"Έπρεπε να κοιμάμαι σε χαρτόνια
φυγάς του κόσμου αυτού του άπιαστου.
………………………………
Τη μοναξιά μου έπρεπε να βγάλω στα σκουπίδια"
("Έπρεπε" σ. 40)

Τα ποιήματα του Δασκαλάκη, αν και μικρά σε έκταση, διακρίνονται για την πυκνότητα των προβληματισμών, την κριτική στάση και τη σατιρική διάθεση. Πρόκειται για ποίηση που στηρίζεται στην εσωτερική 4διερεύνηση και πραγματώνεται μέσα από μια αυστηρή επεξεργασία της μορφής. Με λιτά εκφραστικά μέσα, ο Δασκαλάκης σχηματίζει ακουστικές, χρωματικές και υπερρεαλιστικές εικόνες, για να υποδηλώσει την υπαρξιακή αγωνία, την ανασφάλεια, τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Ο Δασκαλάκης, με την πρώτη συλλογή του "Διαδιακασία αναβολής αποκαλύπτει μια ιδιαίτερη ποιότητα του ποιητικού λόγου, καθώς αποδεικνύει με πόση σοβαρότητα αντιμετωπίζει το ζήτημα της ποιητικής γραφής.