Νίκος Καββαδίας, "Τραβέρσο"

ΜΟΥΣΩΝΑΣ

Τρελός Μουσώνας ράγισε μεσονυχτίς τα ρέλια.

Στο χέρι σου χλωρό κλαρί, χαρτί κι ένα φτερό.

Τέσσεροι κάμανε καιροί τα ρούχα σου κουρέλια.

Να σε σκεπάσω θέλησα, γλιστράς και δε μπορώ.

Κοράλλι ο κατραμόκωλος βαστάει να σε φιλέψει.

Γιατί μπήγεις τα νύχια σου στη σάπια κουπαστή;

Είν’ ένα φάδι αθώρητο και μου μποδάει τη βλέψη.

Γαλάζιο βλέπω μοναχά, γαλάζιο και σταχτί.

Παρακαλώ σε κάθησε να ξημερώσει κάπως.

Χρώμα να βρώ, το πράσινο και τίντες μυστικές.

Κι απέ, το θρύλο να σου πω που μου ’πε μαύρος κάπος

τη νύχτα που μας έγλειφε φωτιά στο Μαρακές.

Ακόμη ξέρω τον αρχαίο σκοπό του Μινικάπε,

τη φοινικιά που ζωντανή θρηνεί στο Παραμέ.

Μα ένα πουλί μου μήνυσε πως κάποιος άλλος σ’ τα ’πε

κάποιος, που ξέρει να ιστορά καλύτερα από με.

Κάματος είναι που μιλά στενόχωρα και κάψα.

Πεισματική, και πέταξες χαρτί, φτερό, κλαδί,

όμως δεν είμαστε παιδιά να πιάσουμε την κλάψα.

Τι θα ’δινα −« Πάψε, Σεβάχ »− για να ’μουνα παιδί !

Αυγή, ποιος δαίμονας Ινδός σου μόλεψε το χρώμα;

Γυρίζει ο ναύτης τον τροχό κι ο γύφτος τη φωτιά.

Και μεις, που κάμαμε πετσί την καραβίσια βρώμα,

στο πόρτο θα κερδίσουμε και πάλι στα χαρτιά.

                                                      Ινδικός Ωκεανός 1951

FRESCO

Ο Fra Giovanni σιωπηλός οδήγαε τη γραφίδα.

Το αγγελικό του πρόσωπο χυμένο στη σπουδή.

Ορθός ο δούλος δίπλα σας, μακρύς σα νεροφίδα,

έτριβε τ’ άγια χρώματα σε πέτρινο γουδί.

Όργανο, σε ξεχάσανε σε ποια κλειστή ροτόντα,

που δεν την ελειτούργησε λιβάνι και παπάς;

Από νωρίς ξεχάστηκες τους βιαστικούς ρωτώντας.

Όθε αγαπάς νυχτώθηκες, μπαίνεις και δε χτυπάς.

Σκουφί, σωκάρδι βυσσινί φορώ, μακρύ στιλέτο.

Χρυσόβουλη βαστάω γραφή και ένα πουγγί φλουριά.

Σκύβεις, κοιτάζεις το νερό που ρέει στο καναλέτο,

Γυρνάς, διώχνεις το δούλο σου και σβήνεις τα κεριά.

Άσχημος είμαι. Αμαρτωλός σε φρέσκο του Ανωνύμου,

χυμένο είναι το μάτι μου με χτύπημα σφυριού,

το αυτί κομμένο, κι έχασα μια νύχτα τη φωνή μου

στη ναυμαχία του Μισιριού.

Κι αυτός, ωραίος όπως εσύ, ψηλός, porca miseria !

το σχήμα του κρύβει λαμπρή πολεμική στολή.

Χαϊδεύει τα δυο χέρια σου, τα ευλογημένα χέρια,

πέφτει το ράσο του, ο σταυρός γλιστράει και σε φιλεί.

                                            ~

Με το καράβι του Θησέα σ’ αφήσαμε στη Νάξο.

Γυμνή, μ’ ένα στα πόδια σου θαλασσινό σκουτί.

Σε ποιες σπηλιές εκρύφτηκες και πως να σε φωνάξω;

Κοστάρω κι όλο με τραβάει μακριά το καραντί.

                                            ~

Ένα κοπάδι ελέφαντες, μαϊμούδες και καμήλες

σου κουβαλούσαν σε μακρύ ποντόνι τα προικιά.

Μα τα ’πιε ανεμορούφουλας απέξω από τις Μύλες

και ξέστρωσες το νυφικό κρεβάτι σου Θιακιά.

                                                                  Sydney 1955

ΓΥΝΑΙΚΑ

                                                   Στον Αντώνη Μωραΐτη

Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία.

Παίξε στον άνεμο τη γλώσσα σου και πέρνα.

Αλλού σε λέγανε Γιουδήθ, εδώ Μαρία.

Το φίδι σκίζεται στο βράχο με τη σμέρνα.

Από παιδί βιαζόμουνα, μα τώρα πάω καλιά μου.

