Franz Wright, "Πτήση", (μετάφραση - επίμετρο: Νικολέττα Σίμωνος)

ΠΤΗΣΗ

1

Κείνο το ποτήρι ήταν γεμάτο αλκοόλ, νερό, ή μήπως φως

Στα δέκα

σε θρησκεία σ’ ανήγαγα

Εγώ o ούτ’ ενάμιση μέτρο

ένας και μοναδικός ιερέας σου, άφησα

το κερί της φάτνης

να καίει, φύλαξα

και της μισής ίντσας την εβένινη

γραφή σου

στην κρυψώνα

Αφανιστής

του κόσμου

Κείνο το άδειο

το ποτήρι

2

Σε ποια πόλη να ’ταν άραγε, στην τετάρτη ή πέμπτη τάξη, η Μητέρα

είχε δια του τύπου μάθει πως κάπου θα εμφανιζόσουν

και τα καλά μου μού φόρεσε, κοστούμι

και γραβάτα

και με πήγε να δω εσένα

να τρέξω σε σένα ήθελα –ποιοι ήταν όλοι εκείνοι;–

κάθισα μόνος έκθαμβος

να σε κοιτάω εσένα που το βλέμμα μου να συναντήσεις δεν μπόρεσες, κι ύστερα

δειλά με πλησίασες

και μου ’δωσες το χέρι

3

Αν τους δρόμους περιδιαβαίνω μιας πόλης

που της ηπείρου καλύπτει κάθε σπιθαμή

στο σκοτάδι βυθισμένη

κι έρημη από ανθρώπους,

ακόμα και τότε

είσαι εκεί

Αν τους δρόμους περιδιαβαίνω

απ’ την αγάπη τούτη για τους ζωντανούς κατακλυσμένος

δεν θα πάψω

να ’μαι μια χιονοθύελλα στο γιαλό

Από τότε που στα οχτώ μου μ’ εγκατέλειψες ήμουνα πάντα μοναχό

αστέρι –μακριά απ’ τον διπλανό μου, μα

πιο κοντά στον εαυτό μου απ’ ό,τι κι ετούτα ακόμα τα κόκαλά μου σε σένα

ακόμα κι έτσι

είσαι εκεί

4

Να ’μαστε και πάλι εν έτει 1963, το παλιό αεροδρόμιο της Μινεάπολης

τόσο αχανές να μου φαντάζει, και τρέχω

μετά την πολύωρη πτήση μόνος τρέχω

στην πελώρια αγκάλη σου–

Τώρα

είμαι σαράντα πέντε τώρα κι ονειρεύομαι

πως είμαστε ξανά μαζί είμαστε κι οι δυο σαράντα πέντε

και τούτη τη φορά σ’ έχω όλο δικό μου, και περπατάμε

μαζί κατηφορίζουμε μια φωτεινή μπλε σήραγγα

έχουμε φτάσει έγκαιρα για την πτήση μας, και πώς να το πιστέψω

ταξιδεύουμε κάπου μόνοι οι δυο μας

ένας Θεός ξέρει πού, μα και ποιος νοιάζεται

αντάμα οι δυο μας, περπατάμε

και κουβεντιάζουμε ευτυχισμένοι

και γελάμε, κι ανασαίνουμε.

