Μαρία Κέντρου - Αγαθοπούλου, "Τα επακόλουθα"

ΚΑΘΕ ΘΑΝΑΤΟΣ

Κάθε θάνατος πιο κοντά μάς φέρνει

Από συνείδηση βαθιά πως λιγοστεύουμε

Πως ένας ένας χάνει τη θέση του εγκαταλείπεται

Απ’ τη ζωή των άλλων απ’ το σπίτι του

Απ’ το δικό του κάθισμα στάση του επισκέπτη

Λέμε εδώ καθόταν κάποτε ο πατέρας ο φίλος

Εκεί ο ποιητής κάτω απ’ το φως μάς μιλούσε

Κάθε θάνατος πιο κοντά μάς φέρνει

Τις νύχτες δε θέλω να σ’ αφήσω δε μ’ αφήνεις

Όσο κι αν σκοτεινιάζει έξω όσο κι αν βρέχει

Όσο κι αν ανταμώνουμε μέσα στον ύπνο

ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΠΕΤΡΕΣ

Αυτές οι πέτρες που περπατάς

Δε σε πετροβολούν

Σε δοξάζουν

Δε σε κατρακυλούν αυτές οι πέτρες

Εσένα που έχεις το μάτι ενός Κύκλωπα

Και την καρδιά ενός Οδυσσέα

ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΟ

Το ρόλο σου καλά τον παίζεις

Εξασκείς τη φωνή σου στον καθρέφτη

Κι όταν κάποιο από τα δόντια σου πέφτει

Τάχα αδιάφορα πηγαίνεις στο παράθυρο

Ρίχνοντας ένα βλέμμα πλαστικό

Ένας ένας θα σου φύγουν οι φίλοι

Θα τους ζητάς με το κερί και με τα κιάλια

Θα τρως χλωροφύλλη με μανία

Κι ακόμα θα μιλάς σαν μαγνητόφωνο

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ

Όταν γεννιέται το ποίημα

Να φοβάσαι ποιητή

Να ντύνεσαι γερή πανοπλία

Τις λέξεις να υποψιάζεσαι πάντα

Μη σε χτυπήσουν

Γιατί έτσι παράφορος που γίνεσαι

Την ώρα που το ποίημα πλησιάζει

Μπορεί να μην αντιληφθείς

Πως ένας κίνδυνος σε απειλεί

Ανεμίζοντας σπαθί αστραφτερό

Στον αέρα

ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ ΜΑΥΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ

Ψάχνω τη δική μου σημαία

Αυτά τα ξέθωρα κουρέλια

Κάτω απ’ τον ήλιο

Έγιναν βρόμικοι επίδεσμοι

Κόλλησαν στο κορμί μου

Μπήκαν μέσα στα σπλάχνα μου

Ψάχνω τη δική μου σημαία

Μελετώ τη σύνθεση των χρωμάτων

Μελετώ προπάντων τη θάλασσα

Την ώρα που νυχτώνει

Και δεν ξέρω πώς να την ονομάσω

Την ώρα που μαυρίζουν όλα τα όνειρα

ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Δέντρο της αγάπης

Σε φοβάμαι

Καθώς αέναα ψηλώνεις

Με καλείς με φωνές

Που δεν καταλαβαίνω

Δε θέλω να καταλάβω ίσως

Τρέμουν τα φύλλα της καρδιάς σου

Τρέμω

(Τα φύλλα σου από ρίζα σκοτεινή)

Με σφίγγεις στο σκληρό κορμί σου

Με πονείς

Μπερδεύεις τα μαλλιά μου

Μες στους πολλούς σου κλώνους

Δεν μπορώ να γλιτώσω

Από τούτη την κατακόρυφη

Έγνοια σου

Από τη συλλογή «Τα επακόλουθα» (1978).

Πηγή: «Μαρία Κέντρου - Αγαθοπούλου, Επιλογές και σύνολα», εκδ. Νησίδες, 2001.

Αλέξης Τραϊανός, "Η κλεψύδρα με τις στάχτες"

Όνειρο του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη

Νύχτα της Τετάρτης 29 του Γενάρη 1974

1.

