Milan Rakić, "Υπερήφανο άσμα", (μετάφραση - επίμετρο: Jelena Bosnjaković ex Bajraktarović)

Υπερήφανο άσμα

Αμέτρητα τα μάτια που είναι στραμμένα στο ανάστημα σου

σαν κουρασμένο κοπάδι πάνω σε πολεμικό πλοίο

κι όσο απογοητεύονται - σταματούν για μια στιγμή

σε εσένα να ξαποστάσουν και την ομορφιά να βρουν.

Αμέτρητα τα στόματα που λένε πως σ' αγαπούν κι εσύ μένεις σιωπηλή,

τίποτα περισσότερο δε λες, λέξη − ούτε ευγενική ούτε σκληρή,

επειδή για εσένα κάθε ειπωμένη λέξη, όλα τα διαγράφει.

Αμέτρητες κραυγές συνοδεύουν τα βήματα σου κάθε που εσύ,

σαν τρομερή θεότητα, στέκεσαι κοντά μας

κι αμέτρητα πάθη σαν άχυρο παίρνουν φωτιά κι αμέτρητες καρδιές μαύρο

           αίμα χύνουν.

Και κανείς και ποτέ δεν άγγιξε τα ζεστά σου χείλη,

ούτε μια λέξη γλυκιά δεν άκουσε,

μόνο σαν δυο αδελφές που κλαίνε σιωπηλά οι δυο ψυχές μας έλεος ζητούν.

Κι εγώ είμαι ο πλοίαρχος ο δικός σου και του κορμιού σου,

όπως οι παλιοί δεσπότες σε κυβερνάω τώρα,

το στόμα μου πίνει απ’ όλες τις πηγές σου κι όλη η τρυφερότητα σου σε

           εμένα χύνεται.

Ω, αυτό είναι που θέλησε η γριά μοίρα να είμαι εγώ ο εκλεκτός,

εγώ ο μοναδικός και πάντοτε μαζί της

αιχμάλωτος και δοσμένος στη μαγεία της.

Θα σηκώσω το κεφάλι μου με υπερηφάνεια

και σαν μουεζίνης από το λεπτό μιναρέ,

ενώ κάτωθεν μου απλώνεται ένα διάφανο σιτάρι

και στο σεληνόφως μπλε λουλούδια ζιζανίων.

Θα φωνάξω δυνατά μέσω του σιωπηλού αυτού τοπίου,

να προσπεράσω κάθε άπιστο φόβο:

«Ναι, μόνο αυτή είναι πραγματικά όμορφη και εγώ ο αιώνιος προφήτης της».

Μετάφραση: Jelena Bosnjaković ex Bajraktarović

Επίμετρο

Ο Milan Rakić (Μίλαν Ράκιτς), γεννήθηκε στο Βελιγράδι το 1876. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια του Βελιγραδίου μέσω της οποίας απέκτησε από νωρίς ευρεία παιδεία. Σπούδασε νομικά στο Παρίσι και, μετά την επιστροφή του, μπήκε στην διπλωματική υπηρεσία, όπου εργάστηκε τα περισσότερα έτη της ζωής του.

Τα πρωτόλειά του δημοσιεύτηκαν στη "Σερβική λογοτεχνική εφημερίδα" το 1902. Αρχικά υπήρξε εμφανώς επηρεασμένος από τα γαλλικά πρότυπα, καθώς κατά την παραμονή του στη γαλλική πρωτεύουσα διδάχτηκε την ακρίβεια της έκφρασης, τη σαφήνεια και την καλλιτεχνική πειθαρχία.

Έγραψε περίπου 50 ποιήματα αλλά λόγω της τελειομανίας του δημοσίευσε μόνο δυο ολιγοσέλιδες  ποιητικές συλλογές, το 1903 και το 1912.

Ήταν κυριευμένος από ένα συναίσθημα ανεπάρκειας το οποίο εκφράζει μέσω του έργου του. Ο ανθρώπινος λήθαργος εν ζωή και οι ρυθμοί εργασίας τού προκαλούσαν δυστυχία κι όπως έλεγε: «η δυστυχία των άλλων είναι και δική μας δυστυχία». Ως μόνη διέξοδο από αυτή την κατάσταση έβρισκε το θάνατο. Τούτη η απαισιοδοξία του χρωματιζόταν πάντοτε με ειρωνεία και αυτοσαρκασμό εντός των στίχων του.

Αντίσταση σε αυτή την υπαρξιακή του απόγνωση υπήρξε η ισχυρή ηδυπάθεια και επιθυμία του για μια πλήρη ζωή. Μια ζωή που απορρίπτει κάθε πλάνη, κάθε ξύλινο λόγο και όλες τις φρούδες ελπίδες, μια ζωή που άφοβα πορεύεται προς τον βέβαιο θάνατο. Σχετικά με τον έρωτα, πίστευε πως η αλήθεια κρύβεται μόνο στον αρχικό ενθουσιασμό. Στα ποιήματα του τον τοποθετεί κάτω από μεγεθυντικό φακό και τον εξετάζει ψυχρά.

Ο σκεπτικισμός και η απαισιοδοξία του Rakić απελευθερώνονται κυρίως στον κύκλο των πατριωτικών ποιημάτων του. Τα ποιήματά του για το Κοσσυφοπέδιο μεταφέρουν κάτι από την αυθεντικότητα του μεσαίωνα, με πάντοτε εμφανή τον ευγενή πατριωτισμό αλλά και την ευθεία γλώσσα του.

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 61 ετών, έπειτα από χειρουργική επέμβαση στο Ζάγκρεμπ.

«Ο Rakić είναι ένας από τους πυλώνες της σερβικής ποίησης, μετριοπαθής, από τους μεγαλύτερους μάλιστα, αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί τον τίτλο αυτό», έγραψε ο Vojislav Đurić. Υπάρχουν βασικές διαφορές μεταξύ των δυο βιβλίων του, οι οποίες έφεραν σε ρίξεις κριτικούς και κοινό και η ποιητική του ικανότητα αμφισβητήθηκε δεκάδες φορές, με τον Predrag Palavestra να γράφει: «ακόμη και οι νέοι που προτάσσονταν ως επαναστατικά πνεύματα και επέστρεψαν από τον πόλεμο ως avant-garde, δεν άγγιξαν ποτέ τους τον Rakić», ενώ χαρακτηρίζει την ποίηση του "φανταστική".

Το έργο του, είτε ερωτικό είτε πατριωτικό, εξακολουθεί να είναι σημείο αντιλεγόμενο.