«Επτά χαϊκού για το φεγγάρι», Απόδοση από την Αγγλική: Σοφία Γιοβάνογλου

Hiroshi Yoshida, Kumoi Cherry Trees, 1926

«Επτά χαϊκού για το φεγγάρι»
Απόδοση από την Αγγλική: Σοφία Γιοβάνογλου

1.

Φέγγοντας στ’ άνθη,

θαμπώνει πίσ’ απ’ τ’ άνθη—

η πανσέληνος

(Μίουρα Τσιόρα)

Ohara Koson, Blossoming Plum Blossoms on a Branch Under at Full Moon, 1900-1936

2.

Ό,τι κι αν φορούν

φαντάζουνε όμορφοι

στο φεγγαρόφως

(Τσιγιό-τζο)

Utagawa Hiroshige or Ando Hiroshige, Night View of Saruwaka-machi,
No. 90 from One Hundred Famous Views of Edo, 1856

3.

Η νυχτερίδα

ζώνοντας το φεγγάρι

δεν τ’ αφήνει

(Κάτο Κιοτάι)

Takahashi Bihō, Bat and Moon, c. 1928–1930

4.

Δαμασκηνάνθια—

«Να, αυτό εδώ κλέψε!»

δείχν’ η σελήνη

 

(Κομπαγιασί Ίσα)

Yoshitoshi, 100 Aspects of the moon, The Yugao chapter from The Tale of Genji, No. 29

5.

Λευκές καμέλιες—

ακούς μόνο πώς πέφτουν

στο σεληνόφως

(Τακακούβα Ράνκο)

Koichi Okada, moonlight on tamagawa

6. 

Η πανσέληνος

τούμπες κάνει στο νερό

και ξεμακραίνει

 

(Σάνο Ριότα)

Koho Shoda, the wedding rocks, 1910

7.

Κυνηγημένη,

στο φεγγάρι κρύβεται—

η κωλοφωτιά

 

(Σάνο Ριότα)

Yoshitoshi, 100 Aspects of the Moon, No. 11

II. Τα χαϊκού στην Αγγλική


1.
Highlighting the blossoms,
clouded by blossoms—
the moon


2.
Whatever they wear
they become beautiful
moon-viewing


3.
The bat
circling the moon
would not leave it


4.
Plum blossoms—
“Steal this one here!”
points the moon


5.
White camellias—
only the sound of their falling
moonlit night


6.
The moon in the water
turns somersaults
and flows away


7.
Pursued,
it hides in the moon—
the firefly





ΙΙΙ. Σύντομα βιογραφικά ποιητών/ποιητριών

1.
Miura Chora (Μίουρα Τσιόρα, 1729–1780): Γεννήθηκε στη Σίμα (στη σημερινή επαρχία Μίε) της Ιαπωνίας, αλλά έζησε στο Ίσε. Ήταν πετυχημένος δάσκαλος των χαϊκού και είχε πολλούς μαθητές, τον ακολουθούσε, όμως, η φήμη του ανεύθυνου και του σπάταλου. Συναναστράφηκε ποιητές, όπως ο Γιόσα Μπουσόν (1716 – 1783), και ηγήθηκε του κινήματος αναβίωσης της ποίησής του κατά τον 18ο αι.

2.
Chiyo-Jo (Τσιγιό-τζο, 1703–1775): Ποιήτρια και ζωγράφος που έζησε στην πόλη Χακουσάν της Ιαπωνίας. Άρχισε να γράφει χαϊκού σε ηλικία μόλις δεκαπέντε ετών, ενώ, αργότερα, μαθήτευσε δίπλα στον Καγκάμι Σίκο (1665 – 1731), μαθητή του Ματσούο Μπασό (1644 – 1694). Ξεχώρισε για τη βαθιά της αγάπη προς τον φυσικό κόσμο και γνώρισε μεγάλη επιτυχία χάρη στην αμεσότητα της έκφρασής της και τη μαεστρία της στη χρήση της γλώσσας.

3.
Katō Kyōtai (Κάτο Κιοτάι, 1732–1792): Γεννημένος στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας, προσπάθησε να ανεβάσει το επίπεδο των χαϊκού από τη χυδαιότητα της γραφής τους στις μέρες του στην ανωτερότητα της γραφής του Ματσούο Μπασό (1644 – 1694). Στη συνέχεια, ακολούθησε τον τρόπο του Γιόσα Μπουσόν (1716 – 1783), συνδυάζοντας τη δύναμη της εικονοποιίας με την επιμελή παρατήρηση τόσο του φυσικού κόσμου όσο και των ανθρώπινων συναισθημάτων και αντιδράσεων.