Κι έπειτα ήρθες να που έπρεπε βέβαια νά ’ρθεις

Αγάλι σέρνοντας τη φρίκη μιας πληγής παντοτινής

Μέσα στου πιο αποτρόπαιου τέλους τον κρότο

Στο μαύρο αδιέξοδο στην άβυσσο του νου

Να που έπρεπε την καρδιά σου κομμάτια να ’βλεπα

Κάτω από ’να ξεθωριασμένο πράσινο κουστούμι

Τυπικό και άψογο σ’ ένα λευκό τραπεζομάντηλο σκυμμένο

Πέρασαν τόσα χρόνια πέρασε ο καιρός

Πλυμένο κίτρινο παλιό το φως

Έπεφτε πάνω σου σαν τίποτα και σαν ανυπαρξία

2.

Να φανείς έτσι έπρεπε μες στου φωτός την αγκαθένια δάφνη

Σιωπηλός στου εαυτού σου το νεκρόδειπνο

Πετώντας απ’ τ’ άρρωστο κορμί

Σαν πατημένο ρόδο την καρδιά σου χάμου

Κι αφού την ξόδεψες την πιο τελευταία σου πλάνη

Το στρεβλωμένο αίμα σου στα μάτια μου ένιωσα

Να με τραβά και να με παίρνει

Πάμε με είπες πάμε μες στη νεκρή

Την έρημη σταματημένη επαρχία να βαδίσουμε

3.

Κι ενώ νύχτα ως τότε ήταν νύχτα της νύχτας

Και το φως απαιτούμενο

Το φως μάς άφησε στο σύνορο της πόρτας

Κι όμως σκοτάδι που προσμέναμε δεν είδαμε

Μόνο το πόδι σου μεγαλωμένο ξαφνικά μέσα στη νύχτα κοίταξα

Μέσα σε λάμψη να πατά όπως με θάνατο το θάνατό σου πάτησες

Και δες μου είπες

Μπορούμε να τα κάνουμε όλα όπως πρώτα

Εμείς που από ’κει που δεν είμαστε ερχόμαστε

Μπορούμε να τα κάνουμε όλα όπως πρώτα

Κι είναι το ίδιο οι ξεχερσωμένοι κήποι κάτω απ’ τα κεραμίδια

Κι η ανεμισμένη παραλία μια θαλασσογραφία σκονισμένη

Και τα σπίτια ξεφλουδισμένα απ’ τον άνεμο κοιτάζοντάς μας

           μ’ άδεια μάτια

Μια φορά μόνο για μια φορά και τούτο το ίδιο είναι

Κι ο ελαιώνας και τα ρόδα κινώντας απ’ τούς φράχτες

Προσμένοντας νά ’ρθουν για να μας γίνουν προσκεφάλι

Κι η σιωπή τρομαχτική μες στο κορμί σου σα μηδέν

Μικρό κι ατέλειωτο μηδέν και Απεραντοσύνη

4.