Μια τσιμινιέρα με όρισε στον κόσμο και σφυρίζει.

Το χέρι σου, που χάιδεψε τα λιγοστά μαλλιά μου,

για μια στιγμή αν με λύγισε, σήμερα δε με ορίζει.

Το μετζαρόλι ράγισε και το τεσσαροχάλι.

Την τάβλα πάρε, τζόβενο, να ξαναπάμε αρόδο.

Ποιος σκύλας γιος μας μούντζωσε κι έχουμε τέτοιο χάλι,

που γέροι και μικρά παιδιά μας πήραν στο κορόιδο;

Βαμμένη. Να σε φέγγει κόκκινο φανάρι.

Γιομάτη φύκια και ροδάνθη, αμφίβια Μοίρα.

Καβάλαγες ασέλωτο με δίχως χαλινάρι,

πρώτη φορά, σε μια σπηλιά, στην Αλταμίρα.

Σαλτάρει ο γλάρος το δελφίνι να στραβώσει.

Τι με κοιτάς; Θα σου θυμίσω εγώ που μ’ είδες.

Στην άμμο πάνω σ’ είχα ανάστροφα ζαβώσει

τη νύχτα που θεμέλιωναν τις Πυραμίδες.

Το τείχος περπατήσαμε μαζί το Σινικό.

Κοντά σου ναύτες απ’ την Ουρ πρωτόσκαρο εβιδώναν.

Ανάμεσα σε ολόγυμνα σπαθιά στο Γρανικό

έχυνες λάδι στις βαθιές πληγές του Μακεδόνα.

Πράσινο. Αφρός, θαλασσινό βαθύ και βυσσινί.

Γυμνή. Μονάχα ένα χρυσό στη μέση σου ζωστήρι.

Τα μάτια σου τα χώριζαν εφτά Ισημερινοί

μες στου Giorgione το αργαστήρι.

Πέτρα θα του ’ριξα και δε με θέλει το ποτάμι.

Τι σου ’φταιξα και με ξυπνάς προτού να φέξει.

Στερνή νυχτιά του λιμανιού δεν πάει χαράμι.

Αμαρτωλός που δε χαρεί και που δε φταίξει.

Βαμμένη. Να σε φέγγει φως αρρωστημένο.

Διψάς χρυσάφι. Πάρε, ψάξε, μέτρα.

Εδώ κοντά σου, χρόνια ασάλευτος να μένω

ως να μου γίνεις Μοίρα, Θάνατος και Πέτρα.

                                               Ινδικός Ωκεανός 1951

YARA YARA

Καθώς αποκοιμήθηκες φύλαγε βάρδια ο κάβος.

Σε σπίτι μέσα, ξέχασες προχτές το φυλαχτό.

Γελάς, μα εγώ σε πούλησα στο Rio για δυο centavos

κι απέ σε ξαναγόρασα ακριβά στη Βηρυτό.

Με πορφυρό στα χείλη μου κοχύλι σε προστάζω.

Στο χέρι το γεράκι σου και τα σκυλιά λυτά.

Απάνωθέ μου σκούπισε τη θάλασσα που στάζω

και μάθε με να περπατώ πάνω στη γη σωστά.

Κούκο φορούσες κάτασπρο μικρός και κολαρίνα.

Ναυτάκι του γλυκού νερού.

Σε πιάνει −μην το πεις αλλού− σα γάτα η λαμαρίνα

Και σε σαστίζει ξαφνικό προβέτζο του καιρού.

Το ντύμα πάρε του φιδιού και δος μου ένα μαντίλι.

Εγώ, − και σ’ έγδυσα μπροστά στο γέρο Τισιανό.

Βίρα, Κεφαλλονίτισσα, και μάινα το καντήλι.

Σε λόφο γιαπωνέζικο κοιμάται το στερνό.

Σου πήρα από τη Νάπολη μια ψεύτικη καμέα

κι ένα κοράλλι ξέθωρο μαζί.

Πίσω απ’ το φριγκορίφικο στην άδεια προκυμαία

Έβενος, − γλώσσα της φωτιάς, στο βάθος κρεμεζί.

Φώτα του Melbourne. Βαρετά κυλάει ο Yara Yara

ανάμεσα σε φορτηγά πελώρια και βουβά,

φέρνοντας προς το πέλαγος, χωρίς να δίνει δυάρα,

του κοριτσιού το φίλημα, που στοίχισε ακριβά.

Γερά την ανεμόσκαλα. Καφέ για τον πιλότο.

Λακίζετε, αλυσόδετοι του στεριανού καημού.

Και σένα, που σε κέρδισα μιανής νυχτιάς σε λότο,

σμίγεις και πας με τον καπνό του γκρίζου ποταμού.

Μια βάρκα θέλω, ποταμέ, να ρίξω από χαρτόνι,

όπως αυτές που παίζουνε στις όχθες μαθητές.

Σκοτώνει, πες μου, ο χωρισμός; − Ματώνει, δε σκοτώνει.