4.
Kobayashi Issa (Κομπαγιασί Ίσα, 1763–1827): Γεννήθηκε στην Κασιβαμπάρα της Ιαπωνίας και, όταν έγινε 14 ετών, εγκατέλειψε το σπίτι του πατέρα του, λόγω διαφωνιών με τη μητριά του, για να πάει να διδαχθεί την τέχνη του χαϊκού στο Έντο (σημερινό Τόκιο). Η ζωή του σημαδεύτηκε από απανωτές τραγωδίες. Θεωρήθηκε ο πιο συμπονετικός από όλους τους δασκάλους των χαϊκού· τον χαρακτήριζε μια ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στα παιδιά και τους απλούς ανθρώπους.

5.
Takakuwa Rankō (Τακακούβα Ράνκο, 1726–1798): Γεννήθηκε στην πόλη Καναζάβα (Kanazawa) και κατόπιν μετακόμισε στο Κιότο, όπου άσκησε την ιατρική. Προώθησε το στυλ του Ματσούο Μπασό (1644 – 1694) στη σύνθεση των χαϊκού, συλλέγοντας τα γραπτά του τελευταίου, τα δικά του, όμως, ποιήματα θεωρήθηκαν ότι υστερούσαν σε αυθεντικότητα σύλληψης.

6-7.
Sano Ryōta (Σάνο Ριότα, 1890–1954): Γεννήθηκε στην Επαρχία Νιιγκάτα της Ιαπωνίας και εισήγαγε νέους τρόπους έκφρασης για τη φύση.





IV. Υποσημειώσεις

Υποσ. 1: Όλοι οι παραπάνω ποιητές/ποιήτριες εντάσσονται στην Περίοδο Έντο ή Τοκουγκάγουα της Ιαπωνικής Λογοτεχνίας (1603 - 1868) και μόνο ο τελευταίος (Σάνο Ριότα) στην Περίοδο Τόκιο (1868 - σήμερα).

Υποσ. 2: Για τα μεταφρασμένα πιο πάνω χαϊκού από τη Ιαπωνική στην Αγγλική γλώσσα, όπως και για το μεγαλύτερο μέρος των σύντομων βιογραφικών των Ιαπώνων ποιητών/ποιητριών, βλ. Addiss, St./ Yamamoto, F./Yamamoto, A. (Επιμ. 2009). Haiku: an anthology of Japanese poems, SHAMBHALA PUBLICATIONS, INC.

V. Πηγές για τις εικόνες:

Επάνω εικόνα: https://www.scholten-japanese-art.com/kacho_fugetsu_19.php
1: https://artvee.com/dl/plum-blossom-and-full-moon/
2: https://www.brooklynmuseum.org/objects/121704
3: https://collections.artsmia.org/art/91665/bat-and-moon-takahashi-biho
4: https://en.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_Aspects_of_the_Moon
5: http://www.ukiyoe-gallery.com/detail-b294.htm
6: https://archive.org/details/28550g1/28550g1.jpg
7: https://en.wikipedia.org/wiki/One_Hundred_Aspects_of_the_Moon

Νίκι Τζιοβάνι, "Τρία ποιήματα" (μετάφραση - επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου)

Νίκι Τζιοβάνι (Nikki Giovanni): «Τρία ποιήματα»
Μετάφραση: Σοφία Γιοβάνογλου


Βιογραφία


Υπάρχει μια νυχτερίδα
Στη Χιλή με τ’ όνομα
Micronycteris giovanniae
Tη βάφτισε ο Δρ Ρόμπερτ Μπέικερ
Απ’ το όνομά μου. Την ανακάλυψε
Ενώ μελετούσε νυχτερίδες
Και σκέφτηκε πως τα μεγάλ’ αυτιά
Θύμιζαν ακριβώς εμένα
Μπορεί αν έγραφε η νυχτερίδα
Να ήταν
Μια Ποιήτρια

Υπάρχει μια πλακέτα
Στo Λίνκολν Χάιτς¹
Όπου πήγαινα
Σχολείο
Και μια πλακέτα
Στο Νόξβιλ
Απέναντι απ’ τον δρόμο
Όπου ζούσαν οι παππούδες μου

Και είμαι επιπλέον τυχερή
Που ’χω βραβεία κι ονειροπολήσεις
Ή μήπως είναι
Ονειροπολήσεις
Και Βραβεία
Και είμαι τυχερή που ’μαι ευτυχής
Με ό,τι κάνω
Και με τον τρόπο που το κάνω

Αυτό είναι λοιπόν
Το Βιογραφικό
Για το οποίο είμ’ εδώ
Κι αν υγρανθώ γι’ αυτό
Σε γη συναισθηματική
Έν’ αγριόχορτο
Θα βγει

Κάνε Με Βροχή

Άσε με να ’μαι ένα κομμάτι
Αυτής της αναγκαίας αλλαγής




Biography ²


There is a bat
In Chile named
Micronycteris giovanniae
Dr. Robert Baker named it
After me. He discovered it
While studying bats
And thought the big ears
Were just like me
Maybe if the bat wrote
She would be
A poet

There is a plaque
In Lincoln Heights
Where I went
To school
And a Plaque
In Knoxville
Across the street
Where my grandparents lived

I’m also lucky
To have awards and daydreams
Or is that
Daydreams
And Awards
And I’m lucky to be happy
At what I do
And how I do it

So that is this
Bio
I’m here
And if I mist
On emotional soil
A weed will
Grow

Make Me Rain

Let me be a part
Of this needed change


______________

1. Lincoln Heights: μια από τις παλαιότερες και τις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες στο Λος Άντζελες (Καλιφόρνια).