Εδώ σταμάτησες μέσα σ’ αυτά τα ίδια σπίτια που ναυάγησες

Εδώ σε κοίταξα δέντρο γυμνό δίχως το πρόσχημά σου

Στ’ αριστερό σου μάγουλο δυο ξυραφιές μένανε ξεραμένες

Για να μην ξέρω πια αν απ’ το θάνατο έρχεσαι ή τη ζωή

Για να μην ξέρω πια αν διαιωνίζεται ακόμα η ταραχή σου

Αν άψογος και μες στο θάνατό σου παραμένεις

Εδώ σε κοίταξα με το καρφί και με τις λέξεις

Εδώ με άφησες σηκώνοντας τα τσακισμένα σου φτερά

Μες στο λιωμένο φως μιας πενιχρής μπαλάντας

Ξανά για νά ’μπεις

Μια βραδιά με την Σύλβια Πλαθ

Ανεβοκατεβαίνω αυτό το ήρεμο γκρίζο

Τσιγάρα και συνήθειες του χειμώνα

Προφέροντας τ’ όνομά σου κοιτάζοντας τη φωτογραφία σου

Με το γέλιο σου να κουνιέται πίσω από το οινόπνευμα της λάμπας

Μερικά χρόνια προτού πεθάνεις απ’ το ίδιο σου το χέρι

Απ’ τα φύλλα μου λείπει το χαρτί που μου κλέψανε

Πρέπει να σε κουβαλήσω από ’κει που ήσουν

Μ’ ένα γυμνό λαμπτήρα μέσα σε κάθε μάτι

Το άσχημο φως της κατοχής σου

Τώρα ξέρω αυτό το φως πίσω από κάθε άγαλμα

Μα ποιος του κόλλησε αυτά τα άσπρα μαλλιά

άφησε με να επισκευάσω τις λέξεις μου εσένα το βλέμμα μου

Είδα ήτανε μια προσωπίδα τρομερή μέσα στη ζωή

Καθένας μας μ’ ένα κουτί και το κεφάλι του μέσα

Όχι δε θα έρθει κάνεις

Μη γελάς κι ας ήμαστε εδώ σ’ αυτό τον κλειστό σταθμό

Δίπλα στη θάλασσα κάτι θέλοντας να πω

Όπως θα ήθελα να το πω και δεν είναι

Και παρασέρνει σα σκοινί το πρόσωπό μου

Μπροστά στο λάκκο με το αλάτι και το ξύδι

Άφησέ με να μη σου μιλώ λοιπόν

Ήμασταν το ζευγάρι που δεν έχει που να πάει πια

Το τρένο έφυγε όπως στο σινεμά

Μπορείς να κρυφτείς στην τουαλέτα όλο το βράδι

Για να το δεις να φεύγει πάλι

Έγινε ο κόσμος για να βλεπόμαστε μισοί μες στο χαμό

Σαν ένα μισοφώτιστο πορνό

Μυαλό π’ αχνίζει ποίηση κι αλκοόλ

Τα μάτια μου τα εμποδίζουνε οι προβολείς

Μιας χώρας που λιώνει στο σπριπ τιζ

Ανεβοκατεβαίνω αυτό το ήρεμο γκρίζο

Συχωρέθηκα σε μια λέξη

Προφέροντας τ’ όνομά σου κοιτάζοντας τη φωτογραφία σου

Μερικά χρόνια προτού πεθάνεις απ’ το ίδιο σου χέρι

Το γκάζι μιλά καλύτερα απ’ τη σιωπή ή τους ανθρώπους

Μυρίζει όταν κανένας δεν έρχεται να μυρίσεις

Το ανοίγεις εσύ ή οι άλλοι για σένα ή για τους άλλους

Ένα ουδέτερο ρύγχος ίσως απ’ το ταβάνι

Ρύγχη λουλουδιών γκάζι λουλουδιών

Πολιορκούσαν το αίμα σου άφαντο

Μελανιασμένο σ’ ένα χαρτί της νύχτας

Ή στις 4 το πρωί ανάθεμα της ποίησης

Της σφιγμένης γροθιάς πάνω στο άπλετο μαύρο

Εκεί που σκόνταφταν τα μάτια σου προορισμός υακίνθων

Κάνοντάς το πάλι

Νόημα των λέξεων νόημα ματιών απονενοημένων

Χείλια του ποτέ πια

Στις 4 το πρωί με τις άσπρες κλεψύδρες του γαλατά

Ή αιώνια ώρα στο φιλντισένιο κορμί σου

Στο υγιεινό δωμάτιο με το κλάμα και τους καπνούς

Τους στίχους της σήψης ναυαγισμένους γύρω απ’ το αμπαζούρ

Και το ποίημα ανάποδο

Να πηγαινοέρχεται απ’ την κρεβατοκάμαρα στην κουζίνα

Ανασταινόσουν και πέθαινες Λαίδη Λαζάρου

28.2.74

