Ρία Φελεκίδου, "Ο ασφαλής ποιητής"

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ


Με το φθινόπωρο δεν πολυμιλώ
Δε σηκώνουν οι βροχές εξομολογήσεις
Πέφτουν επάνω τους βίαια
Ένα γίνονται με το χώμα τα μυστικά
Ψάχνεις να βρεις το χαμένο όνομα μες στις λάσπες
Τη μυρωδιά του σε σωρούς από φύλλα

Με το φθινόπωρο πολλά πολλά δεν έχω
Όλο ακούσιες επιστροφές και αντίο
Δεν ξέρει υποσχέσεις να μοιράζει
Από το τίποτα να χτίζει κόσμους
Ο αέρας του σφυρίζει ανάμεσα
Στους πύργους που αντέχουν απ’ το καλοκαίρι
Το νέο σκηνικό της άμμου εγκαθίσταται στα μάτια
Έγινε πια αόρατη εικόνα που τα τσούζει
Ό,τι περισσεύει διαλύεται στο φως που χαμηλώνει

Χρόνια και ψάχνω επίμονα τις εκδοχές του
Τόσοι το ύμνησαν
Κλείνω τ’ αυτιά μου στα κελεύσματα του ατόφιου ήλιου
Τα μάτια μου στα γαλανά της κάλλη
Στο κίτρινο ανοίγομαι με απλωτές μεγάλες
Ο καιρός βοηθάει
Ούτε κρύο ούτε ζέστη
Αυτό είναι το φθινόπωρο
Ένας χρυσός μέσος όρος της θλίψης
Ευλογία όταν μετριέσαι με
Το κενό επαναλαμβάνω ακούραστα
 
Τι τα θέλεις
Έρχεται η νύχτα αποφασισμένη
Να σφραγίσει τα στόματα
Να παίξει έναν ρόλο
Το σκοτάδι ευεργετούσε πάντα τους χαμένους
Τους ποιητές και τους αριθμομνήμονες
Δε χάνουν δευτερόλεπτο της μεταμόρφωσης
Μετρώντας από μέσα

Μα τι τα θέλεις
Η νύχτα φτάνει γρήγορα
και δίχως τυμπανοκρουσίες
Δεν προλαβαίνεις να θλιβείς ή ν’ ανανήψεις
Να πιεις απ’ το μελάνι της για να πετάξεις
Ή χίλιοι κόμποι να σε δέσουν από λέξεις
Ψέματα ή μάγια

(Είναι απλώς μια ακόμη νύχτα φθινοπώρου
Μια επίπεδη απουσία φωτός στον χρόνο)





ΜΕΡΕΣ ΑΠΟ ΠΙΞΕΛ


Οι μέρες μας είναι φτιαγμένες από πίξελ
Σε ορθογώνιες πληροφορίες διαιρούνται τα κορμιά μας
Πλατφόρμες με επιλογές αναβοσβήνουνε μπροστά μας
Εισάγουμε στιγμές και ανασύρουμε τις μνήμες

Ολόιδια ολογράμματα περιφερόμαστε διαμέσου
Κρατώντας τον ρυθμό σαν κουρδισμένοι
Κι αφού τακτοποιηθούνε οι αισθήσεις στα ντουλάπια
Μια νέα βιοποικιλότητα ανθίζει στα γραφεία

Λιπαίνεται από τα κομποστοποιημένα λόγια
Αναπληρώνει υγρασία απ’ των μισόλογων τα σάλια
Και μέσα στον πολτό των άνευ σημασίας
Ανέλπιδα ψυχομαχούν οι πρώην δωρικές αλήθειες.

Υ.Γ. Αν κάτι ξέφυγε είναι μια ανάγκη

Ένα θολό πτηνό
Ένα απροσδιόριστο στον χώρο
Χορεύει με αθωότητα ζητάει
Μια εκκρεμότητα ορφανή
Μες τους καιρούς τσαλαβουτάει
Μα –αυτό δεν κρύβεται–
Μοιάζει να στροβιλίζεται τυφλό χωρίς ελπίδα.

Από την ενότητα «Έκκεντρα»

ΠΟΙΟΣ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ;


Να βγάλεις τα δόντια της Ποίησης
Είναι μια κοπιαστική δουλειά

Στην επικεφαλίδα
Στρίβεις εκατέρωθεν την τανάλια
Κι όπως τεμαχίζονται οι συλλαβές
Χαμηλότονες οιμωγές
Από ξέμπαρκα φωνήεντα

Ζωηρές υλακές
Σύμφωνα αιμόφυρτα
Διανθίζουν τον κάματο με ηδονή
Εκτέλεση μετά μουσικής
Η αρχή τόσο εύκολη πάντα

Το κύριο σώμα πιο συμπαγές
Ή πιο απροσδιόριστο δείχνει
Με κρεμάμενες λέξεις
Και κρεμασμένα όνειρα
Φίλιους γλωσσοδέτες
Κι ανοίκεια περάσματα
Στο φως ή το σκοτάδι

Ένα σχέδιο χθόνιο
Κρυμμένο στο κωδικό βλέμμα
Του Ποιητή
Αυτό το αίνιγμα
Πρέπει να αποκεφαλίσεις
Πριν σε καταπιεί

Και εκεί μπορεί να βρεις τα σκούρα
Ανάμεσα στους δόλιους στίχους
Γκρέμνια και δαίδαλοι

Πάλεψε είναι μόνο λέξεις
Ο Ποιητής πάντοτε δραπετεύει
Στις νεώτερες όσο τις χτίζει

Πάλεψε έχει τον τρόπο
Για τον θάνατο η τανάλια
Εκτός αν ίσως
Βρούνε απάγκιο στον μυχό της

Δίνουνε κάποτε οι Ποιητές στις λέξεις
Γενετικές πληροφορίες για τις μάχες
Να κάνεις την τανάλ-ι-α φωλιά σου
Το πιο πανούργο απ’ τα ποιητικά τεχνάσματα.

ΥΓ.
Ό,τι και να γίνει όμως
Οι ποιητές −όλοι το ξέρουν−
Κολυμπούν στις θαμπάδες των γυαλιών τους
Κι είναι φορές που πνίγονται
Από καθημερινά κύματα σκόνης
Κρύβουν τα δάχτυλά τους
Στις ποντικοπαγίδες
Κάθε ξεφωνητό ένας καινούργιος στίχος
Μόνο όταν μαθαίνουνε τη μυρωδιά τους
Τα τρωκτικά δεν καταδέχονται
Τα τελευταία δάχτυλα
Αυτά θέτουν εν τέλει
Επί τον τύπον των ήλων

(Πόση ζημιά να κάνεις
Με τα κουρέλια των χεριών.)

Από την ενότητα «Ποιητικολογώ»

ΤΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΦΤΕΡΑ

                                           Για την κόρη μου


Κι ήξερα πως όταν λέω «κοτσύφι»
Γλιστρώ σημαίνει στο κουκούλι της λέξης
Αλλάζω σε κάμπια εγκυμονούσα
τα τρυφερά της σύμφωνα
το όνειρο της χαμηλής πτήσης

Κι ήθελα να αθροίζω γέλια
Ακριβά υλικά στο κρησφύγετό της
Χοάνη άχρονες εκπλήξεις στο μαξιλάρι της
Σε ένα σούσουρο νότες σοφές
Ένα σπιτάκι με θηλιές από αγάπη

Κι ήτανε πριν βγούμε στη σκηνή με τα φώτα
Για να ντυθούμε τις καινούργιες μας πράξεις
Ήσυχα να ξεχειμωνιάσω στον τοσοδούλη λοβό της
Να γεννήσω −το έταξα− ώς την άνοιξη
     τα καινούργια φτερά της

(Να με βρίσκει πεταλούδα άφτερη να τριγυρνώ
     στη σκιά απ’ το φως της.)





ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΜΑΚΡΙΑ


Όλα τα σηκώνουν οι καιροί.
Έκαναν μπράτσα γερά από τις βαριές θλίψεις
Αστείρευτες τραγωδίες σέρνονται στα πλακάκια

Γλύφει το αίμα τις ακμές παρόν πάντα
Κι άλλοτε σα νεροποντή
Τις μικρές πνίγει μαργαρίτες
Πριν προλάβει να τις στολιστεί
η στρατιά των παιδιών που χάνεται
στη χειμωνιάτικη αποστροφή των δρόμων

Περπατούν κατάμονα σε σκονισμένες μέρες
Περπατούν σε όρθια αγκάθια
Γυρίζουν το κεφάλι στα θυμωμένα σύννεφα
Δεν είναι με το μέρος τους ο καιρός
Μοιάζουν κι οι αστροφεγγιές να τα εμπαίζουν

Περπατούν όμως περπατούν
Πότε ένα ένα πότε πολλά μαζί
Πότε με τους δήμιούς τους αντάμα
Πότε με την ερημιά
Πότε πλάι πλάι με την αντάρα
Πότε δοκιμάζοντας να αντιγράψουν τη φωνή των πουλιών
Κι είναι μια γλώσσα ατέλειωτη
Ένα επίμονο τιτίβισμα στο βάθος του μυαλού
Στη βάση του λαιμού τους
Στήνει αντίσκηνο με βαθιούς λαρυγγισμούς

Θα γίνει ο τρόπος τους να διηγούνται

Κι είναι ένα ταξίδι τραχύ το ταξίδι τους
Λίγο Οδύσσεια λίγο τρόμος λίγο θάνατος
Κι είναι ένα αλλοπαρμένο ζώο το ταξίδι τους
Στο τέλος γίνεται φίλος τους
Ή τα καταπίνει
Και κάποτε φτάνουν
Πάντα κάπου φτάνουν
Πάνω ή κάτω απ’ τη γη ξαποσταίνουν
Τα μάτια τους έχουν μεγαλώσει
Πνίγονται από τις εικόνες
Από τα παραμύθια που κύλησαν στις πέτρες
Εκεί τα συνάντησα

Εκεί πήραν μια ανάσα κι άρχισαν
Να μας λένε την ιστορία τους
Να πιάνουν απ’ την αρχή τη ζωή τους

Στη βαθιά ακατανόητη γλώσσα των πουλιών.

Από την ενότητα «Ξόρκια»

Από τη συλλογή «Ο ασφαλής ποιητής», Εκδόσεις Κουκκίδα, 2025.
Εικόνα εξωφύλλου: Φωτεινή Χαμιδιελή.

Η Ρία Φελεκίδου σπούδασε νομικα στο ΑΠΘ και δημοσιογραφία στο Εργαστήριο Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας στην Αθήνα. Πτυχιούχος του Μεταπτυχιακού Δημιουργικής Γραφής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, του ετήσιου προγράμματος παιδαγωγικής κατάρτισης της ΑΣΠΑΙΤΕ, και απόφοιτος της Σχολής Σεναρίου του Αντέννα.

Εργάστηκε ως δικηγόρος και δημοσιογράφος στη Λάρισα και στη Θεσσαλονίκη.

Σήμερα, εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με εμπειρία στη διαπολιτισμική εκπαίδευση.

Εξέδωσε δεκατρία παιδικά βιβλία, τρεις ποιητικές συλλογές και μία νουβέλα.

Αυτή είναι η πρώτη διπλή της συνεργασία με τις εκδόσεις Κουκκίδα.

Τόλης Νικηφόρου, "μια νύχτα κι ένα όνειρο"

η μαγική στιγμή


απρόσμενα αναδύθηκε στο φως
και με κοίταξε ίσια στα μάτια
μ’ ένα γλυκό παιδικό χαμόγελο

μα ήταν πολύ άβολη η στιγμή
κι εγώ κάπως το κράτησα στο νου
με σκοπό να το αγκαλιάσω αργότερα

αργότερα όμως και δεύτερη φορά
το ποίημα σπάνια αναγνωρίζει
έμεινε πικραμένο κι εξατμίστηκε
προς το καταφύγιο των θαυμάτων

αν χάσεις εκείνη τη μαγική στιγμή
ανώφελα θα είναι μετά τα δάκρυά σου





άγριος ποταμός


στέκομαι μπροστά στο ράφι
με τα πενήντα τόσα βιβλία μου
και θυμάμαι στην εφηβεία
να δηλώνω με βλέμμα σκοτεινό
κανένας δεν μπορεί να με εμποδίσει
να κάνω αυτό που θέλω
μόνο ο ίδιος μου ο εαυτός
και αυτό που θέλω μια για πάντα
είναι να ταξιδέψω, να ερωτευτώ
και να γράψω ένα ράφι βιβλία

στο πεπρωμένο μου πηγάζει
ένας άγριος ποταμός
που σαρώνει όλα τα εμπόδια





μια παράξενη βροχή


όταν μέρες ανέφελες του φθινοπώρου
πέφτει αργά μια επίμονη βροχή
εκεί που αγριολούλουδα φυτρώνουν
είναι τα αδικαίωτα σ’ αγαπώ
στο μυστικό επουράνιο καταφύγιο
που θυμούνται και δακρύζουν





παλιά και νέα γειτονιά


στη γειτονιά των παιδικών μου χρόνων
ήταν γιορτή
ένα τέταρτο με νοικιασμένο ποδήλατο
όπως και μια πάστα στο χαρτί
όλοι ήταν σχεδόν φτωχοί
αλλά κανένας δεν παραπονιόταν

στη γειτονιά της ωριμότητάς μου
το αυτοκίνητο είναι συνηθισμένο
όπως και ένα ταξίδι στο εξωτερικό
όλοι είναι σχεδόν πλούσιοι
αλλά συχνά παραπονιούνται

η απληστία κάνει τα πάντα να χάνουν
την αξία, τη γεύση και το άρωμά τους





μια νύχτα κι ένα όνειρο


όνειρα έβλεπα όλη τη νύχτα
εφτά η ώρα ξύπνησα
Δεκέμβρη μήνα με την παγωνιά
και μέσα στο σκοτάδι ανασηκώθηκα
πήγα στο μπάνιο σκουντουφλώντας
έριξα κρύο νερό στο πρόσωπο
και όταν σήκωσα τα μάτια
είδα ρυτίδες κι άσπρα μαλλιά
μια θλίψη στον καθρέφτη

έμεινα σαν παράλυτος εκεί
δεν καταλάβαινα τι μου συμβαίνει
αφού το περασμένο βράδυ
είχα βγει ραντεβού στην ερημιά
δεκαοχτώ χρονών με το κορίτσι μου

και ξαφνικά θυμήθηκα τα όνειρα
που έβλεπα όλη τη νύχτα
σπουδές δουλειά ταξίδια έρωτες
λες κι ήταν όλη μου η ζωή
μια νύχτα μονάχα κι ένα όνειρο

μια νύχτα κι ένα όνειρο





Από τη συλλογή «μια νύχτα κι ένα όνειρο», εκδ. Μανδραγόρας, 2025.
Έργο εξωφύλλου: Paul Nash.
 