2. Από το βιβλίο: Giovanni, Nikki (2020). Make Me Rain, New York, HarperCollins Publishers Inc. Διαθέσιμο στην Ιστοσελίδα: https://www.poetryfoundation.org/poems/161883/biography-65a930709ccc5

*   *   *

Ένα Ποίημα Για τη Φιλία


Δεν είμαστε εραστές
από τον έρωτα
που κάνουμε
αλλ’ απ’ τον έρωτα
που ζούμε

Δεν είμαστε φίλοι
για τα γέλια
που σκορπίζουμε
μα για τα δάκρυα
που συγκρατούμε

Δεν θέλω να ’μαι δίπλα σου
για όσες σκέψεις μοιραζόμαστε
μα για τις λέξεις που ποτέ μας δεν
χρειάζεται να πούμε

Ποτέ δεν θα σε πεθυμήσω
για ό,τι κάνουμε
αλλά γι’ αυτό που είμαστε
μαζί εμείς οι δύο




A Poem of Friendship ³


We are not lovers
because of the love
we make
but the love
we have

We are not friends
because of the laughs
we spend
but the tears
we save

I don’t want to be near you
for the thoughts we share
but the words we never have
to speak

I will never miss you
because of what we do
but what we are
together


______________

3. Από το βιβλίο: Giovanni, Nikki (2007). The collected poetry of Nikki Giovanni, 1968-1998, New York, HarperPerennial. Βλ. την ανάγνωση του ποιήματος, σε: Smithsonian Folkways Recordings (2015) Cotton Candy On A Rainy Day 1978. 30ή Μαΐου. Διαθέσιμο σε:

https://www.youtube.com/watch?v=GdTNNbCBmWE, όπου η ποιήτρια διαβάζει το ποίημα.

*   *   *

Ένα Ποίημα για τη Δολοφονία του Ρόμπερτ Φ. Κένεντι


Τα δέντρα δεν κόβονται ποτέ ... το καλοκαίρι ... Όχι όταν τα φρούτα ...
δεν έχουν βγει ακόμη ... Ποτέ πριν η υπόσχεση ... εκπληρωθεί …
Όχι όταν η δροσερή σκιά τους ... παρηγορεί ακόμη

Αν και υπάρχουνε εκείνοι ... που δεν φροντίζουν για τη φύση ... οι αδιάφοροι για την
οικολογία ... ανίδεοι για την ανάγκη ... που ... με τσεκούρι και πριόνι
ακονισμένο ... θα έκαναν ... με τις μπότες ... ένα βήμα μπρος βλάπτοντας ...

Όχι το δέντρο ... γιατί πέφτει ... Αλλά εκείνους που ... μες στην
κάψα του καλοκαιριού ... ή μες στο κρύο του χειμώνα ... θ’ αναλογίζονταν ... την
ομορφιά ...




A Poem on the Assassination of Robert F. Kennedy ⁴


Trees are never felled . . . in summer . . . Not when the fruit . . .
is yet to be borne . . . Never before the promise . . . is fulfilled . . .
Not when their cooling shade . . . has yet to comfort . . .

Yet there are those . . . unheeding of nature . . . indifferent to
ecology . . . ignorant of need . . . who . . . with ax and sharpened
saw . . . would . . . in boots . . . step forth damaging . . .

Not the tree . . . for it falls . . . But those who would . . . in
summer’s heat . . . or winter’s cold . . . contemplate . . . the
beauty . . .


______________

4. Από τη συλλογή «Those Who Ride the Night Winds» του 1983, όπως περιλαμβάνεται στο: Giovanni, Nikki (2003). The Collected Poems of Nikki Giovanni. New York, HarperCollins Publishers. Διαθέσιμο σε: https://www.poetryfoundation.org/poems/48231/a-poem-on-the-assassination-of-robert-f-kennedy

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Νίκι Τζιοβάνι (Nikki Giovanni, 7 Ιουνίου 1943 – 9 Δεκεμβρίου 2024): Διεθνώς αναγνωρισμένη αμερικανίδα ποιήτρια, που γεννήθηκε στο Νόξβιλ του Τενεσί και μεγάλωσε στο Σινσινάτι του Οχάιο.
 
Η Νίκι Τζιοβάνι με το έργο της ερεύνησε τη φυλή, το φύλο, τη σεξουαλικότητα και την αφροαμερικανική οικογένεια. Με την πολιτική ποίησή της συνέβαλε ώστε η εμπειρία «της “μαύρης” συνείδησης» να διαπεράσει την τέχνη και να ανυψωθεί μέσα απ’ αυτή. Υπερασπίστηκε την αναγνώριση του δικαιώματος της ψήφου διεθνώς, όπως και το δικαίωμα της ψήφου των κρατουμένων.
 