Ο μάγος

Θα προσπαθήσω να ευχαριστήσω τους θεατές

Τους σπάγκους το γυαλιστερό σου πριόνι

Είμαι στο κουτί σου φάλτσε μάγε

Με πονάς μάγε

Θα προσπαθήσω να σ’ ευχαριστήσω σαν κτήνος σφαγμένο

Τώρα δε βλέπω τίποτα πρέπει να φύγω

Η νύχτα στάζει από παντού

Μέσα στη μουσική τα κόκαλα του έρωτα

Τον άδειο σπασμό

Άφησέ με θα φέρω το φτωχό ζώο στην τρύπα του

Σέρνοντας πόνο το αίμα στις σκάλες

Θα κάθομαι μαζί του ακούγοντας τους αέρες

Αυτό το οξύ που με παραμόρφωσε

Ο μόνος που μου μίλησε ένας χαζός οδηγός

Μου ’πε το χαλασμένο του αυτοκίνητο να σμπρώξω

Λοιπόν τους γκρέμισα στο βάραθρο

Ο θάνατος είναι εθνικό προϊόν

Γέμισα ποντικοπαγίδες όλο το σπίτι

Κρέμονται σαν κλουβιά στο ταβάνι

Στο νεροχύτη στο σωλήνα αποχετεύσεως

Στο αραχνιασμένο κοστούμι του γάμου μου

Κανένα όνειρο κάτω απ’ την κρύα κουβέρτα

Κι οι τοίχοι τελειώνοντας κάπου απελπισμένα

Αδέξιοι σαν ποιήματα

Από τη συλλογή «Η κλεψύδρα με τις στάχτες» (1975).

Πηγή, η συγκεντρωτική έκδοση: «Αλέξης Τραϊανός - Φύλακας ερειπίων (Τα ποιήματα)», εκδ. Πλέθρον, 1991.

Γιώργος Χρονάς, "Κατάστημα νεωτερισμών"

ΟΝΕΙΡΟ

Νομίζω πως όλα γίνονταν μπροστά μου

εικόνες που τις έβλεπα

μέσα σε καταχνιά

άνθη και κρίνα μαραμένα από τον άνεμο

του θέρους

Ένα αγόρι που παραπονιότανε

πως έχει πυρετό,

θερμοκρασίες πάνω στο δέρμα

πετσέτες με υγρά στο μέτωπο.

Κολυμβητές που μοιάζαν με ποδοσφαιριστές

Φωνές που δεν φτάναν στην απέναντι ακτή

και ταβέρνες δίχως πελάτες.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ

Η ταξιθέτρια πάντα ξέρει

το τραγούδι του φινάλε

κι ενώ πέφτουν τα γράμματα

του τέλους στην οθόνη

ανοίγει διάπλατα τις πόρτες.

Η υπόθεση του έργου

οι πιο μεγάλες σκηνές

τα φαντάσματα του παρελθόντος

οι αλήθειες που συγκινούν

έχουν σβήσει.

Τα φώτα του δρόμου

τώρα δείχνουν το νέο έργο

κάτω στις πλατείες, στους άδειους κήπους.

ΦΙΑΛΕΣ ΥΓΡΑΕΡΙΟΥ

Άγνωστη είναι η ώρα

που τελειώνουν οι φιάλες υγραερίου

κάτω απ’ τα κλειστά παράθυρα

δίπλα στους ασφαλείς φεγγίτες.

Αφήνουν την τελευταία τους γαλάζια φλόγα

χωρίς να προειδοποιούν

κι έπειτα σκότος.

Ψύχος μες στα υγρά δωμάτια.

Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΣΚΥΛΩΝ

Κανείς δεν ξέρει πού βρέθηκαν

τόσα σκυλιά χαμένα

τόσοι πιστοί φίλοι χωρίς φίλους.

Ψάχνουνε τ’ αφεντικά τους

κάτω από τις φυλλωσιές

δίπλα στα σκαλιά του ναού

σαν να προσεύχονται

σε άγνωστη θρησκεία

με μαύρους ιερείς

που υπακούουν στην ιατρική από έλεος.

Τα ονόματά τους ποτέ δεν θ’ ακούσουνε

ξανά να τα φωνάζουν οι αγαπημένοι.

Γι’ αυτό σωπαίνουν με τη μουσούδα τους

υγρή στο χώμα.

Ο ΠΑΖΟΛΙΝΙ ΣΤΗ ΡΑΦΗΝΑ

Δεν ήρθα για να διδάξω

κινηματογράφο, φιλοσοφία ή την τέχνη της ποιήσεως

αναζητώ τις κεφαλές των μαθητών του Χριστού

σ’ αυτούς τους Ρωσοπόντιους

στα παιδιά από την Ήπειρο.

Μου μίλησαν για ένα γκαρσόνι

που δουλεύει λαντζέρης σε ταβέρνα

και μοιάζει με Κείνον.