Ιωάννα Ευθυμιάδου, "Είναι κι αυτή η ομοιότης"

Αίνιγμα Ι


σε παρατατικούς κατοίκησα
κοιτώντας πάντ’ από φεγγίτη
τον ενεστώτα να διαφεύγει διαρκώς
κι ούτε λόγος για μέλλοντες
λοιμούς και καταποντισμούς

στο γκρίζο χόρτο εναπέθετα
οριζοντίως και καθέτως
το ανεμπόδιστο

έτσι τώρα αφηγούμαι στα παιδιά
τους τρεις τυφλούς μου εραστές
τον Όμηρο
τον Τειρεσία
τον Οιδίποδα

πως δραπετεύουν τα χαράματα
στο φως φυτεύουν λέξεις
σε χώμα υγρό

αιώνες επανέρχονται
με τους χρησμούς των δέντρων
πάνω στη γλώσσα τους
μιλούν με τα πουλιά ή

ανοίγουν του αινίγματος την πόρτα





Το τραγούδι της Ανατολής


ξυπνώ τα βράδια βίαια
απ’ του ονείρου τον ιδρώτα
κουρασμένη

υπνοβατώ στην έρημο Σαχάρα
τώρα
ζωή δική μου
σ’ ονομάζω

απλώνω τρυφερά τα χέρια
άστρα αγγίζω
με πόδια πιο βαθιά στην άμμο

πάει καιρός που δεν μυρίζει
Αύγουστο το σπίτι

(εκείνο το αργόσυρτο τραγούδι της
Ανατολής πεθύμησα)





Εκλάμψεις


Κρατώ μια συστολή στη χούφτα
ασπίδα εκείνη φαίνεται τις μέρες
καθώς το εφήμερο πλανεύει τη σκιά μου

τότε μπρος στου Αρθούρου
τ’ απορημένα μάτια
σκυφτή η θλίψη
συγχώρεση ζητά
όχι γιατί γητεύτηκε
−διόλου κάτι τέτοιο δε συμβαίνει−

αλλ’ επειδή τα δάκρυα
δεν έγιναν πότε γλυκό
νερό να πλύνουν την πληγή του





Μια δόση λήθης


στα άνθη του λωτού
την προφητεία ανεκπλήρωτη
εναποθέτω

εκεί που το μηδέν κι ο θάνατος
στήνουν χορό ανεξήγητο
οι δε νεκροί τους ζωντανούς
λυπούνται

εκεί που η αγάπη χρεωκόπησε
κι απάντηση δεν έχει το
       «τις πταίει;»

του κόσμου το βιβλίο ξεφυλλίζοντας
μια στη χαρά μια στην οδύνη
το βλέμμα πέφτει ανεπαίσθητα
−μια δόση λήθης με νικά−

με χέρια ελαφρώς τρεμάμενα
το πρόσωπό σου αγγίζω
και από αυτό το άγγιγμα
το ποίημα ξυπνάει





Souvenirs d’ egotism


Σκαρφάλωνα τη νύχτα στο όνειρο
σε δύσβατη πλαγιά
να φτάσω ήθελα στον ουρανό
κρυφτό να παίζω με τα σύννεφα

Πάσχιζα μήπως φτερά
στην πλάτη μου φυτρώσουν
ο δρόμος να ’ναι εύκολος

να μπαινοβγαίνω άφοβα
στων λέξεων τον ποταμό

να εμβαπτίζομαι
στο χρώμα
τον ρυθμό τους

έμβρυο να γίνομαι
να σε μαθαίνω, Ποίηση,
συλλαβιστά
αθόρυβα
χωρίς παρεμβολή της σκέψης

μόνο να σε θηλάζω
να γίνομαι ποτάμι

σε συνεχή ροή
χωρίς τα στάσιμα νερά του βίου

το μόνο που κατάφερα
να φτάσω στον κρατήρα
ξημέρωμα με ομίχλη

να βυθιστώ στα έγκατα
βίου ανώφελου

η λάβα να με καταπιεί
το μέσα μου ποτάμι
να το σβήσει

Έτσι ξυπνώ τα πρωινά
κοίτη ασθμαίνουσα
και άδεια





Από τη συλλογή «Είναι κι αυτή η ομοιότης», Εκδόσεις Κουκκίδα, 2025.
Έργο εξωφύλλου: Φωτεινή Χαμιδιελή.

Η Ιωάννα Ευθυμιάδου γεννήθηκε στην επαρχία Βοΐου της Δυτικής Μακεδονίας. Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη ως φιλόλογος, με αρκετούς ενδιάμεσους σταθμούς: από τη Σύμη στη Βεγγάζη, από την Κυρηναϊκή στην Αλεξάνδρεια του Καβάφη και το ταξίδι συνεχίζεται. Σπούδασε φιλολογία και θέατρο στο ΑΠΘ. Είναι τελειόφοιτος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Το θεατρικό της κείμενο, Την Περσεφόνη την πετάξαμε στα σκουπίδια, απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό του Θεατρικού Εργαστηρίου Καρδίτσας, Τέχνης Παίδευσις. Είναι μέλος των θεατρικών ομάδων Ενδοχώρα και Παραβάτες της Σκηνής, και έχει συμμετάσχει σε πλήθος θεατρικών έργων, ενώ δραστηριοποιείται στις ομάδες και ως σκηνοθέτρια. Υπήρξε, επίσης, μέλος επί σειρά ετών του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης. Το 2020 εξέδωσε την ποιητική συλλογή με τον τίτλο, Ώσπου να χορτάσει χώμα η βροχή, εκδόσεις Ρώμη, ενώ κριτικά της κείμενα και ποιήματα δημοσιεύονται σε λογοτεχνικά περιοδικά.

καρυοθραύστις. Τετραμηνιαία περιοδική έκδοση Λόγου και Τέχνης. Τεύχος 19-20, Ιούλιος 2025

 

καρυοθραύστις

Τετραμηνιαία περιοδική έκδοση Λόγου και Τέχνης

Τεύχος 19-20

Ιούλιος 2025

➱  ΓΡΙΦΩΔΕΣ ΦΩΣ ‒ Ο ΑΦΘΟΝΩΝ ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ [επιμ. Ε. Δήμου, Γ. Δελιόπουλος]

➱  YOLGIDEN / ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ / ΡΙΛΚΕ

➱  ΜΕΣΟΤΟΙΧΙΑ ‒ ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΕΓΓΥΣ Η ΝΑΝΤΙΑ ΔΟΥΛΑΒΕΡΑ [επιμ. Κ.Θ.Ρ.]

Το νέο μεγάλο διπλό τεύχος 19-20 (Ιούλιος 2025) του περιοδικού καρυοθραύστις κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία, πλούσιο όπως πάντα, με πολλές και ενδιαφέρουσες στήλες, που συνοδεύονται από έργα της εικαστικού Κατερίνας Γώτη. Σ’ αυτό το τεύχος μπορείτε, λοιπόν, να διαβάσετε:

• Το μεγάλο αφιέρωμα για το ποιητικό έργο του Γιώργου Γώτη, το οποίο συνοδεύεται από ανέκδοτα ποιήματα του Γιώργου Γώτη και απαγγελία ποιημάτων του από τον ίδιο, την οποία μπορείτε να ακούσετε σκανάροντας το αντίστοιχο QR Code με το κινητό σας.