Στα σημαντικά ποιητικά της βιβλία συγκαταλέγονται τα «Black Judgment» (1968) και «They Who Ride the Night Winds» (1983), τα οποία είναι επηρεασμένα από τη συμμετοχή της στα Κινήματα των «Black Arts» και «Black Power» της δεκαετίας του 1960 και αρχών του 1970. Έγραψε, ακόμη, ποιήματα για παιδιά, που τα περιέλαβε στις συλλογές της: «Spin a Soft Black Song» (1971), «Ego-Tripping» (1973) και «The Sun Is So Quiet» (1996). Στο μετέπειτα έργο της ανήκουν τα: «Love Poems» (1997) και «Bicycles» (2009), καθώς και βιβλία ποίησης και πρόζας, όπως τα «Chasing Utopia» (2013) και «Make Me Rain» (2020).
 
Έλαβε πολλά βραβεία, το βραβείο ποίησης Ruth Lilly, το βραβείο Rosa L. Parks Woman of Courage, το American Book Award, το Langston Hughes Award, το Βραβείο Τεχνών του Κυβερνήτη της Virginia, κ.ά. Επίσης, το 2004, με το άλμπουμ ηχογραφημένης ποίησής της, «The Nikki Giovanni Poetry Collection», ήταν φιναλίστ για τα βραβεία Grammy. Το 2007 ο επιστήμονας Dr. Robert Baker, λάτρης του έργου της, ονόμασε ένα είδος νυχτερίδας που ανακάλυψε στη Νότια Αμερική από το επίθετό της (“… giovanniae”) και η ποιήτρια απάντησε με το ποίημα «Βιογραφία», που μεταφράζεται πιο πάνω, το 2020.
 
Δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια και υπηρέτησε ως Διακεκριμένη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Virginia Tech, όπου το 2007 έλαβε χώρα μια μαζική δολοφονία 32 ανθρώπων. Δράστης ήταν ένας πρώην φοιτητής της, για τον οποίο είχε η ίδια προειδοποιήσει τις πανεπιστημιακές αρχές ήδη από το 2005, ζητώντας να αποβληθεί από την τάξη της, πράγμα που έγινε. Στη μνήμη των θυμάτων τής πολλαπλής αυτής δολοφονίας ανέγνωσε ένα ποίημα που έγραψε ειδικά για τον σκοπό αυτόν. Πέθανε στις 9 Δεκεμβρίου 2024 στα 81 της χρόνια.⁵
 
 
______________

5. Για περισσότερα στοιχεία, βλ. Britannica (2024). Nikki Giovanni. American Poet. Διαθέσιμο στην Ιστοσελίδα: https://www.britannica.com/art/African-American-literature/The-rise-of-the-New-Negro. Και Poetry Foundation (2024). Nikki Giovanni. Διαθέσιμο στην Ιστοσελίδα:

https://www.poetryfoundation.org/poets/nikki-giovanni

Πηγή για την επάνω φωτογραφία:

https://en.wikipedia.org/wiki/Nikki_Giovanni#/media/File:Niki-giovanni.jpg

Πηγή για τη δεύτερη εικόνα:

https://www.nytimes.com/

Μαχμούντ Νταρουίς, «Μάθημα Από Το Κάμα Σούτρα (Περίμενέ Την)» (μετάφραση από τ’ αγγλικά - επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου)

