Τζόρι Γκράχαμ, «Σαν Σεπόλκρο» (Απόδοση, Επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου)

Piero della Francesca, "Madonna del Parto, in Monterchi, Sansepolcro" (1467)

Τζόρι Γκράχαμ: «Σαν Σεπόλκρο»

Απόδοση, Επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου


Μες στο γαλάζιο αυτό φως
     μπορώ να σε πάω εκεί,
ενώ το χιόνι μ’ έχει κάνει
     έναν κόσμο από κόκαλο
διάφανο στο βλέμμα. Αυτό
     είναι το σπίτι μου,

το τμήμα μου απ’ το Ετρουσκικό
     τείχος, του γείτονά μου
οι λεμονιές, και, κάτω ακριβώς
     από την κάτω εκκλησία,
το εργοστάσιο των αεροπλάνων.
     Ένας κόκορας

λαλεί όλη τη μέρα στην αχλή
     έξω από τα τείχη.
Υπάρχει γάλα στον αέρα,
     πάγος πάνω στις ελαιώδεις
λεμονόφλουδες. Πόσο καθαρός
     είναι ο νους,

ιερός τάφος. Είναι αυτό το κορίτσι
     του Πιέρο
ντέλλα Φραντσέσκα, που ξεκουμπώνει
     το γαλάζιο φόρεμά του,
τον μανδύα του καιρού του,
     για να αρχίσει

να γεννά. Έλα, μπορούμε να μπούμε.
     Είναι πρoτού να
γεννηθεί ο θεός. Κανείς δεν έχει
     σηκωθεί ακόμα
για τα μουσεία, τη γραμμή
     παραγωγής —σωμάτων

και φτερών— την υπαίθρια
     αγορά. Αυτό κάνουν
οι ζωντανοί: μπαίνουν μέσα.
     Είναι μακρύς ο δρόμος.
Και το φόρεμα ανοίγει διαρκώς
     απ’ την αιωνιότητα

ώς την ιδιωτικότητα, σκιρτώντας.
     Μέσα, στην καρδιά,
είναι η τραγωδία, η παρούσα στιγμή
     για πάντα νεκρογέννητη,
μπαίνοντας όμως μέσα, κάθε ανάσα
     είναι ένα κουμπί

που ανοίγει, κάτι τρομακτικά
     επιδέξιο στα δάχτυλα

ανακαλύπτει κάθε φρένο.

Το ποίημα στην αγγλική:

San Sepolcro*
 
In this blue light
     I can take you there,
snow having made me
     a world of bone
seen through to.  This
     is my house,
 
 
my section of Etruscan
     wall, my neighbor's
lemontrees, and, just below
     the lower church,
the airplane factory.
     A rooster
 
 
crows all day from mist
     outside the walls.
There's milk on the air,
     ice on the oily
lemonskins.  How clean
     the mind is,
 
 
holy grave.  It is this girl
     by Piero
della Francesca, unbuttoning
     her blue dress,
her mantle of weather,
     to go into
 
 
labor.  Come, we can go in.
     It is before
the birth of god.  No one
     has risen yet
to the museums, to the assembly
     line—bodies
 
and wings--to the open air
     market.  This is
what the living do: go in.
     It's a long way.
And the dress keeps opening
     from eternity
 
to privacy, quickening.
     Inside, at the heart,
is tragedy, the present moment
     forever stillborn,
but going in, each breath
     is a button
 
coming undone, something terribly
     nimble-fingered
finding all of the stops.


_________
*To San Sepolcro (Σανσεπόλκρο) είναι πόλη στην Τοσκάνη.




Jorie Graham (9 Μαΐου 1950): Σπουδαία Aμερικανίδα ποιήτρια της λεγόμενης μεταπολεμικής γενιάς, που γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη και μεγάλωσε στην Ιταλία και τη Γαλλία. Ξεκίνησε τις σπουδές της στο Παρίσι, αναγκάστηκε, όμως, να τις διακόψει μετά την απομάκρυνσή της από το Πανεπιστήμιο, λόγω συμμετοχής της σε φοιτητικές διαδηλώσεις, και, αργότερα, να τις συνεχίσει στη Νέα Υόρκη.

Οι εικαστικές τέχνες, η μυθολογία, η ιστορία και η φιλοσοφία είναι κεντρικά θέματα στο έργο της, ενώ καθοριστικά έχουν επιδράσει σε αυτό η γλύπτρια μητέρα της και ο δημοσιογράφος πατέρας της, όπως, επίσης, και η τρίγλωσση ανατροφή της και η καταβύθισή της στην ευρωπαϊκή κουλτούρα. Ο κριτικός David Baker έγραψε κάποτε γι’ αυτήν ότι δεν θα μπορούσε να σκεφτεί «κανέναν άλλον σύγχρονο αμερικανό ποιητή που να έχει αξιοποιήσει και εκθέσει την πραγματική μηχανική της αφήγησης, της φόρμας, της στρατηγικής έρευνας με μεγαλύτερη πληρότητα από ό,τι εκείνη […] και κανέναν άλλον ποιητή ικανό να χρησιμοποιήσει τα ποικίλα συστήματα της φιλοσοφίας, της επιστήμης και της ιστορίας τόσο γόνιμα και δελεαστικά». Ο φίλος της, ποιητής Mark Strand, είπε με αφορμή την ποίησή της: «Η αμερικανική ποίηση είναι γεμάτη από το “Αχ, εγώ ο καημένος”. Η Jorie δεν το κάνει αυτό. Νομίζω ότι έχει σμιλεύσει ένα τόσο ισχυρό έργο που είναι αδύνατον να αγνοηθεί».

Βραβεύθηκε και διακρίθηκε πολλές φορές, ενώ το 1996 τής απονεμήθηκε το βραβείο Πούλιτζερ. Αντικατέστησε τον νομπελίστα Ιρλανδό ποιητή, Σέιμους Χήνυ, στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ούσα η πρώτη γυναίκα σε αντίστοιχη θέση.

Στις ποιητικές της συλλογές συμπεριλαμβάνονται οι εξής: Hybrids and Plants (1980), Erosion (1983), όπου αρχικά συμπεριλήφθηκε και το πιο πάνω μεταφρασθέν ποίημα, Never (2002), Sea Change (2008), Place (2012), Fast (2017), Runaway (2020), κ.ά.



Πηγές:
Poetry Foundation/JorieGraham
Poetry Foundation/JorieGraham/San Sepolcro
The New Yorker

Πηγές για τις εικόνες:
Wikipedia
The New Yorker