Επίμετρο

Φραντς Ράιτ (Franz Wright): Αμερικανός ποιητής γεννηθείς το 1953 στη Βιέννη (Αυστρία). Μεγάλωσε στις ΗΠΑ και σπούδασε στο Oberlin College του Οχάιο. Ήταν γιος του ποιητή Τζέιμς Ράιτ, και μάλιστα οι δυο τους αποτελούν τη μοναδική περίπτωση πατέρα και γιου που βραβεύτηκαν με το Βραβείο Πούλιτζερ στην ίδια κατηγορία. Συγκεκριμένα, το εν λόγω βραβείο τού απονεμήθηκε το 2004 για τη συλλογή του Walking to Martha's Vineyard (2003), απ΄ όπου και το ανωτέρω ποίημα. Το διαζύγιο των γονιών του, όταν ο ίδιος ήταν παιδί, αλλά και η σχέση του με τον πατέρα του υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες στη ζωή του που τον σημάδεψαν βαθιά. Και τούτο το τραύμα δεν θα μπορούσε να είναι απόν από την ποίησή του –κάτι μάλιστα για το οποίο εισέπραξε αρνητική κριτική από τον συνάδελφό του Γουίλιαμ Λόγκαν. Στη ζωή του ταλαιπωρήθηκε από την κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, όπως επίσης και από τη διπολική διαταραχή από την οποία έπασχε. Το 1999 παντρεύτηκε την παλιά του μαθήτρια Elizabeth Oehlkers –«χωρίς εκείνην, θα ’χα ήδη πεθάνει» έλεγε χαρακτηριστικά. Δίδαξε στο Emerson College και εργάστηκε ως σύμβουλος σε κλινικές ψυχικής υγείας. Απεβίωσε μόλις πρόσφατα, στις 14 Μαΐου 2015, από την επάρατη νόσο, σε ηλικία 62 ετών. Υπήρξε μια χαρισματική και ζεστή προσωπικότητα –με αρετές όπως η καλοσύνη, η συμπόνια κι η γενναιοδωρία– έως το τέλος.

Σύμφωνα με την επί χρόνια εκδότριά του Deborah Garrison, ο Ράιτ «τόλμησε να γράψει, δίχως φόβο, για την ασθένεια της ψυχής, την εξάρτηση, τη μοναξιά», την απομόνωση και τον θάνατο, «αλλά και για την πίστη, την ατέρμονη ομορφιά του κόσμου του –όσο θρυμματισμένος αυτός και να ΄ταν», την πνευματικότητα, την ευγνωμοσύνη και την αγάπη. Ο ειλικρινής και εξομολογητικός στίχος του αντικατοπτρίζει τόσο την προσωπική του αναζήτηση για αυτογνωσία όσο και την έντονη λαχτάρα του για πνευματική ζωή, εν μέσω της επίπονης πάλης του με την ψυχασθένεια και την εξάρτηση. Ο Ράιτ ζούσε για την ποίηση –υπήρξανε φορές, άλλωστε, που ΄μοιαζε σα να ΄τανε εκείνη η δύναμη που τον κρατούσε ζωντανό. Έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις πιο ειλικρινείς, τις πιο ανθρώπινες, αλλά και τις πλέον στοιχειωμένες σύγχρονες ποιητικές φωνές της χώρας. Ο λόγος του λιτός, καθάριος και γυμνός, συνάμα ελλειπτικός και πνευματώδης. Την γραφή του χαρακτηρίζει η επιδέξια αφήγηση και οι εντυπωσιακές μεταφορές του, ο ιδιάζων συνδυασμός καθημερινού λόγου με φράσεις αιφνίδιας αιχμηρότητας και η συμπύκνωση στους στίχους του των αντιφατικών τούτων συναισθημάτων της χαράς και του πόνου. Έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη διεργασία με την οποία το μυαλό διαχειρίζεται τα συναισθήματά του στην αέναη πάλη του με την καρδιά. Πέρα από την πληθώρα ποιητικών συλλογών που εξέδωσε, ο Ράιτ μετέφρασε ποίηση των Ρ.Μ. Ρίλκε και Ρενέ Σαρ και χαϊκού του Γιόσα Μπουσόν. Επιπλέον, μαζί με τη μεταφράστρια σύζυγό του μετέφρασαν ποίηση της Λευκορωσίδας ποιήτριας Valzhyna Mort. Στίχοι του μελοποιήθηκαν, κάποιοι μάλιστα από τους οποίους ερμηνεύτηκαν από τον ίδιο. Έχει βραβευτεί και τιμηθεί για το έργο του.

Μετάφραση - επίμετρο: Νικολέττα Σίμωνος