Μαχμούντ Νταρουίς | «Μάθημα Από Το Κάμα Σούτρα (Περίμενέ Την)» | 1999

Μετάφραση από τ’ αγγλικά: Σοφία Γιοβάνογλου


Περίμενέ την με μια κούπα αζουρένια.
Περίμενέ την ένα δειλινό την Άνοιξη, ανάμεσα σε μυρωδάτα ρόδα.
Περίμενέ την με υπομονή αλόγου για βουνά εκπαιδευμένου.
Περίμενέ την με τη διαλεχτή καλαισθησία ενός πρίγκιπα.
Περίμενέ την με εφτά προσκέφαλα από σύννεφο.
Περίμενέ την μ’ ευωδιές από καιόμενο λιβάνι γυναικείο.
Περίμενέ την μ’ αντρικό άρωμα σανταλόξυλου στο άλογο καβάλα.
Περίμενέ την και μην βιάζεσαι.
Αν φτάσει αργά, περίμενέ την.
Αν φτάσει πιο νωρίς, περίμενέ την.
Μην τα φοβίσεις τα πουλιά μες στα πλεγμένα της μαλλιά.
Περίμενέ την να καθίσει σ’ έναν κήπο στ’ αποκορύφωμα της άνθισής του.
Περίμενέ την μην πειράξει ο αέρας του την τόσο άμαθη καρδιά της.
Περίμενέ την, από σύννεφο σε σύννεφο, το ρούχο απ’ τα σκέλια της να στείλει.
Και περίμενέ την.
Οδήγησέ την στο μπαλκόνι για να δει πώς πνίγετ’ η σελήνη μες στο γάλα.
Περίμενέ την και πριν το κρασί, να της προσφέρεις το νερό.
Τις δύο πέρδικες π’ αποκοιμήθηκαν στο στήθος της, μην τις κοιτάξεις.
Περίμενε κι ευγενικά το χέρι πιάσ’ της, όταν στο μάρμαρο την κούπα ακουμπήσει.
Σαν να μαζεύεις τη δροσιά γι’ αυτήν, περίμενε.
Μίλα της σαν το φλάουτο σε μια χορδή βιολιού που ’χει τρομάξει,
Σαν να ’ξερες από πιο πριν τι μέλλεται το αύριο να φέρει.
Περίμενε, και γυάλισε τα δαχτυλίδια της, τη νύχτα, ένα-ένα.
Περίμενέ την μέχρι η Νύχτα να σου πει, με τον δικό της τρόπο:
Κανείς δεν είναι ζωντανός, πέρ’ από σας τους δύο.
Έτσι, ευγενικά στον θάνατο, που τόσο επιθυμείς, οδήγησέ την και περίμενε.




Επίμετρο

Μαχμούντ Νταρουίς (Mahmoud Darwish, 13 Μαρτίου 1941 - 8 Αυγούστου 2008): Παλαιστίνιος ποιητής που γεννήθηκε στο χωριό Αλ Μπάρουα της Γαλιλαίας.^[1] Ήταν ο δεύτερος γιος μιας μουσουλμανικής σουνιτικής οικογένειας γαιοκτημόνων, η οποία κατέφυγε με τα οκτώ παιδιά της στον Λίβανο, αμέσως μετά την ίδρυση του Ισραηλινού κράτους, το 1948. Έζησε, πάντα με την αίσθηση του εξόριστου, στο Νταρ Αλ Άσαντ, στο Καρ Γιασίρ, στη Χάιφα, στη Μόσχα, στο Κάιρο, στη Βηρυτό, στον Λίβανο, στο Παρίσι και στη Ραμάλα, όπου και τάφηκε.
    Σε συνέντευξή του^[2] σημειώνει: «Μπορώ να περιγράψω όλα όσα έγραψα ως ποίηση ενός εξόριστου. Γεννήθηκα εξόριστος. […] Υπάρχει εξορία στην κοινωνία, εξορία στην οικογένεια, εξορία στην αγάπη, εξορία μέσα σου. Όλη η ποίηση είναι έκφραση εξορίας ή ετερότητας».
    Διακρίθηκε και βραβεύτηκε πολλές φορές. Το έργο του, ποίηση και πρόζα, είναι ευρύ. Σε αυτό συγκαταλέγονται τα εξής: Πουλιά χωρίς Φτερά (1960), Φύλλα Ελιάς (1964), Ένας Εραστής από την Παλαιστίνη (1966), Τα Πουλιά πεθαίνουν στη Γαλιλαία (1970), Ωδή στη Βηρυτό (1982), Λιγότερα Τριαντάφυλλα (1985-86), Το Κρεβάτι Μιας Ξένης (1998), απ’ όπου και το μεταφρασμένο ποίημα, Το Ίχνος της Πεταλούδας (2008), κ.ά.



____________________
1. Περισσότερα για τη βιογραφία και το έργο του σε: Νταρουίς Μαχμούντ (2010). Κατάσταση Πολιορκίας, Μτφρ. από τα Αραβικά - Επίμ: Αγγελική Σιγούρου, Εκδόσεις Μαΐστρος, σσ. 209-223.

2. Στο Διαδικτυακό Περιοδικό Medium, Τ. 42, 2012-13, σε: https://thepalestineproject.medium.com/exile-is-so-strong-within-me-i-may-bring-it-to-the-land-667edf393af6

❧

Το «Περίμενέ την» (Wait For Her) μελοποιήθηκε από τον Roger Waters:

❧

Το ποίημα στ’ αγγλικά

Lesson From The Kama Sutra (Wait For Her)


Wait for her with an azure cup.
Wait for her in the evening at the spring, among perfumed roses.
Wait for her with the patience of a horse trained for mountains.
Wait for her with the distinctive, aesthetic taste of a prince.
Wait for her with the seven pillows of cloud.
Wait for her with strands of womanly incense wafting.
Wait for her with the manly scent of sandalwood on horseback.
Wait for her and do not rush.
If she arrives late, wait for her.
If she arrives early, wait for her.
Do not frighten the birds in her braided hair.
Wait for her to sit in a garden at the peak of its flowering.
Wait for her so that she may breathe this air, so strange to her heart.
Wait for her to lift her garment from her leg, cloud by cloud.
And wait for her.
Take her to the balcony to watch the moon drowning in milk.
Wait for her and offer her water before wine.
Do not glance at the twin partridges sleeping on her chest.
Wait and gently touch her hand as she sets a cup on marble.
As if you are carrying the dew for her, wait.
Speak to her as a flute would to a frightened violin string,
As if you knew what tomorrow would bring.
Wait, and polish the night for her ring by ring.
Wait for her until the night speaks to you thus:
There is no one alive but the two of you.
So take her gently to the death you so desire,
and wait.