• Το αφιέρωμα στο ποιητικό έργο της Νάντιας Δουλαβέρα, το οποίο συνοδεύεται από ανέκδοτα ποιήματά της και απαγγελία από την ίδια την ποιήτρια, την οποία μπορείτε να ακούσετε σκανάροντας το αντίστοιχο QR Code με το κινητό σας.

• Μια μεγάλη συνέντευξη και ανέκδοτα ποιήματα του Τούρκου ποιητή, Selahattin Yolgiden και μέλους της επιτροπής του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης "Çevrimdışı İstanbul".

• Ενδιαφέροντα δοκίμια για τον Σκαρίμπα από τον Αλέξη Ζήρα, για τον Rilke από τον Συμεών Γρ. Σταμπουλού, αλλά και για την αλχημεία των λέξεων με την Τεχνητή Νοημοσύνη του Γιάννη Φαρσάρη.

• Συνεντεύξεις με τα μέλη της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού ΑΠΙΚΟ και με τις συντονίστριες της Λέσχης Ανάγνωσης ενηλίκων της Βιβλιοθήκης της Αγ. Παρασκευής, Διώνη Δημητριάδου και Δήμητρα Καραχάλιου.

• Το ευρηματικό αφήγημα «Το κλειδοκόκκαλο» στη στήλη της Αλεξάνδρας Μυλωνά.

• Πολλές και διαφορετικές, σύγχρονες ποιητικές γραφές, δοκίμια, πεζογραφήματα.

• Μεταφράσεις του ποιητικού έργου των Vicente Aleixandre, Kae Tempest, Vanessa Gebbie, Cristina Cambo και Sayaka Osaki.

• Βιβλιοκριτικές και αυτοσχόλια για τη σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή, καθώς και ένα φωτογραφικό αναμνηστικό του Μάρκου Μέσκου.

Αναζητήστε το περιοδικό μας σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία Αθήνας και Θεσσαλονίκης, στα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία, καθώς και σε όλα τα υπόλοιπα βιβλιοπωλεία της χώρας κατόπιν παραγγελίας, αλλά και μέσα από την ιστοσελίδα των εκδόσεων ΡΩΜΗ, με δωρεάν τα έξοδα αποστολής (αντικαταβολή) με τα Elta Courier.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

    9   ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Πεδίο θραύσεως

ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

  13   SELAHATTIN YOLGIDEΝ: Συνέντευξη και ποιήματα (Συνέντευξη: Γιώργος Δελιόπουλος - Μετάφραση: Βέρα Κονιδάρη)

  29   ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΚΑΠΛΑΝΗ: Γενέθλιος τόπος

  31   ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ: Ελευθεροφροσύνη και ελευθεριότητα

  35   ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Δύο ποιήματα

  37   ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΓΙΩΣΑ: Στον αστερισμό του καρκίνου

  41   ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΘΑΝΟΓΛΟΥ: Δύο ποιήματα

  45   Εργοβιογραφικό σημείωμα της εικαστικού του τεύχους, ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΓΩΤΗ

 

ΓΡΙΦΩΔΕΣ ΦΩΣ − Ο ΑΦΘΟΝΩΝ ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ

επιμ. αφιερώματος: Ε. Δήμου, Γ. Δελιόπουλος

  47   ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ: Δύο ποιήματα

  51   ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ: Εργοβιογραφικό σημείωμα

  52   ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΡΩΤΗΣΕΙΣ: Μια «συνομιλία» της Δήμητρας Μήττα με τον ποιητή ΓΙΩΡΓΟ ΓΩΤΗ και την ποίησή του

  89   ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ: Του έρωτα και του θανάτου

  94   ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Ένα μικρό ανθολόγιο εξαιρετικών ποιημάτων του Γιώργου Γώτη

107   ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ: Πανάρχαιος του μύθου ο δρόμος. Καταβολές μυθικές στην ποίηση του Γιώργου Γώτη

115   ΧΑΡΗΣ ΙΩΣΗΦ: Εγκάτοικος στον μύθο

121   ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΡΑΝΤΩΝΗ: Περί ανέμων και κάποιων υδάτων. Σκόρπιες σκέψεις πάνω στις ποιητικές συλλογές του Γιώργου Γώτη, Συγκλίνοντες άνεμοι, Ταξίδι στη σκιά

130   ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΝ. ΛΥΜΠΕΡΗ: Για ένα κόκκαλο αιωνιότητας

136   ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Γιώργος Γώτης. Συγκλίνοντες άνεμοι

142   ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Στο ποτάμι του χρόνου. Σκέψεις πάνω στη Χρονογραφία του Γιώργου Γώτη

153   ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ: Μια προσέγγιση πάνω στην ποιητική συλλογή του Γιώργου Γώτη, Ταξίδι στη σκιά

159   ΚΙΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ: «Το φως σκοτάδι»

168   ΛΕΝΑ ΣΑΜΑΡΑ: «Χαράγματα αναπνοής στο πρωινό φως. Πώς γίνεται η θάλασσα ωκεανός;»

175   ΕΛΕΝΗ ΣΙΓΑΛΟΥ: Τα ομοιομερή της ύπαρξης

183   ΛΙΛΙΑ ΤΣΟΥΒΑ: Οι Συγκλίνοντες άνεμοι του Γιώργου Γώτη

188   ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΑΚΗΣ: βενετοκρούστης

ΠΟΙΗΣΗ

189   ΑΛΚΜΗΝΗ ΚΑΙΣΑΡΙΔΟΥ: Δάκρυ εν αναμονή

190   ΘΑΝΑΣΗΣ Γ. ΜΙΧΟΣ: Δύο ποιήματα

191   ΟΛΥΜΠΙΑ ΣΤΑΥΡΟΥ: Δύο ποιήματα

192   ΣΤΕΛΛΑ ΔΟΥΜΟΥ: Πόρτα από φως

193   ΕΙΡΗΝΗ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ: Αντιλόπες

194   ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΠΙΖΕ: [Υπό τον ήλιο]

195   ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΤΣΩΝΗΣ: Το σακάκι

196   ΧΑΡΙΣ Γ. ΘΕΟΧΑΡΗ: Πέντε ποιήματα

198   ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΡΑΝΤΩΝΗ: Δύο ποιήματα

199   ΜΑΡΙΑ ΛΕΒΑΝΤΗ: Εφήμερο

200   ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΟΤΖΑΚΗ: Ήλεκτρο

201   ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΛΑΠΑΝΗ: Τα φύλλα του φθινοπώρου

202   ΚΟΡΝΗΛΙΑ ΚΑΔΟΓΛΟΥ: Το μυστικό

203   ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΑΚΗΣ: η «φίλη»

205   VICENTE ALEIXANDRE: Δύο ποιήματα (Εισαγωγή - μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής)

208   ΚΑΕ ΤΕMPEST: Δύο ποιήματα (Εισαγωγή - μετάφραση: Μαρία Δαλαμήτρου)

212   VANESSA GEBBIE: Πέντε ποιήματα (Εισαγωγή - μετάφραση: Χριστίνα Λιναρδάκη)

216   CRISTINA CAMPO: Τέσσερα ποιήματα (Εισαγωγή - μετάφραση: Ξανθίππη Ζαχοπούλου)

220   SAYAKA OSAKI: Δύο ποιήματα (Εισαγωγή - μετάφραση: Μαργαρίτα Χριστοφορίδου)

ΔΟΚΙΜΙΟ

223   ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ: Το ζόρισμα και το δώρημα. Απόπειρα συναναστροφής του σκαριμπικού δαιμονίου