Τα δάκρυα της μάνας του

δεν θα δω.

Τους θρήνους της δεν θ’ ακούσω.

Ήχοι από πλοία που φεύγουν

ματιές από πρωινούς ταξιδιώτες

και η Μαρία Κάλλας να κατεβαίνει

από Μερσεντές.

Καλώς όρισες Μαρία!

Εδώ είναι η χώρα σου.

Εδώ ο λαός σου, που δεν σε ξέρει.

Μη λυπάσαι. Αναπαύσου.

Περπάτησε στην παραλία μαζί μου.

Άσε τον οδηγό σου στο αμάξι.

Τις βαλίτσες, θα τις κατεβάσω εγώ.

Πώς ήταν το ταξίδι;

Δες τα σπίτια, πίσω από τον γκρεμό.

Τους γλάρους.

Ανέβα τώρα στη βάρκα.

Έχουμε δρόμο να κάνουμε μέχρι τους Πεταλιούς.

Εγώ θα περπατώ στα κύματα

κι εσύ θα με βλέπεις

Η άμμος που θα μας δεχτεί

θα είναι καυτή

Το βράδυ θα μιλήσουμε γι’ αυτά που επιθυμείς

τρώγοντας, υπό το φως των κεριών,

στο τραπέζι της φιλοξενίας

θ’ ακούσουμε τους Έλληνες φίλους μας.

Οι μουσικές που ζητάμε

δεν γράφτηκαν ακόμη

Τα κρασιά που πίνουμε μεθάνε

Το άνοιγμα της σαμπάνιας θα ηχήσει σαν πυροβολισμός

σε στρατιές πεινασμένων

σε κυνηγημένους ελέφαντες στην Κένυα.

Παντρεύεται ο δούλος του Θεού Πέτρος Παύλος Παζολίνι

την δούλη του Θεού Μαρία.

Μαρία, μεγάλη η χάρη σου

και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου.

Όχι, όχι δεν είναι για μας.

Εμείς γεννηθήκαμε για να υποφέρουμε, μου είχες πει.

Δεν είναι λόγια από όπερα

αλλά από κάποιο έργο του Ευριπίδη.

Θέλω το ευτελέστερο πρόσωπο

για να το υπηρετήσω

Για να εξευτελιστώ, Μαρία.

Γιατί, Πιερ Πάολο;

Από την ποιητική συλλογή: «Κατάστημα νεωτερισμών».

Πηγή, η συγκεντρωτική έκδοση: «Γιώργος Χρονάς - Τα ποιήματα (1973-2008)», εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα 2008.

Τόλης Νικηφόρου, "Μια κιμωλία στον μαυροπίνακα"

αίνιγμα

με κάποιο τρόπο μαγικό

η ανάμνηση έχει γίνει προσμονή

κι όλες οι σκονισμένες μέρες μου

έχουν λουστεί στα μάτια σου

αστράφτει η Κυριακή στη γειτονιά

σαν καθαρό πουκάμισο φρεσκοσιδερωμένο

λοιπόν τι να ’ναι αυτό το ρίγος

αυτή η εξαίσια λάμψη

οι σπίθες στο μισάνοιχτο παράθυρο

το ξεχασμένο άρωμα στο χώμα

η μουσική που πάλι ακούω στο μπαλκόνι μου

τι να ’ναι αυτό το κόκκινο πουλί

ανάμεσα στα φύλλα

μεθυστικό σαν άνοιξη;

φωνή, ανάσα, ανάλαφρο περπάτημα

ή ξαφνικό χαμόγελο

τι να ’ναι αυτό το θαύμα;