Η αγγλική μετάφραση του ποιήματος είναι του Sinan Antoon και η επιμέλεια των Munir Akash και Carolyn Forché και περιλαμβάνεται στο: Mahmoud Darwish (2003). Unfortunately, It Was Paradise, Selected Poems. Translated and Edited by Μunir Akash and Carolyn Forché (with Sinan Antoon and Amira El-Zein), University of California Press.


Πηγή για τις εικόνες:
Medium
Pulse

Jorie Graham, "Δυο Πίνακες του Γκούσταβ Κλιμτ" (μετάφραση - επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου)

Jorie Graham | "Δυο Πίνακες του Γκούσταβ Κλιμτ" | 1983

Μετάφραση: Σοφία Γιοβάνογλου


Αν και ό,τι λάμπει
       πάνω στα δέντρα,
από σειρά σε τέλεια σειρά,
       είναι απλά
το άδικο
       του κόσμου

οι φλούδες στον κορμό κάθε
       οξιάς
που πιάνουνε το φως, το σύνολο
       των αδυναμιών αυτών
είναι το όμορφο, το ανθρωπίνως
       όμορφο,

σώμα των ψεγαδιών.
       Οι νεκροί
θα έδιναν τα πάντα
       είμαι βέβαιη,
για να πατήσουν πάλι πάνω
       στη σήψη των φλοιών,

στη λεωφόρο των στικτών σκιών,
       των διάστικτων
ανώμαλων δερμάτων. Οι νεκροί
       στην απολύτως
ανοικτή παρένθεσή τους, και τι
       δεν θα ’διναν

για κάτι ν’ ακουμπήσουν
       που θα ’ταν

ανυποχώρητο. Νομίζω ότι
       θα θρηνούσα
για την ηθική φύση
       αυτού του κόσμου,

για το σωστό και λάθος σαν λιμνούλες
       από σκιά
και φως που μέσα τους μπορείς να μπεις
       και να βγεις έξω
διασχίζοντας το κίτρινο αυτό δάσος της οξιάς,
       αυτό το buchen-wald*,

ένα φθινόπωρο-απόγευμα, τέλη
       του εικοστού
αιώνα, σε φως κενό,
       σε φως αέριο ...
Ν’ αποδεχθείς το φως
       και να το δώσεις πίσω

και να καθίσεις στη σειρά, ανώνυμος,
       είν’ ένα μυστικό γλυκό
που ακόμη κι ο αέρας εύχεται
       να ήταν ικανός να ξεκλειδώσει.
Δες πώς χτυπάει πάνω
       σ’ άγκιστρα μικρά

ο γαλανός αέρας, σε δέντρα κίτρινα.
       Γιατί να το φοβάσαι;
Λένε πως όταν πέθανε
       ο Κλιμτ στα ξαφνικά
ένας, ανολοκλήρωτος ακόμη,
       πίνακας

βρέθηκε μες στο στούντιό του,
       το σώμα μιας γυναίκας
ανοιχτό στο μέρος της
       εισόδου του,
αποδοσμένο με τρόπο γραφικό,
       πορνογραφικό,

με λεπτομέρεια —κάτι σαν
       μια κραυγή
ανάμεσα στα πόδια της. Αργά,
       με ελαφράδα,
είχε αρχίσει και ζωγράφιζε
       ένα λεπταίσθητο

ένδυμα (σήμα κατατεθέν του)
       στο στόμα πάνω
από το σώμα της. Το στόμα
       του προσώπου της
αβρό, βαριεστημένο, να υποκρίνεται
       ανάγκη ύπνου. Το ύφασμα

οριοθετεί την επιφάνεια,
       την ιστορία,
έτσι που ελκόμαστε απ’ αυτό,
       ενώ τα γαλανά
και κίτρινά του λάμπουν
       σαν μια συστάδα

από οξιές αργά
       το απόγευμα
στη Γερμανία, το φθινόπωρο.
       Λέγεται
Μπούχενβαλντ, είναι
       το 1890. Στον

τελειωμένο πίνακα
       το διακύβευμα
μια κάποια σχέση διατηρεί
       με την απόλαυση.