231   ΣΥΜΕΩΝ ΓΡ. ΣΤΑΜΠΟΥΛΟΥ: Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Νέα Ποιήματα (1907-1908) Εκλογή

255   ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΑΡΣΑΡΗΣ: Η αλχημεία των λέξεων. Όταν η Τεχνητή Νοημοσύνη γράφει λογοτεχνία

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

261   ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΜΩΥΣΙΑΔΗΣ: Τέσσερα μικροδιηγήματα

265   ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ: Ανισότητες πλακιδίων

275   ΒΑΣΩ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ: Ένα ασήμαντο κειμήλιο

281   ΒΑΛΙΑ ΖΑΠΩΝΗ: Η πρασόπιτα και οι φωτιές

ΟΔΟΣ ΕΝΤΥΠΩΝ

285   Με τα μέλη της Συντακτικής ομάδας του περιοδικού ΑΠΙΚΟ, ΔΙΟΝΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟ, ΝΙΚΟ ΜΕΝΤΖΙΝΗ, ΕΛΕΝΗ ΜΑΣΤΟΡΑ, και ΜΑΡΙΑ ΣΚΑΝΤΖΟΥΡΑΚΗ συνομιλεί ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΛΕΣΧΕΣ

επιμ. Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου

291   Με τις συντονίστριες της Λέσχης Ανάγνωσης Ενηλίκων Δημοτικής Βιβλιοθήκης Αγίας Παρασκευής, ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ και ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ, συνομιλεί ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ

TRÈS GROS PLAN

ΑΠΡΟΚΑΛΥΠΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΑ

299   ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΥΛΩΝΑ: Το κλειδοκόκκαλο

ΜΕΣΟΤΟΙΧΙΑ ‒ ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΕΓΓΥΣ Η ΝΑΝΤΙΑ ΔΟΥΛΑΒΕΡΑ

επιμέλεια: Κ.Θ.Ρ.

303   ΝΑΝΤΙΑ ΔΟΥΛΑΒΕΡΑ: Τρία ποιήματα

306   ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ: Ανάμεσα ζωής και θανάτου μια μεσοτοιχία, η μνήμη

314   ΧΡΥΣΑ ΒΛΑΧΟΥ: Η ένθετη παράσταση μιας αναπαράστασης

321   ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ: Μεσοτοιχίες ποιητών. η οικειότητα με τον θάνατο. Θεματολογικές και υφολογικές γειτνιάσεις

332   ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ: Ανθρωπογεωγραφία του θανάτου

336   ΕΦΗ ΖΕΡΒΟΥ: Τέσσερα μεταφρασμένα ποιήματα της Νάντιας Δουλαβέρα στα Ιταλικά

339   ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΡΑΝΤΩΝΗ: Ο ευθύς λόγος της Νάντιας Δουλαβέρα

348   ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ: Μεσοτοιχία

352   ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΡΙΖΑΚΗΣ: Παρασκευή μου των ματιών

ΑΥΤΟΣΧΟΛΙΟ

353   ΚΛΕΟΝΙΚΗ ΔΡΟΥΓΚΑ: Η αλήθεια είναι πολλές

ΒΙΒΛΙΟΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

359   ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΟΥΖΗΣ: Στο κενό δεν υπάρχει κενό (Κώστας Καναβούρης, Τα παιδιά του Ζαμπρίσκι Πόιντ. Αθήνα: Πόλις 2024)

363   ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΗΤΤΑ: Δυο βιβλία για τον Ανδρέα Κάλβο [Διονύσης Σέρρας, Γραφές για τον Ανδρέα Κάλβο (1986-2022), Ζάκυνθος: Επτανησιακά Φύλλα, 2022]

(Ευσταθία Δήμου, Από την σύγκριση στη Σύγκλιση. Η καταγωγική σχέση των Ωδών του Ανδρέα Κάλβου με τον Επιτάφιο λόγο του Περικλή, Αθήνα: Κουκκίδα, 2023)

367   ΖΩΗ ΣΑΜΑΡΑ: Το μήλο που δεν έφαγε η Εύα (Ευσταθία Δήμου, Λευκό τοπίο, Αθήνα: Ενύπνιο, 2024)

370   ΞΑΝΘΗ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗ: Ένα ποιητικό ταξίδι με αφορμή τη γυναίκα (Κώστας Θ. Ριζάκης & Γιώργος Δελιόπουλος, κατά ανεφίκτου γλυφές, 1: της γυναικός τριάντα παγιδεύσεις, Αθήνα: ΑΩ, 2021)

377   Σωκράτης Λ. Σκαρτσής: Ραβδοσκόπος του κενού (Σταύρος Μίχας, Ραβδοσκόπος του κενού, Αθήνα: Μανδραγόρας, 2023)

ΗΛΑΚΑΤΗ ΕΝ ΣΠΟΥΔΗ

γράφει η Λίλια Τσούβα

381   Τεχνικές και θεματική στην ποίηση της Ξανθίππης Ζαχοπούλου (Ξανθίππη Ζαχοπούλου, Βαθύς ουρανός βυθός θάλασσας, Αθήνα: Ροδακιό 2020 − Ξανθίππη Ζαχοπούλου, Στύβοντας παπαρούνες, Αθήνα: Ροδακιό 2022)

391   Η πρόοδος έχει πεθάνει προ πολλού (Σταύρος Σταμπόγλης, Σπείρες εξέλιξης ή προαγωγή πολέμου, Αθήνα: Κουκκίδα, 2024)

396   Συνάντηση ποιητών, γραμματειακών ειδών (Σταύρος Σταμπόγλης − Κ.Θ. Ριζάκης, Προσπαθώντας τον θερισμό − πυξίδα ουρανομήκης, Κοζάνη: Παρέμβαση, 2023)

IN MEMORIAM

401   Παραλειπόμενα Σημειώσεων

Το παρόν τεύχος κοσμούν εικαστικά της Κατερίνας Γώτη. Στο αφιέρωμα για τον Γιώργο Γώτη οι φωτογραφίες προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του ποιητή.

*  *  *

καρυοθραύστις

Τετραμηνιαία περιοδική έκδοση Λόγου και Τέχνης

Τεύχος 19-20 ∗ Ιούλιος 2025

ISSN: 2653-9772

Σελ.: 406

 

Ιδιοκτησία-έκδοση: Γιάννης Κιντάπογλου - Εκδόσεις Ρώμη

Διεύθυνση: Γιώργος Δελιόπουλος, Κώστας Θ. Ριζάκης

Σύμβουλοι έκδοσης: Δήμητρα Μήττα, Νάντια Δουλαβέρα, Ευσταθία Δήμου, Στυλιανή Παντελιά, Βάσω Οικονομοπούλου, Αλεξάνδρα Μυλωνά

Συντακτική επιτροπή: Παναγιώτης Βούζης, Νεφέλη Γκάτσου, Ούρσουλα Φωσκόλου, Μαρία Δαλαμήτρου

Ειδικοί συνεργάτες: Διώνη Δημητριάδου, Λίλια Τσούβα, (†) Βασίλης Ιωαννίδης

Εικαστική επιμέλεια: Γλύκα Διονυσοπούλου

Ιωάννης Σεβαστιανός Ρώσσης, "Χειμωνιάτικη θάλασσα"

ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΑ


Από ψηλά την κοιτάζω
απέραντη ανάσα γκρίζου και λευκού.
Στέκω εκεί
μόνος με τις σκέψεις μου,
το βλέμμα χαμένο στα κύματα.

