καρυοθραύστις. Τετραμηνιαία περιοδική έκδοση Λόγου και Τέχνης. Τεύχος 8-9, Νοέμβριος 2021

καρυοθραύστις

Τετραμηνιαία περιοδική έκδοση Λόγου και Τέχνης

Τεύχος 8-9

Νοέμβριος 2021

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

    9  ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Πεδίο θραύσεως
  13  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ: Σολωμός - Σεφέρης

                                                                             Μικροσχόλια
  23  ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ: Έξι ποιήματα
  29  ΝΙΟΒΗ ΙΩΑΝΝΟΥ: Έξι ποιήματα
  33  ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΗΤΤΑ: Από τη δυσθυμία της μνήμης στην ευφορία της μνήμης
  59  FLORENCE RIPLEY MASTIN: Πέντε ποιήματα
                 (Εισαγωγή - μετάφραση: Σοφία Γιοβάνογλου)
  63  ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ: Κοντά στο κενοτάφιο της εταίρας Πυθονίκης
  65  ΝΙΚΟΣ ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ Δύο ποιήματα
  69  ΤΑΣΟΣ ΠΟΡΦΥΡΗΣ: Χελιδονοφωλιές

ΔΥΤΙΚΑ ΣΤΑΣΙΜΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ

ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

  73  ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ: Τι επιφυλάσσει στο ποίημα η κρυμμένη γεωγραφία του;

                 Σχόλια σε τέσσερα ποιήματα δημοσιευμένα σε τεύχη της πρώτης περιόδου

                 του περιοδικού Διαγώνιος

  95  Ο ποιητής ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΑΡΑΚΗΣ συνομιλεί με τον ΣΥΜΕΩΝ ΓΡ. ΣΤΑΜΠΟΥΛΟΥ

105  Ο εικαστικός ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΙΝΗΣ συνομιλεί με τη ΓΛΥΚΑ ΔΙΟΝΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΟΙΗΣΗ

111  ΚΩΣΤΑΣ Α. ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ: Θα σνιφάρω άμμο στους δύσκολους μήνες
113  ΜΑΝΙΑ ΜΕΖΙΤΗ: Τρία ποιήματα
115  ΘΕΩΝΗ ΚΟΤΙΝΗ: Ανεπίκαιρη φύση, Ι
117  ΝΑΝΤΙΑ ΔΟΥΛΑΒΕΡΑ: Δύο ποιήματα
119  ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ: Σαφάρι
120  ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΙΜΟΘΕΟΥ: Η Αγία των γάτων
121  ΟΛΥΜΠΙΑ ΣΤΑΥΡΟΥ: Τέσσερα ποιήματα
123  ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ: Δύο ποιήματα
124  ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΙΧΑΣ: Πέντε ποιήματα
128  ΙΩΑΝΝΑ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ: Δύο ποιήματα
130  ADRIENNE RICH: Τέσσερα ποιήματα
                 (Εισαγωγή - μετάφραση: Κώστας Λιννός)
135  LUIS CERNUDA BIDÓN: Δύο ποιήματα
                 (Εισαγωγή - μετάφραση: Κώστας Κουτσουρέλης)
137  SARA TEASDALE: Πέντε ποιήματα
                 (Εισαγωγή - μετάφραση: Γιώργος Δυνέζης)
140  DON L. LEE: Άντρας σκέφτεται μια γυναίκα
                 (Εισαγωγή - μετάφραση: Φωτεινή Χαμιδιελή)
142  GWENDOLYN BROOKS: Σέιντι και Μωντ
                 (Εισαγωγή - μετάφραση: Φωτεινή Χαμιδιελή)
144  WALT WHITMAN: Τέσσερα ποιήματα
                 (Εισαγωγή - μετάφραση: Βασίλης Πανδής)

ΔΟΚΙΜΙΟ

147  ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: Ο υπερρεαλισμός με τον τρόπο

                 του Έκτορα Κακναβάτου

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

157  ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗ: Εγκλεισμός
161  ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΜΑΓΡΙΠΛΗΣ: Εγκαταλείψτε το πλοίο
163  ΗΡΩ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ: Τραβήγματα

ΟΔΟΣ ΕΝΤΥΠΩΝ

165  Φρεωρυχία στο βάθος των περιστάσεων. Με τον διευθυντή του περιοδικού Φρέαρ

                 ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΓΓΕΛΗ συνομιλεί η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ

ΑΚΡΟΒΑΣΙΕΣ ΕΝ ΛΟΓΩ

40 ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ

177  ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ: Εισαγωγή ή αλλιώς ο τρόπος της εισόδου

                 (πλην όχι ο μοναδικός)
229  Ποιήματα και αυτοσχόλια σαράντα ποιητών/-τριών

ΜΕ ΕΝΣΤΙΚΤΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΑΝΤΕΞΑΝ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ

311  ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥΛΑΣ: Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης,

                 Πραγματογνωσία, Θεσσαλονίκη, 1950

TRÈS GROS PLAN

ΑΠΡΟΚΑΛΥΠΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΑ

315  ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΥΛΩΝΑ: H συνάντηση

Η ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΓΙΩΤΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ [Β΄]

317  ΦΩΤΕΙΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ: «Το έρημο τ’ αηδονι το μονάχο…»
                 Τα πουλιά στο έργο της Γιώτας Αργυροπούλου
335  ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Η συν-κινητική λειτουργία στην ποίηση

                 της Γιώτας Αργυροπούλου
349  ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΣΠΥΡΕΛΗ: Δύο ποιήματα στη μνήμη της Γιώτας Αργυροπούλου
359  ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑΜΠΟΓΛΗΣ: Το τραγούδι της κυματαγωγής
367  ΕΛΕΝΗ ΚΟΦΤΕΡΟΥ: Ο εμφύλιος που δεν έληξε ποτέ και η συνομιλία

                 με τα πεπραγμένα και τους ανθρώπους
375  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Παγώνοντας για μια στιγμή τον χρόνο.

                 Η ανατομία του ποιήματος της Γιώτας Αργυροπούλου «Στον Εύριπο»
381  ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΑΚΗΣ: η Γιώτα στο σεργιάνι της ουδέν πλέον σιγει

ΒΙΒΛΙΟΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

383  ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΟΥΖΗΣ: Εποχή συγκομιδής (Γιώργος Δ. Γεωργούλας,

                 Εποχή συγκομιδής, εκδ. Μανδραγόρας, 2020)
387  ΣΥΜΕΩΝ ΓΡ. ΣΤΑΜΠΟΥΛΟΥ: Η πάλη του συγγραφέα με τον δαίμονα της γραφής

                 (Σταμάτης Πολενάκης, Η πάλη με τον άγγελο, εκδ. Ενύπνιο, 2020)

393  ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ: Ποιήματα (ανα)πνοής (Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου,

                 Της μιας ανάσας ποιήματα, εκδ. Κουκκίδα, 2021)
397  ΑΝΝΑ ΓΡΙΒΑ: Η Κόρη των Αθηνών (Vittorio Sereni, Η Κόρη των Αθηνών,

                 εκδ. Κουκούτσι, 2019)

ΗΛΑΚΑΤΗ ΕΝ ΣΠΟΥΔΗ

                                                                             γράφει η Λίλια Τσούβα

401  Το μελαχρινό χρώμα των ποιημάτων (Μαριάννα Παπουτσοπούλου,

                 Χρώμα μελαχρινό, εκδόσεις ΑΩ, 2020)
407  Η θεματική της απώλειας στην ποίηση της Χριστίνας Καραντώνη

                 (Χριστίνα Καραντώνη, Παρακειμένων Εκείνων, εκδόσεις του Φοίνικα, 2019)
411  Τακτοποιώντας οικογενειακές φωτογραφίες (Κωνσταντίνος Χ. Λουκόπουλος,

                 Ενύπνια τα μεθεόρτια, εκδ. Έναστρον, 2020)
417  Η συγκινησιακή γλώσσα στη διηγηματογραφία της Ολυμπίας Τσικαρδάνη)

                 (Ολυμπία Τσικαρδάνη, Τοπία της στοργής, εκδ. Παρέμβαση, 2021)

Το παρόν τεύχος κοσμούν έργα του εικαστικού Νίκου Μαραντίδη.