___________________
* buchen-wald (γερμανική λέξη) = δάσος από δέντρα οξιάς

*   *   *

Jorie Graham (9 Μαΐου 1950 − ): Σπουδαία Aμερικανίδα ποιήτρια της λεγόμενης μεταπολεμικής γενιάς, που γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη από πατέρα δημοσιογράφο και μητέρα γλύπτρια, και μεγάλωσε στη Ρώμη. Ξεκίνησε τις σπουδές της στο Παρίσι, αναγκάστηκε, όμως, να τις διακόψει κατόπιν απομάκρυνσής της από το Πανεπιστήμιο για τη συμμετοχή της σε φοιτητικές διαδηλώσεις, και να τις συνεχίσει, αργότερα, στη Νέα Υόρκη. Βραβεύθηκε και διακρίθηκε αρκετές φορές, ενώ το 1996 τής απονεμήθηκε και το βραβείο Πούλιτζερ. Αντικατέστησε τον νομπελίστα Ιρλανδό ποιητή, Σήμους Χήνυ, στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ· ήταν η πρώτη γυναίκα σε αντίστοιχη θέση. Στην ποίησή της, το θέμα είναι πάντα το πλέον απόκεντρο ερώτημα που θα μπορούσε να της τεθεί από τον Κόσμο σήμερα. Ο κριτικός Sven Birkerts σημειώνει ότι μέσα στο αφήγημα των ποιημάτων της η ίδια ανακαλύπτει την κρίσιμη ή καίρια στιγμή της: μετά κόβει την ταχύτητα της δράσης για να εκθέσει τις κάποτε επικίνδυνες συνέπειές της.^[1] Στις ποιητικές της συλλογές συμπεριλαμβάνονται οι εξής: Hybrids and Plants (1980), Erosion (1983), απ’ όπου και το μεταφρασθέν ποίημα, Never (2002), Sea Change (2008), Place (2012), Fast (2017), Runaway (2020), κ.ά.


___________________
[1] Έτσι, https://www.poetryfoundation.org/poets/jorie-graham.




Σημείωση της μεταφράστριας: Οι πίνακες στους οποίους, κατά πάσα πιθανότητα, αναφέρεται η ποιήτρια, συγκρίνοντάς τους με τρόπο μοναδικό, περιέχονται στους ακόλουθους συνδέσμους:

1. https://de.m.wikipedia.org/wiki/Datei:Gustav_Klimt_006.jpg

2. https://artsandculture.google.com/story/vwVxK6IQ0mjPJQ

Two Paintings by Gustav Klimt

By Jorie Graham


Although what glitters
        on the trees,
row after perfect row,
        is merely
the injustice
        of the world,

the chips on the bark of each
        beech tree
catching the light, the sum
        of these delays
is the beautiful, the human
        beautiful,

body of flaws.
        The dead
would give anything
        I’m sure,
to step again onto
        the leafrot,

into the avenue of mottled shadows,
        the speckled
broken skins. The dead
        in their sheer
open parenthesis, what they
        wouldn’t give

for something to lean on
        that won’t
give way. I think I
        would weep
for the moral nature
        of this world,

for right and wrong like pools
        of shadow
and light you can step in
        and out of
crossing this yellow beech forest,
        this buchen-wald,

one autumn afternoon, late
        in the twentieth
century, in hollow light,
        in gaseous light. . . .
To receive the light
        and return it

and stand in rows, anonymous,
        is a sweet secret
even the air wishes
        it could unlock.
See how it pokes at them
        in little hooks,

the blue air, the yellow trees.
        Why be afraid?
They say when Klimt
        died suddenly
a painting, still
        incomplete,

was found in his studio,
        a woman’s body
open at its point of
        entry,
rendered in graphic,
        pornographic,

detail—something like
        a scream
between her legs. Slowly,
        feathery,
he had begun to paint
        a delicate

garment (his trademark)
        over this mouth
of her body. The mouth
        of her face
is genteel, bored, feigning a need
        for sleep. The fabric

defines the surface,
        the story,
so we are drawn to it,
        its blues
and yellows glittering
        like a stand

of beech trees late
        one afternoon
in Germany, in fall.
        It is called
Buchenwald, it is
        1890. In

the finished painting
        the argument
has something to do
        with pleasure.



Για τo ποίημα στ’ αγγλικά βλ.: https://www.poetryfoundation.org/


Πηγή για τις εικόνες:

https://www.nytimes.com/

https://www.newyorker.com/

Ηβάν Μπόλαντ, "Καραντίνα", (μετάφραση - επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου)

Καραντίνα

Ηβάν Μπόλαντ, 1944-2020

Στης χειρότερης εποχής τη χειρότερη ώρα

          στο χειρότερο χρόνο ενός ολόκληρου λαού

έφυγ’ ένας άντρας απ’ το φτωχοκομείο μαζί με τη γυναίκα του.

Πήγαινε —πήγαιναν και οι δυο μαζί— στα βόρεια.

Εκείνη είχε πυρετό απ’ τον λοιμό και δεν μπορούσε άλλο.

          Τη σήκωσε εκείνος και την έβαλε στην πλάτη του.

Προχώρησ’ έτσι δυτικά και δυτικά και βόρεια.