Όχι, καμιά Ταϊτή δεν συλλογίζομαι,
κανένα σέλας. Μου αρκεί
το παγκάκι αυτό
κάτω απ’ τους φοίνικες της Νέας Μάκρης,
τα λιγοστά καΐκια στο μικρό λιμάνι.
Μου αρκεί ο δυνατός βοριάς,
η απουσία του ήλιου,
το γκρίζο παραπέτασμα των σύννεφων
(από παιδί ανακούφιζε τη θλίψη μου).

Γέρασε η νοσταλγία μου.
Επέστρεψε πια παράτησε
τη ζωή στη θάλασσα.
Δεν την ξεγελά κανένα πλοίο
με τ’ όνομα ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ.
Μη ρωτήσεις λοιπόν τί περιμένω.
Έναν ήσυχο θάνατο,
αυτό περιμένω.

Τα κύματα υψώνονται,
αγγίζουν την άκρη του ορίζοντα
όπως αγγίξαμε κάποτε τα όνειρα−
με δισταγμό   με πυρετό
χωρίς ποτέ να τα κρατήσουμε.

Ο χρόνος στάζει αργά.
Κι η σκέψη μου καράβι χάρτινο
           έτοιμο να βουλιάξει. Το βαραίνουν
           οι άγκυρες τόσων φαντασμάτων.

           Ο άνεμος μιλάει γλώσσες
που δεν καταλαβαίνουμε.
Κι η θάλασσα κάτω
δεν είναι θάλασσα.
Είναι μάτι ψυχρό   ψαρίσιο
κάλεσμα χωρίς φωνή.

Μα κάτι από μας
−κάποιο βλέμμα μια ανάσα−
επιμένει να υπάρχει
στην παγωμένη της μανία.

Το κρύο περνάει μέσα μου.
Πού είναι
το ζεστό γάντι του χεριού σου;
το κεφάλι σου που έγερνε στον ώμο μου;

Παράξενο. Πρώτη φορά
δεν με τρομάζει το φως που μεγαλώνει.
Το μαγκάνι του χρόνου
γυρίζει μόνο του.
Παραμορφώνει
τους ανόητους Νάρκισσους.
Πώς να σταματήσεις με μάσκες ομορφιάς
την κλεψύδρα;
Ας έρθει λέω κι αυτό το καλοκαίρι
κι ας περάσει λιγότερο σκληρό
γι’ αυτούς που η θλίψη δυναστεύει.

Ο άνεμος φέρνει τ’ όνομά σου
σπασμένο   μισοειπωμένο
σαν το σκέλεθρο αυτής
της ψάθινης καρέκλας
πεταμένης στην άμμο.
Ήσουν ποτέ εδώ; Η μήπως
σε γέννησε η καταιγίδα;

Η μέρα σκαρφαλώνει αργά
δίχως να με βλέπει.
Ο ουρανός σκίζεται στα δυο.
Το κρύο περνάει μέσα μου.
Πού είναι
το ζεστό γάντι του χεριού σου;
το κεφάλι σου που έγερνε στον ώμο μου;

Πού είναι τα μαύρα μας μαλλιά;


                                            Μάτι, 8.2.2025
                   Ιωάννης Σεβαστιανός Ρώσσης



Πρώτη δημοσίευση.

Στην εικόνα:
Tom Jolliffe, «Metal bench, looking out to sea below Sugar Loaf».
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.

Κώστας Θ. Ριζάκης, "προστημένο"

προστημένο


«σβήσε τώρα το φως» δίκην κι αφού αυστηράς
επιταγής στενών εν γένει περιθωρίων ώστε
μη εναλλακτικής ορίζουσας θα υπάκουσες
έκτοτε γλώσσα στο μισοσκόταδον δεν έβαλε ο

λιγούρης κι όπα οι φελλοί σαμπάνιας φουλ το
«πλαφ-πλουφ» τυφλά έως ταβανιού σκουντάφτει
στο «αγάπη κέρασμα είν’ αυτό;» ή «αψήφησα το
βολικόν απέφυγα τον σάλο» καθώς σαλεύει κάπου ε-

δώθε ο αυτουργός αγέρας το μείζον δε ανεπίδεκτον

στο έλασσον να ενδώσει κλωτσάς μα εκτός προσδόκιμου
                                                        ‒δοκάρι αντίς για δίχτυα‒



                                                                   Κώστας Θ. Ριζάκης




Ο ποιητής Κώστας Θ. Ριζάκης (Λαμία, 1960) εξέδωσε δεκαεπτά συλλογές, τη μία συγκεντρωτική (των εξ πρώτων ‒ γ΄ επαν. Κουκκίδα 2020). Διηύθυνε ή και συνδιηύθυνε επτά έως τώρα (σε εννέα εν συνόλω περ.) λογ. περιοδικά. Επίσης, επιμελήθηκε περί τα 220 βιβλία (ιδία ποιητικά), αρκετά αφιερώματα σε έντυπα άλλων, καθώς και τιμητικούς τόμους σε μορφές (Κ.Ε. Τσιρόπουλο, Γ. Πέγκλη, Μ. Μέσκο, Ο. Αλεξάκη, Σ. Σαράκη, Ζ. Σαμαρά, Β.Π. Καραγιάννη, Δ. Αγγελή, Γ.Χ. Θεοχάρη, Κ.Α. Κρεμμύδα, Σ.Σ. Σταμπόγλη ‒ τα τελευταία 2 υπό έκδοσιν) τής λογοτεχνίας μας. Ενασχολείται δε και συνεχίζει, με τη σύγχρονη γυναικεία γραφή (Ζ. Δαράκη, Λ. Παππά, Μ. Καραγιάννη, Κ. Κούσουλα, Χ. Κουτσουμπέλη, Έ. Λάγκε, Έ. Κορνέτη, Ν. Κεσμέτη, Κ. Ρουκ, Μ. Κουγιουμτζή, Α. Μπακονίκα, Ά. Γρίβα, Δ. Δημητριάδου, Ν. Χαλκιαδάκη, Δ. Μήττα, Η. Νικοπούλου, Λ. Καλλέργη). Πρόσεξε πολύ όσους νεώτερους άξιους. Τελευταία του συλλογή (με τον Σταύρο Σταμπόγλη) η, πυξίδα ουρανομήκης, εκδ. Παρέμβαση 2023. Έχουν γραφεί και εκδοθεί πολυάριθμα μελετήματα για το ποιητικό του έργο.



Πρώτη δημοσίευση

Στην εικόνα: René Magritte, «Les Amants», 1928.
Πηγή για την εικόνα: Wikimedia Commons.

Ingrid Jonker, "Τρία ποιήματα" (μετάφραση - επίμετρο: Ασημίνα Λαμπράκου)

Σκύλος


Κάτω από το χέρι σου ζαρώνω -ένας μιγάς
μέσα στη σιωπή που μουγκρίζει
κάτω απ’ τη σελήνη που πονεμένα γαυγίζει
στ’ άστρα ανάμεσα περιορισμένη, αυτή
στο τρομερό της
λευκό πήγαινε έλα.

(να πάω, θα ήθελα, λαγούς να κυνηγήσω
στον καταδικό μου χερσότοπο ⁽¹⁾
στις φλογισμένες μου πεδιάδες, ξανά
από ώχρα σε ώχρα, ω
των χεριών σας λευκοί πλατείς τόποι!)