Πεδίο θραύσεως

 

γράφει ο Γιώργος Δελιόπουλος

Αν κάτι έχουν απελπιστικά ανάγκη οι «μικρόψυχοι» καιροί μας είναι οι συνεργασίες, σε μια βάση όμως αλλιώτικη από ό,τι στο παρελθόν. Οι παλαιότερες συλλογικότητες (περιοδικά, σύλλογοι, κόμματα), που λειτουργούσαν συνήθως υπό την ανελαστική εποπτεία του ενός, ανήκουν στη λήθη του παρελθόντος. Για να το διατυπώσουμε σε σχέση με τη λογοτεχνική πραγματικότητα: λογοτεχνικά περιοδικά ή ενώσεις με παγιωμένα εκ προοιμίου πλαίσια δεν μπορούν πλέον να υπηρετήσουν και να ακολουθήσουν τη σύγχρονη, πολυπρισματική πραγματικότητα. Οι συλλογικότητες στον 21ο αιώνα καλούνται να είναι πλουραλιστικές, διαρκώς παρεκκλίνουσες, ανοιχτές στο καινούριο και διαφορετικό, ακόμη κι αν συχνά πυκνά αναγκάζονται να αυτο-αναιρεθούν. Οι σύγχρονες συλλογικότητες δεν είναι κλειστοί, ανατροφοδοτούμενοι κύκλοι, αλλά ανοιχτά, συνεχώς επεκτεινόμενα συστήματα. Αυτές τις αρχές πρεσβεύει και η καρυοθραύστις από το πρώτο τεύχος κυκλοφορίας της: τη θραύση της σκληρής επιφάνειας των πραγμάτων για την εξόρυξη της ουσίας εν λόγω και τέχνη, αλλά και τη θραύση των δικών της ορίων, ώστε να προχωρεί διαρκώς ανανεούμενη, μέσα από μια ενεργή ομάδα συνεργατών που διευρύνεται.
      Αναμφίβολα, η (συνεχιζόμενη) οικονομική κρίση και η (σθεναρά αντιστεκόμενη των εμβολιασμών) πανδημία έχουν επηρεάσει το κοινωνικό και εκδοτικό τοπίο της χώρας μας. Ο εγκλεισμός προσέφερε μεν συνθήκες απομόνωσης και περισσότερο χρόνο σε συγγραφείς και αναγνώστες, ωστόσο δυσχέρανε την κυκλοφορία του βιβλίου και (σχεδόν) κατήργησε τη διά ζώσης συνεύρεση των ανθρώπων της λογοτεχνίας. Στα λογοτεχνικά πράγματα επήλθε ένα τέλμα, αποτυπωμένο και στην ψυχολογία των δημιουργών. Όσο για την κυκλοφορία των περιοδικών, εκεί η κατάσταση είναι απελπιστική. Παρόλα αυτά, οι δύσκολες συνθήκες δεν μας αποθάρρυναν, αλλά –ως εσωτερική αντίσταση– μας ώθησαν να δημιουργήσουμε ένα πλουσιότερο και ποικιλόφωνο τεύχος. Παράλληλα, το περιοδικό, εκμεταλλευόμενο τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία, προχώρησε στη δημιουργία καναλιού στο YouTube με απαγγελίες ποιημάτων, ενώ συμμετείχε σε φεστιβάλ με καινοτόμες δράσεις, όπως τη συνεργατική συγγραφή ποιήματος έντεκα ποιητών/τριών από απόσταση, και έπεται συνέχεια…
     Στο διπλό τεύχος της καρυοθραύστιδος ο αναγνώστης θα διαβάσει ενδιαφέροντα δοκίμια, όπως του Δημήτρη Δασκαλόπουλου για τη στάση του Σεφέρη απέναντι στον Σολωμό, της Χριστίνας Αργυροπούλου για τον υπερρεαλισμό του Έκτορα Κακναβάτου, καθώς και της Δήμητρας Μήττα για την ενδιαφέρουσα ­–ως προς τη μεθοδολογία της κριτικής– συλλογή δοκιμίων του Συμεών Γρ. Σταμπουλού με τίτλο Florilegium I. Η ποίηση και πεζογραφία καταξιωμένων δημιουργών (λ.χ. Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Νίκος Ορφανίδης, Τάσος Πορφύρης, Κώστας Α. Κρεμμύδας, Μαρία Κουγιουμτζή, κ.