Ώσπου έφτασαν το απόβραδο κάτω απ’ τα παγωμένα άστρα.

Το πρωινό τούς βρήκαν και τους δύο πεθαμένους.

          Απ’ το κρύο. Απ’ την πείνα. Απ’ τις τοξίνες γενικά της ιστορίας.

Κρατούσε όμως τα πόδια της σφιχτά στο στέρνο του.

Της σάρκας η στερνή του φλόγα ήταν το ύστατο δώρο του σε ’κείνη.

Κανένα ποίημα αγάπης στο κατώφλι αυτό ποτέ μην πλησιάσει.

          Κανένας χώρος δεν υπάρχει εδώ γι’ ανακριβή

εγκώμια στα νάζια και στον αισθησιασμό του σώματος

Υπάρχει μόνο χρόνος για ’κείνη την ανηλεή καταγραφή:

Τον θάνατο των δυο τους το χειμώνα του 1847.

          Κι ακόμα το τι πέρασαν. Πώς έζησαν.

Και τι υπάρχει μεταξύ μίας γυναίκας κι ενός άντρα.

Και σε ποιον ζόφο αυτό μπορεί κάλλιστα να φανερωθεί.

Μετάφραση: Σοφία Γιοβάνογλου

---

Quarantine ⁽¹⁾

Eavan Boland, 1944-2020

In the worst hour of the worst season

          of the worst year of a whole people

a man set out from the workhouse with his wife.

He was walking — they were both walking — north.

She was sick with famine fever and could not keep up.

          He lifted her and put her on his back.

He walked like that west and west and north.

Until at nightfall under freezing stars they arrived.

In the morning they were both found dead.

          Of cold. Of hunger. Of the toxins of a whole history.

But her feet were held against his breastbone.

The last heat of his flesh was his last gift to her.

Let no love poem ever come to this threshold.

          There is no place here for the inexact

praise of the easy graces and sensuality of the body.

There is only time for this merciless inventory:

Their death together in the winter of 1847.

          Also what they suffered. How they lived.

And what there is between a man and woman.

And in which darkness it can best be proved.

---

Ηβάν Μπόλαντ (Eavan Boland): Ιρλανδή ποιήτρια, γεννημένη στο Δουβλίνο το 1944. Πέρασε την παιδική της ηλικία στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη και επέστρεψε στην Ιρλανδία στην εφηβεία της. Φοίτησε στο Κολλέγιο Τρίνιτυ και, φοιτήτρια ακόμη, εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή, “23 Poems” ⁽²⁾.

Ακολούθησαν πολλές άλλες, μεταξύ των οποίων οι συλλογές: “A Poet’s Dublin” (Carcanet Press, 2014), “A Woman Without a Country” (W. W. Norton, 2014), “New Collected Poems” (W. W. Norton, 2008), απ’ όπου και το μεταφρασμένο ποίημα ⁽³⁾ —αν και για πρώτη φορά συμπεριλήφθηκε στη συλλογή “Against Love Poetry” (W. W. Norton, 2001)—, “Domestic Violence” (W. W. Norton, 2007), “The Lost Land” (W. W. Norton, 1998).

Στο επίκεντρο του έργου της βρίσκονται ζητήματα που αφορούν στη γυναικεία φύση και στις παραδοσιακές “κατασκευές” της, τις οποίες η ίδια υπονομεύει. Σημαντική επίδραση στη γραφή της ασκούν, επίσης, η ιστορία και η μυθολογία της Ιρλανδίας που τις προσεγγίζει με έναν δικό της νέο τρόπο.

Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ της Καλιφόρνιας. Διακρίθηκε και βραβεύθηκε για το έργο της. Πέθανε στις 27 Απριλίου του 2020.

Σχετικά με το ποίημα

Το ποίημα αναφέρεται στον καταστροφικό Μεγάλο Λοιμό που έπληξε την Ιρλανδία  τη δεκαετία του 1840, εξ αιτίας του οποίου και των ασθενειών που έφερε μαζί του πέθαναν εκατοντάδες χιλιάδες Ιρλανδοί και Ιρλανδές. Η καταστροφή αυτή σημάδεψε ανεξίτηλα την ιστορία της χώρας.

Αναφορές

(1) Για το ποίημα στην αγγλική γλώσσα, βλ. σε: Poets.org (χ.χ.), Poems, Quarantine. Στον ιστότοπο: https://poets.org/poem/quarantine (προσφάτως: 02-05-2020).

(2) Poetry Foundation (2020), Eavan Boland 1944-2020. Στον ιστότοπο: https://www.poetryfoundation.org/poets/eavan-boland (προσφάτως: 02-05-2020).

(3) Poets.org (χ.χ.), Poets, Eavan Boland. Στον ιστότοπο: https://poets.org/poet/eavan-boland (προσφάτως: 02-05-2020).

Πηγές για την εικόνα: Twitter & Publishing Women.