Μ’ ολάνοιχτα από έκπληξη δόντια, απόψε στου
φεγγαριού θα συρθώ τον πανούργο ρυθμό
τη γλυκύτητά μου θ’ ακούσω και
το μακρύ στομφώδες γαύγισμά μου
από το σκυλόσπιτο θ’ απομακρύνω·
φεγγάρι λευκό, λευκό αφεντικό,
στη μέση της νύχτας.

❧

 
25 December 1960 ⁽²⁾


Πτέρυγα 130 στο πέρασμα δεξιά.
Είναι πέντε το πρωί αφού το καρότσι του γαλατά
έχει απομακρυνθεί με τ’ άλογά του, τα μάτια λαμπυρίζουν
στους στύλους με τα φώτα του δρόμου.
25 Δεκεμβρίου 1960.
Τα παιδιά κοιμούνται
στις Χριστουγεννιάτικες κάλτσες ανάμεσα σε δορυφόρους
αλογάκια, περίστροφα και καραμέλες
κοιμούνται, μπροστά στις σειρήνες του ήλιου
απέναντι από τα βομβαρδιστικά που
στις Χριστουγεννιάτικές σας κάλτσες και τα κεριά
πεταλούδες είναι κοιμισμένες.
Στο Νοσοκομείο Λόφος στέκει όρθιο ένα δέντρο που λαμποκοπά.
Πτέρυγα 130 στον διάδρομο δεξιά.
«Σίγουρα ήπιε ένα μπουκάλι μπράντι
και για ώρες ήταν ξαπλωμένος σε μια τέντα οξυγόνου.
Από το πρώτο του ποτήρι ξέρεις
είναι αλκοολικός»  (Κοίταξε, η αναλαμπή
απ’ της ημέρας τη λαμπερή κάννη
πάνω από την πόλη σημαδεύει!»
«Α ναι μα, κάποτε είπε ο ίδιος αυτός
είχε ένα όραμα του νεκρού Θεού του
Οι τελικές του λέξεις; Όχι
μόνο ξάπλωσε ήσυχα, με μάτια διεσταλμένα.»
Πτέρυγα 130. Ήταν φροντισμένος,
μάτια κλειστά, χέρια ήδη διπλωμένα,
το δωμάτιο ολόκληρο σαν μια υψωμένη ασπίδα.

Και κόντρα στο φως πάνω στο περβάζι του παράθυρου
το αλογάκι της Παναγίας σε ατελείωτη προσευχή.

❧

Η κούκλα μου σπάει σε κομμάτια


Η σκιά προειδοποιεί τον δρόμο
Ανάμεσα σε ισχνές μπλε ιακαράντες του ουρανού
Από ένα ψηλό μπαλκόνι ξεπετάχτηκε
Η σκιά προειδοποιεί τον ήλιο
Με το τραγούδι μιας τσίγκινης φλογέρας
Στον πολύβουο δρόμο έχει πέσει
Η κούκλα μου με ένα όνομα σαν σώμα
Σαν άνθρωπος θα μπορούσε να μιλήσει
Σαν σπουργίτι πυροβολήθηκε η κούκλα μου
Στοχεύοντας με ελεύθερο χέρι από το περβάζι παράθυρου
Ή μήπως ήταν ο άνεμος από μακριά
Ή μήπως ήταν το δικό μου χέρι
Η κούκλα μου έπεσε όταν ο ήλιος
Τον χάλκινό του ανήγγειλε κώδωνα στον ουρανό
Όταν τους τοίχους ασβέστωναν τα σύννεφα
Η σκιά αποσύρθηκε πίσω στο εσωτερικό
Η σκιά προϊδεάζει την ηλιόκτητη
Πορσελάνη με τον ουρανό πάνω ψηλά
Εάν έπεφτα από ένα ψηλό μπαλκόνι
Εάν ακρωτηριαζόμουν, θα έμοιαζα μάλλον κι εγώ κάπως έτσι.

❧

INGRID JONKER (ΙΝΓΚΡΙΝΤ ΓΙΟΝΚΕΡ), Νοτιοαφρικανή ποιήτρια.
Γεννήθηκε στο Βόρειο Ακρωτήριο στις 19 Σεπτεμβρίου 1933. Πέθανε από πνιγμό στις 19 Ιουλίου 1965 στο Κέιπ Τάουν.

Οι αντιξοότητες κατά την παιδική ηλικία, η ευαισθησία, η επιλογή θεματολογίας και το ποιητικό ύφος στα πρώτα της έργα όσο και ο τρόπος θανάτου της, ήταν τα κύρια στοιχεία με τα οποία η Ίνγκριντ Γιόνκερ διαβάστηκε, κρίθηκε, προβλήθηκε και κατατάχθηκε στο πλαίσιο της εξομολογητικής ποίησης, παρόμοια με το έργο άλλων που χρησιμοποίησαν τις έντονες προσωπικές τους εμπειρίες ως υλικό για το έργο τους, συγκρινόμενη με αναγνωρισμένες ομότεχνές της όπως η Σύλβια Πλαθ και η Ανν Σέξτον.

Ωστόσο, μια τέτοια θεώρηση κι εκτίμηση του έργου της, αποδυναμώνει την εικόνα προσώπου και την «φωνή» της ποιητικής της καθώς υποστηρίζουν και δείχνουν ορισμένοι από τους μελετητές της ανάμεσα στους οποίους και οι Antjie Krog, Yves T’Sjoen, Carlijn Cober:

Οι ανθολογίες περιλαμβάνουν μόνον «αγάπη νάνου,⁽³⁾ παιδικά ποιήματα, την αφελή Ingrid, την παιχνιδιάρα Ingrid – ποτέ την θυμωμένη μητέρα, την κριτική, πολιτικά στρατευμένη στοχάστρια». (Antjie Krog, μετάφραση Carlijn Cober από το: Korreltjie Niks Is My Dood, 2001).

Το πρόβλημα με την προσέγγιση της ποίησης της Γιόνκερ υπό καθαρά βιογραφικό πρίσμα είναι ότι όχι μόνο δημιουργεί μια μονοδιάστατη εικόνα τόσο του προσώπου όσο και του έργου της, αλλά η αποκλειστική εστίαση σε προσωπικά ζητήματα έχει επίσης οδηγήσει σε μια μυωπική στάση απέναντι στο ίδιο κείμενο – μια στάση που έχει τυφλώσει τους αναγνώστες ως προς άλλες πιθανές ερμηνείες ή αναγνώσεις του έργου της. (Yves T’Sjoen 2013, μετάφραση Carlijn Cober)

Τέλος, η Carlijn Cober σε εργασία της με θέμα την παράλληλη μελέτη δύο από τα εμβληματικά ποιήματα της Ι. Γ., τα: Ontvlugting και Ek Dryft in die Wind, δείχνει πως τα τοπία στην ποιητική της Γιόνκερ λειτουργούν ως καθρέφτες της εσωτερικής κατάστασης της ποιήτριας αντανακλώντας τις συναισθηματικές και πολιτικές εντάσεις, καταστάσεις ή και συνθήκες της εποχής της. Αναδεικνύει το γεγονός ότι μέσω της τοποποιητικής διαφαίνεται η σύνδεση μεταξύ του φυσικού τοπίου και των ανθρώπινων εμπειριών του εκτοπισμού και της αποξένωσης (έννοιες κατά Angelika Bammer: Cultural Identities in Question, 1994).