ά.) αλλά και νεότερων, έχουν και σ’ αυτό το τεύχος την τιμητική τους. Μάλιστα, σ’ ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα, που επιμελείται η Διώνη Δημητριάδου, χαρτογραφούνται οι διαφορετικές τάσεις της σύγχρονης ελληνικής ποίησης με τη συμμετοχή σαράντα ποιητών και ποιητριών. Ασφαλώς, δε λείπουν και οι ποιητικές μεταφράσεις, κυρίως από τις Η.Π.Α. αλλά και την Ισπανία. Επίσης, ολοκληρώνεται και το μεγάλο αφιέρωμα στην –αεί λαλούσα– λυρική φωνή της Γιώτας Αργυροπούλου με έξι επιπλέον δοκίμια που φωτίζουν τις πτυχές του έργου της και το επιμύθιο, αφιερωματικό ποίημα του Κ.Θ. Ριζάκη. Τέλος, οι συνεργάτες του περιοδικού περιδιαβάζουν και κριτικογραφούν για την τρέχουσα λογοτεχνική παραγωγή.  
     Η καρυοθραύστις δε λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τα υπόλοιπα λογοτεχνικά περιοδικά· σέβεται την πορεία τους και αναγνωρίζει ότι όλα τα περιοδικά αποτελούν τεμνόμενους κύκλους, καθώς η πορεία και οι συνεργάτες τους συχνά συμπίπτουν. Στο παρόν τεύχος και στη στήλη «ΟΔΟΣ ΕΝΤΥΠΩΝ» φιλοξενείται ο Δημήτρης Αγγελής, ποιητής και διευθυντής του περιοδικού Φρέαρ, ο οποίος σε μια διαφωτιστική συνέντευξή του στη Διώνη Δημητριάδου παρουσιάζει τις αρχές και τον τρόπο λειτουργίας ενός λογοτεχνικού περιοδικού στις ιδιόμορφες συνθήκες της εποχής μας. Ενδιαφέρουσα και η συνέντευξη του ποιητή Σωτήρη Σαράκη στον Συμεών Γρ. Σταμπουλού, καθώς μας ξεναγεί στο ποιητικό του εργαστήριο. Ο νεαρός ζωγράφος Νίκος Μαραντίδης, τα έργα του οποίου κοσμούν το ανά χείρας τεύχος, συζητά με τη Γλύκα Διονυσοπούλου για το πώς ένας νέος εικαστικός της περιφέρειας αντιμετωπίζει τις κοινωνικές και καλλιτεχνικές προκλήσεις του καιρού μας.
      Στο διπλό αυτό τεύχος, ο αναγνώστης θα βρει και ορισμένες εκπλήξεις, καθώς εγκαινιάζονται τέσσερις καινούριες στήλες. Τα «ΔΥΤΙΚΑ ΣΤΑΣΙΜΑ» του Σπύρου Λαζαρίδη αποτολμούν μια ποιητική γεωγραφία, καθώς σχολιάζουν τέσσερα ποιήματα με αναφορές σε σημεία της Δυτικής Θεσσαλονίκης. «ΜΕ ΕΝΣΤΙΚΤΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ» ο Διονύσης Στεργιούλας μάς ανασυστήνει βιβλία που άφησαν ισχυρό αποτύπωμα στον χρόνο, όπως την Πραγματογνωσία του Ν.Γ. Πεντζίκη. Η Αλεξάνδρα Μυλωνά στη στήλη της «TRÈS GROS PLAN» σχολιάζει την κοινωνική πραγματικότητα, με το ιδιαίτερο πεζογραφικό της ύφος. Τέλος, στην «ΗΛΑΚΑΤΗ ΕΝ ΣΠΟΥΔΗ» η Λίλια Τσούβα παρουσιάζει τέσσερα λογοτεχνικά βιβλία μέσα από σύντομα κριτικά κείμενα.
      Με σεβασμό προς τους συνεργάτες και τους αναγνώστες της, και σ’ αυτό το τεύχος η καρυοθραύστις κομίζει ένα ποικιλόφωνο ψηφιδωτό λόγου και τέχνης, με ψηφίδες τής –εγχώριας και ξένης– λογοτεχνικής μας παράδοσης, της σφύζουσας σημερινής λογοτεχνικής παραγωγής, αλλά και ενός γενικότερου καλλιτεχνικού και κοινωνικού προβληματισμού. Αν όλα αυτά (οι 420 σελίδες της) μοιάζουν περιττές πολυτέλειες στην κορονοϊόπληκτη πραγματικότητα που ζούμε, είναι όμως κι ένας τρόπος να θραύσουμε το σκληρό περίβλημά της, για να στοχαστούμε την πραγματικότητα που θέλουμε.

Πηγές:
καρυοθραύστις, τχ. 8-9, Νοέμβριος 2021

και η ιστοσελίδα των εκδόσεων Ρώμη:
https://www.romipublications.com/