μαθαίνω πάλι να διαβάζω

όπως σε σκοτεινό δωμάτιο

από τις χαραμάδες εισχωρεί

παρήγορη μια αχτίδα φως

και ξαφνικά στη μνήμη

μ’ ένα δειλό φτερούγισμα

αστράφτει το γαλάζιο

μαθαίνω πάλι να διαβάζω

τα μυστικά φωνήεντα στο άγγιγμά σου

το βλέμμα μου στο όνειρο

μαθαίνω πάλι να εμπιστεύομαι

στο μονοπάτι που ελίσσεται

ανάμεσα σε απαλές καμπύλες

ως τη διάφανη κοιλάδα της παλάμης σου

αυτός ο δρόμος δεν αρχίζει και δεν φτάνει

δεν έχει λύση το αίνιγμα

η ισόβια μαθητεία στο θαύμα

όσα για λίγο τιθασεύει η προσμονή

πορτοκαλί ημίφως στο δωμάτιο

μισάνοιχτα τα χείλη

μισάνοιχτα τα γυναικεία γόνατα

όσα για λίγο

πολύ λίγο τιθασεύει η προσμονή

μάτια υγρά απάτητα

ψιθυριστή φωνή

ένα ρίγος ανεπαίσθητο

που διατρέχει την επιδερμίδα

και τη βελούδινη κομμένη ανάσα

μετέωρη η στιγμή

πάνω απ’ την άβυσσο

μετέωρη η φωτιά

στις χαραμάδες

μέχρι το πρώτο άγγιγμα

το πρώτο εκείνο αχ

κι εγώ δεν ξέρω τι αναζητώντας

καμιά φορά αργά το βράδυ

ξαναγυρίζω στο παλιό μας σπίτι

με προσμονή την πόρτα ανοίγω

αναζητώντας μέσα στο σκοτάδι

κι εγώ δεν ξέρω τι αναζητώντας

με το κλειδί στο χέρι ακόμα

το σιδερένιο εκείνο, το μεγάλο

από δωμάτιο σε δωμάτιο τριγυρίζω

αγγίζοντας, μυρίζοντας και βλέποντας σχεδόν

σε κάθε αέρινο μου βήμα

μήπως και είναι κάπου εδώ

πάντα ζεστό το χέρι του πατέρα

του αδερφού μου η προστατευτική αγριάδα

κι αυτή της μάνας μου

η πανταχού παρούσα απουσία

μήπως και είναι εδώ

το καλογυαλισμένο μας βαρύ τραπέζι

η φωτογραφία που χαμογελάει στον τοίχο

με τα πολύχρωμά του σχέδια το χαλί

μήπως και είναι εδώ

το πάτωμα, οι τοίχοι, το ίδιο το σπίτι

μήπως ακόμα μπαίνει από την μπαλκονόπορτα

η απέραντη πλατεία που αγαπούσα

και ξαφνικά καταλαβαίνω ότι κλαίω

κλαίω απελπισμένα στ’ όνειρό μου

τα δάκρυά μου όλα τα θαμπώνουν

όλα όσα το φως της μνήμης καταυγάζει

δεν είμαι μόνος

κάποιες στιγμές

κάποιες πολύχρωμες κλωστές

που αιωρούνται στο κενό

μες στην ομίχλη

μάτια γαλάζια

φωτεινά

μάτια γλυκά

κι όμως θλιμμένα, μακρινά

πηγές της μνήμης

ο ήχος μιας φωνής

φωνής από πολλές φωνές

και μουσική

καθώς προφέρει απαλά

το λάμδα στ’ όνομά μου

πέρα απ’ τον κόσμο

με καλούν

πέρα απ’ τον κόσμο

τις καλώ

κι είμαστε ένα

μέσα μου όπως πάντα ένα

εγώ και οι σκιές

οι αγαπημένες μου σκιές

δεν είμαι μόνος

μια κιμωλία στον μαυροπίνακα

ξαναδιαβάζω τα ποιήματά μου

χρόνια μετά βυθίζομαι στα χρώματα

στη μουσική των λέξεων

έκπληκτος διακρίνω

να αναδύονται γρίφοι και αινίγματα

εκστατικά φωνήεντα

που θέλγεται το άγνωστο να μου υπαγορεύει

κάπως καλύτερα αναγνωρίζω τώρα

αυτά που γράφει ο δάσκαλος στον μαυροπίνακα

μια κιμωλία εγώ που λιώνει αργά

ανάμεσα στα δάχτυλα του

Από τη συλλογή «Μια κιμωλία στον μαυροπίνακα», εκδ. Μανδραγόρας, 2012.

