Αντρέ Μπρετόν, "Αφορισμοί και αποσπάσματα"

Αφορισμοί και αποσπάσματα

του Αντρέ Μπρετόν

Η περίφημη αγριομηλιά της διανόησης, που μέσα σε μισόν αιώνα έχει κάνει τα φρούτα που λέγονται συμβολισμός, ιμπρεσιονισμός, κυβισμός, φουτουρισμός, ντανταϊσμός, δεν μας ζητάει παρά να την κόψουμε.

Η παλιά λογοτεχνία πεθαίνει γιατί έχει ξεφτίσει. Είναι σα μια φορεσιά που όλο σκίζεται κι όλο επιδιορθώνεται.

Δεν εξαρτάται, ουσιαστικά, η μετριότητα του σύμπαντός μας από την ικανότητα να προφέρουμε λέξεις; Στις πιο στείρες εποχές της, η ποίηση μας έχει δώσει αποδείξεις γι’ αυτό: όλα όσα ξεχειλίζουν από έναστρους ουρανούς, πολύτιμους λίθους, νεκρά φύλλα. Δόξα τω Θεώ που μέσα στα μυαλά των ανθρώπων τελικά αναπτύχθηκε αργή αλλά βέβαιη αντίδραση ενάντια σ’ αυτά. Πράγματα που ειπώθηκαν και ξαναειπώθηκαν βρίσκουν σήμερα ένα σταθερό φραγμό. Μας έχουν καρφώσει σ’ αυτό το χυδαίο σύμπαν. Από τούτα έχουμε αποκτήσει αυτή την προτίμηση για το χρήμα, αυτούς τους καταπιεστικούς φόβους, αυτό το αίσθημα για τον τόπο της γέννησής μας, αυτόν τον τρόμο για το πεπρωμένο μας. Πιστεύω ότι δεν είναι πολύ αργά για να αποσυρθούμε από αυτή την απάτη που ενυπάρχει στις λέξεις, τις οποίες μέχρι τώρα έχουμε χρησιμοποιήσει τόσο άσχημα. Και τι θα μ’ εμποδίσει από το να κάνω ακατάστατη αυτή τη σειρά των λέξεων, από το να επιτεθώ με φονικές προθέσεις σ’ αυτή την προφανή όψη των πραγμάτων; Η γλώσσα μπορεί, και θα ’πρεπε, να ξεκόψει απ’ αυτή τη δουλεία. Όχι άλλες φυσικές περιγραφές, όχι άλλες κοινωνιολογικές μελέτες… Σιωπή! Μετά από σένα η όμορφη γλώσσα μου!

[…]

[Ο σουρεαλισμός ζητάει] να υπολογίσει το πηλίκον της διαίρεσης του ασυνειδήτου διά του συνειδητού.

Ο ποιητής δεν είναι υποχρεωμένος να κατανοεί τα οράματά του…

Ως ποιητές ακολουθούμε το πνεύμα μέχρι τα απώτατα όριά του· ως άνθρωποι σχετιζόμαστε με οποιοδήποτε κίνημα υπόσχεται να ανατρέψει την τωρινή οργάνωση της κοινωνίας που γελοιοποιεί το ανθρώπινο πνεύμα. […] Ο ποιητής, ως «προφήτης», ως οραματιστής, ασχολείται με πιο πραγματικές και αμετάβλητες καταστάσεις. Σ’ αυτό το πεδίο ο σουρεαλισμός είναι περισσότερο δραστήριος. Ερευνά περιοχές που ήταν ολοκληρωτικά άγνωστες πριν. […] Σκοπός μας είναι ν’ ανοίξουμε δρόμο μεσ’ από τα σύννεφα που τις καλύπτουν, να κάνουμε πέρα από το σκοτάδι, την αοριστία, τη σύγχυση μέσα στην οποία ακόμα βουλιάζουν το πνεύμα κι οι αισθήσεις, σε μια τυφλή αναζήτηση φωτός και γνώσης.

Απόδοση για Το Δέντρο: Σπύρος Ηλιόπουλος

[Από το τεύχος Νο 26 του «Δ», Α΄ Περίοδος, 1981.]

Πηγή: Το Δέντρο, Νο 226-227, Αθήνα, Καλοκαίρι 2019.

 

Στην εικόνα: André Breton photographié par Henri Manuel, 1927.

Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.