Ποιος είπε φούντο; Ψέματα. Δε φτάσαμε ποτές.

                                                                Melbourne 1951

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΙ

                                                 Στη Μυρτώ Κουμβακάλη

Τράνταζε σαν από σεισμό συθέμελα ο Χορτιάτης

κι ακόντιζε μηνύματα με κόκκινη βαφή.

Γραφή από τρεις και μου ’γινες μοτάρι και καρφί.

Μα έριχνε η Τούμπα, σε διπλό κρεβάτι, τα χαρτιά της.

Τη μάκινα για τον καπνό και το τσιγαροχάρτι

την έχασες, την ξέχασες, τη χάρισες αλλού.

Ήτανε τότε που έσπασε το μεσιανό κατάρτι.

Τα ψέματα του βουτηχτή, του ναύτη, του λωλού.

Και τι δεν έχω υποσχεθεί και τι δεν έχω τάξει,

μα τα σαράντα κύματα μου φταίνε και ξεχνώ

−της Άγρας τα μακριά σαριά, του Σάντουν το μετάξι−

και τα θυμάμαι μόλις δω αναθρώσκοντα καπνό.

Το δαχτυλίδι που ’φερνα μου το ’κλεψε η Οράγια.

Τον παπαγάλο − μάδησε κι έπαψε να μιλεί.

Ας εκατέβαινε έστω μια, στο βίρα, στα μουράγια,

κι ας κοίταζε την άγκυρα μονάχα, που καλεί.

Τίποτα στα χεράκια μου, μάνα μου, δε φτουράει −

έρωτας, μαλαματικά, ξόμπλια και φυλαχτά.

Σιχαίνομαι το ναυτικό που εμάζεψε λεφτά.

Εμούτζωσε τη θάλασσα και τηνε κατουράει.

Της Σαλονίκης μοναχά της πρέπει το καράβι.

Να μην τολμήσεις να τη δεις ποτέ από τη στεριά.

Κι αν κάποια στην Καλαμαριά πουκάμισο μού ράβει,

Μπορεί να ’ρθώ απ’ τα πέλαγα με τη φυρονεριά.

                                                                        4-1-1974

ΠΙΚΡΙΑ

Ξέχασα κείνο το μικρό κορίτσι από το Aμόι

και τη μουλάτρα που έζεχνε κρασί στην Tενερίφα,

τον έρωτα, που αποτιμάει σε ξύλινο χαμώι,

και τη γριά που εμέτραγε με πόντους την ταρίφα.

Το βυσσινί του Tισιανού και του περμαγγανάτου,

και τα κρεβάτια ξέχασα τα σαραβαλιασμένα

με τα λερά σεντόνια τους τα πολυκαιρισμένα,

για το κορμί σου, που έδιωχνε το φόβο του θανάτου.

Ό,τι αγαπούσα αρνήθηκα για το πικρό σου αχείλι:

τον τρόμο που δοκίμαζα πηδώντας το κατάρτι,

το μπούσουλα, τη βάρδια μου και την πορεία στο χάρτη,

για ένα δυσεύρετο μικρό θαλασσινό κοχύλι.

Τον πυρετό στους Tροπικούς, του Rio τη μαλαφράντζα,

την πυρκαγιά που ανάψαμε μια νύχτα στο Mανάο.

Τη μαχαιριά που μου ’δωσε ο Mαγιάρος στην Kωστάντζα

και «Σε πονάει με τη νοτιά;» ―Όχι, απ’ αλλού πονάω.

Του τρατολόγου τον καημό, του ναύτη την ορφάνια,

του καραβιού που κάθισε την πλώρη τη σπασμένη.

Τις ξεβαμμένες στάμπες μου, που ’χα για περηφάνια,

για σένα, που σαλπάρισες, γολέτα αρματωμένη.

Τι να σου τάξω, ατίθασο παιδί, να σε κρατήσω;

Παρηγοριά μου ο σάκος μου, σ’ Αμερική και Ασία.

Σύρμα που εκόπηκε στα δυο και πώς να το ματίσω;

Κατακαημένε, η θάλασσα μισάει την προδοσία.

Κατέβηκε ο Πολύγυρος και γίνηκε λιμάνι.

Λιμάνι κατασκότεινο, στενό, χωρίς φανάρια,

απόψε που αγκαλιάστηκαν Εβραίοι και Μουσουλμάνοι

και ταξιδέψαν τα νησιά στον πόντο, τα Kανάρια.

Γέρο, σου πρέπει μοναχά το σίδερο στα πόδια,

δύο μέτρα καραβόπανο, και αριστερά τιμόνι.

Μια μέδουσα σε αντίκρισε γαλάζια και σιμώνει

κι ένας βυθός που βόσκουνε σαλάχια και χταπόδια.

                                                                         7-2-1975

Από τη συλλογή «Τραβέρσο», εκδ. Άγρα, 1990, (ΙΗ΄ ανατύπωση 2012).