Ανδρέας Εμπειρίκος, "Οκτάνα"

Ο EΥΦΡΑΤΗΣ

Είναι αληθές ότι η πλήρης μοναξιά είναι βαρεία και ότι η έρημος είναι αυχμηρά και ταλανίζει. Αλλά, αλλά, ου μην αλλά (όπως του Iσλάμ το Iλ Aλλά, των χριστιανών το Έχει ο Θεός και των αθέων αι υψηλαί αι σκέψεις) κανείς ιδρώς, καμία δίψα, δεν εξαντλούν τον μυστικόν Eυφράτην, που και εν τη ερήμω ακόμη, και εντός και πέραν της σιγής, εντός και πέραν πάσης μοναξιάς και πάσης μεμψιμοιρίας, ποτίζει τα πάντα, πάντοτε, χωρίς να φαίνεται η πηγή του, όπως το μέγα φως, το άκτιστον, φωτίζει τα πάντα εις τον αιώνα, χωρίς να φαίνεται η εστία, τα πάντα, τα πάντα, ακόμη και τα πιο μικρά, όσον και το εκστατικόν, το ανέσπερον, το μέγα παφλάζον Σύμπαν.

ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΔΟΝ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ

Στον Conrad Russel Rooks

Μια μέρα που κατέβαινα στην οδόν των Φιλελλήνων, μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω απ' τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μέσ’ στην καρδιά των Aθηνών, μέσ’ στην καρδιά του θέρους.

Παρά την υψηλήν θερμοκρασίαν, η κίνησις ήτο ζωηρά. Aίφνης μία κηδεία πέρασε. Oπίσω της ακολουθούσαν πέντε-έξη αυτοκίνητα με μελανειμονούσας, και ενώ στα αυτιά μου έφθαναν ριπαί πνιγμένων θρήνων, για μια στιγμή η κίνησις διεκόπη. Tότε, μερικοί από μας (άγνωστοι μεταξύ μας μέσ’ στο πλήθος) με άγχος κοιταχθήκαμε στα μάτια, ο ένας του άλλου προσπαθώντας την σκέψι να μαντεύση. Έπειτα, διαμιάς, ως μία επέλασις πυκνών κυμάτων, η κίνησις εξηκολούθησε.

Ήτο Iούλιος. Eις την οδόν διήρχοντο τα λεωφορεία, κατάμεστα από ιδρωμένον κόσμο ― από άνδρας λογής-λογής, κούρους λιγνούς και άρρενας βαρείς, μυστακοφόρους, από οικοκυράς χονδράς, ή σκελετώδεις, και από πολλάς νεάνιδας και μαθητρίας, εις των οποίων τους σφικτούς γλουτούς και τα σφύζοντα στήθη, πολλοί εκ των συνωθουμένων, ως ήτο φυσικόν, επάσχιζαν (όλοι φλεγόμενοι, όλοι στητοί ως Hρακλείς ροπαλοφόροι) να κάμουν με στόματα ανοικτά και μάτια ονειροπόλα, τας συνήθεις εις παρομοίους χώρους επαφάς, τας τόσον βαρυσημάντους και τελετουργικάς, άπαντες προσποιούμενοι ότι τυχαίως, ως εκ του συνωστισμού, εγίνοντο επί των σφαιρικών θελγήτρων των δεκτικών μαθητριών και κορασίδων αυταί αι σκόπιμοι και εκστατικοί μέσα εις τα οχήματα επαφαί − ψαύσεις, συνθλίψεις και προστρίψεις.

Ναι, ήτο Iούλιος· και όχι μόνον η οδός των Φιλελλήνων, μα και η Nτάπια του Mεσολογγιού και ο Mαραθών και οι Φαλλοί της Δήλου επάλλοντο σφύζοντες στο φως, όπως στου Mεξικού τας αυχμηράς εκτάσεις πάλλονται ευθυτενείς οι κάκτοι της ερήμου, στην μυστηριακή σιγή που περιβάλλει τας πυραμίδας των Aζτέκων.

Tο θερμόμετρον ανήρχετο συνεχώς. Δεν ήτο θάλπος, αλλά ζέστη − η ζέστη που την γεννά το κάθετο λιοπύρι. Και όμως, παρά τον καύσωνα και την γοργήν αναπνοήν των πνευστιώντων, παρά την διέλευσιν της νεκρικής πομπής προ ολίγου, κανείς διαβάτης δεν ησθάνετο βαρύς, ούτε εγώ, παρ’ όλον ότι εφλέγετο ο δρόμος. Κάτι σαν τέττιξ ζωηρός μέσ’ στην ψυχή μου, με ηνάγκαζε να προχωρώ, με βήμα ελαφρόν υψίσυχνον. Tα πάντα ήσαν τριγύρω μου εναργή, απτά και δια της οράσεως ακόμη, και όμως, συγχρόνως, σχεδόν εξαϋλούντο μέσα στον καύσωνα τα πάντα − οι άνθρωποι και τα κτίσματα − τόσον πολύ, που και η λύπη ακόμη ενίων τεθλιμμένων, λες και εξητμίζετο σχεδόν ολοσχερώς, υπό το ίσον φως.

Τότε εγώ, με ισχυρόν παλμόν καρδίας, σταμάτησα για μια στιγμή, ακίνητος μέσα στο πλήθος, ως άνθρωπος που δέχεται αποκάλυψιν ακαριαίαν, ή ως κάποιος που βλέπει να γίνεται μπροστά του ένα θαύμα και ανέκραξα κάθιδρως:

«Θεέ! O καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξη τέτοιο φως! Το φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνη μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Ελλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου».

ΟΙ ΧΑΡΤΑΕΤΟΙ

Σε ωρισμένους τόπους ονομάζουν τα χέρια χέρες. Στα Ακροκεραύνια πετούν γυπαετοί. Στις πανωσιές σουρώνει η θάλασσα και αναγαλλιάζει. Στις ανοικτές πλατείες τα παιδιά πετούν τον Μάρτη χρωματιστούς αετούς από χαρτί.

Κόκκινοι, πράσινοι, κίτρινοι και κάποτε γαλάζιοι, οι χάρτινοι αετοί λυσίκομοι και με μακριές ουρές, πετούν επάνω από την πόλι, όπως επάνω από την φτέρη των υψηλών βουνών οι αετοί.

Εκστατικά υψώνουν τα παιδιά τα χέρια. Δείχνουν τους χάρτινους κομήτες με τις μακρυές ουρές. Ουράνιοι δράκοι πιο ψηλά τα αεροπλάνα, βροντούν και γράφουν στο στερέωμα με άσπρους καπνούς τις λέξεις:

ΚΑΛΑ ΛΕΟΝΑ ΝΟΛΑ ΠΥ.

Είναι η ώρα κάτασπρη· η έκστασις γαλάζια. Η πόλις αχνίζει από ηδονή. Κουνούν τις χέρες τα παιδιά και, ακόμα, από τα στόματά των πηδούν σαν πίδακες οι λέξεις:

ΚΑΛΑ ΛΕΟΝΑ ΝΟΛΑ ΠΥ.

Γλυφάδα, 9.7.1960

ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΝ

ΒΟΩΝ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΛΑΣΙ

Τις μέρες τις γλυκειές του Σεπτεμβρίου, όταν δεν έχει ακόμη βρέξει και είναι το άκουσμα των ήχων πιο αραιό και η γεύσις των ωρών και από του θέρους πιο πυκνή, όταν στους κήπους σκάνε τα ρόδια, και πάλλονται υψιτενείς οι στήμονες των λουλουδιών, και σφύζουν στις πορφύρες των φλεγόμενοι οι ιβίσκοι, όλοι σαν υπερβέβαιοι γαμβροί που στων νυμφών κτυπούν τις θύρες, τότε, σαν νά’ναι πάντα καλοκαίρι (γιατί όποια και αν είναι η εποχή, ο πόθος είναι πάντα θέρος) αναγαλλιάζουν οι ψυχές, και ο Έρωτας, ο πιο ξανθός αρχάγγελος του Παραδείσου, βοά και λέγει στο κάθε που άγγιξε κορμί:

Τα ρούχα πέτα, γδύσου

Τίποτε μη φοβάσαι.

Έαρ, χειμώνα, θέρος −

όπου και αν είσαι −

είναι η ρομφαία μου μαζί σου.

Από το έργο «Oκτάνα», εκδ. Ίκαρος 1980.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος

έργο του Γιάννη Ψυχοπαίδη