Υπό το πρίσμα των παραπάνω αναφορών, θα προέτρεπα σε μια ανάγνωση και των ποιημάτων που επέλεξα να παρουσιάσω εδώ, ανιχνεύοντας σε στίχους και εικόνες τα μηνύματα κοινωνικής αγωνίας τιμώντας έτσι συνολικά τον άνθρωπο για τον οποίο ο ίδιος ο Μαντέλα στις 24 Μαΐου 1994, ανοίγοντας το 1ο δημοκρατικά εκλεγμένο Κοινοβούλιο της Νότιας Αφρικής, είπε:

[...] με αυτό το θαυμάσιο όραμα, η Γιόνκερ μάς δείχνει πως η προσπάθειά μας πρέπει να είναι προς την κατεύθυνση της απελευθέρωσης της γυναίκας, του ανθρώπου, του παιδιού. Η Jonker υπήρξε και ποιήτρια και νοτιοαφρικανή, λευκή Αφρικανή και Αφρικάνερ. Υπήρξε καλλιτέχνης και ανθρώπινο ον. Στη μέση της απελπισίας, εξύμνησε την ελπίδα. Αντιμέτωπη με τον θάνατο, διεκδικούσε την ομορφιά της ζωής.

Ασημίνα Λαμπράκου

Ιούλιος 2025

Σημειώσεις
1. Karoo: https://www.britannica.com/place/Karoo
Dictionary: (πεζά) ένα άνυδρο νοτιοαφρικανικό οροπέδιο με κόκκινο αργιλώδες έδαφος.
2. At the death of Dylan Thomas. Στον θάνατο του Ντύλαν Τόμας.
3. Αναφορά στο ποίημα «Kaboutorliefde»,

Πηγές: South African History Online, allpoetry, Carlijn Cober, Kelwyn Sole

Το ποίημα «Σκύλος», μεταφράστηκε από τα γνήσια Αφρικάανς στα Αγγλικά από τον καθηγητή Πανεπιστημίου στο Κέιπ Τάουν, Kelwyn Sole.

Το ποίημα «Η κούκλα μου σπάει σε κομμάτια», ανήκει στη συλλογή Rook en Oker (1964) και μεταφράστηκε στα αγγλικά από τα Αφρικάανς από τον William Stewart.


Πηγή για την εικόνα:
https://brandsouthafrica.com/3988/play-your-part-category/ingrid-jonker-the-child-is-not-dead-2/

Περιοδικό Εμβόλιμον, τεύχος 103-104, Χειμώνας - Άνοιξη 2025

Περιοδικό Εμβόλιμον

τεύχος 103-104

Χειμώνας - Άνοιξη 2025

Σελίδες για τον Θωμά Γκόρπα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

    3   Το γράμμα της σύνταξης
    7   Γιώργος X. Θεοχάρης: Οι πρόγονοι του Θωμά Γκόρπα στην πολιορκία και την Έξοδο του Μεσολογγίου
  15   Χριστίνα Καραντώνη: Θωμάς Γκόρπας: Με την ψυχή τραγουδώντας στο στόμα
  21   Νικολέττα Κατσιδήμα-Λάγιου: Θωμάς Γκόρπας (Μεσολόγγι 1935 − Αθήνα 2003) De profundis
  25   Δημήτρης Κονιδάρης: Συγκολλημένα ή αποσπασμένα επιγράμματα του Θωμά Γκόρπα
  31   Θανάσης Μαρκόπουλος: ΘΩΜΑΣ ΓΚΟΡΠΑΣ Μια Θέση και μια Αναπόληση
  39   Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου: Θωμάς Γκόρπας, ένας μεταξωτά διαχρονικός ποιητής
  42   Κώστας Θ. Ριζάκης: ζων επί αθανάτων
  43   Θανάσης Τριανταφύλλου: Ατυχής συνέντευξη, μ’ ευτυχές τέλος
  47   Βαρβάρα Χρηστιά: Θωμάς Γκόρπας − Ο πληθωρικός της ποίησης
  53   Γιώργος Δελιόπουλος: Ποίηση του Αλέκου Ε. Φλωράκη μεταξύ λυρικής ελεγείας και σάτιρας
  59   Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη: Αλέκος Ε. Φλωράκης. Ο κάκτος και η βροχή. Δοκίμια αυτογνωσίας
  61   Ευσταθία Δήμου: Έντεκα ποιήματα του Νίκου Προσκεφαλά
  69   Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου: Για την ποιητική συλλογή της Ελένης Αλεξίου επτά ανάσες πριν
  73   Νίκος Επ. Φαλαγκάρας: Ο πατέρας στη Γερμανία
  77   Τάσος Μάτος: Ο Θωμάς Ψύρρας και η πρόκληση της αφήγησης − από τον Πυκνό καιρό στο Άρτιο κατά παρέκκλιση −
  83   Θανάσης Τριανταφύλλου: Τέσσερα ποιήματα για το ΕΜΒΟΛΙΜΟΝ
  87   Περικλής Τσελίκης: Τα περασμένα
  89   Φωτεινή Βασιλοπούλου: Παραθαλάσσιο ταβερνάκι
  93   «Θρόισμα χάρτινων φύλλων» − Μικρά πεζά
103   Αριάδνη Πορφυρίου: Ίσως
105   Τίνα Κουτσουμπού: Καλοκαίρι αιώνιο φως
107   Μαρία Σαρηγκιόλη: Φωτογραφίες
108   Θεόδωρος Σαρηγκιόλης: Ο σμιλευτής του χρόνου

109   Βιβλίων Επίσκεψις

Εικαστική φιλοξενία: Νίκος Στέφος − Μαρίνα Σπυριδωνίδου-Στέφου

Μαρία Πολίτου, "Στο σώμα σου κήπος"

Η ΕΛΙΑ


Μέρες και νύχτες
τώρα σκαλίζω
τόπους σκληρούς
άνυδρες πέτρες.

Των καιρών τις στάλες
στις χούφτες μου κρατώ
μήπως και σβήσω κάποτε
τη δίψα της γης μου
μήπως κι ανθίσουν
ιβίσκοι κόκκινοι
στα περιβόλια.

Μα η ρίζα της ελιάς
βαθαίνει ασάλευτη
αήττητη απλώνεται
αμείλικτα στον κήπο.

Λουλούδια εφήμερα
να μη ζητάς
Εσύ τόσους καρπούς
αιώνιους που δρέπεις.

Στο ξύλο έγειρα
και παραδόθηκα
γυμνή.
Είμαι η Μέρα
κι η Νύχτα
με πολιορκεί.





ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Τρέχουν οι ώρες διψασμένες
πάνω στην πυρωμένη άσφαλτο
ανάμεσα σε βρώμικους τοίχους.

Θλιβερά συρματοπλέγματα σέρνονται
κουβάρια λαβωμένα από ήλιο κυλούν
παράδεισο φεγγαρόλουστο γυρεύουν
δροσοσταλιές νερού στα φύλλα.

Τυφλά παιδιά μωρά
ακριβοδίκαιο κυνηγητό
θαρρούν πως παίζουν
με το αδάμαστο
του χρόνου το μπαλόνι.

Και δε βλέπουν.

Δε βλέπουν πώς θέριεψαν
τα αγκάθια στον κήπο.
Δε βλέπουν
πως δεν υπάρχει
επιστροφή.

*     *     *

ΠΝΙΓΜΟΣ I


Ήρθες ακριβοδίκαια
Σαν λέξη
Μαχαίρι και βέλος.
Πυρακτωμένο καρφί.
 
Τα μάτια σου θάλασσα
Μία με γεννά
Και μία με πνίγει
 
Αν είναι να πεθάνω
Ας είναι στα μάτια σου
 
Δίχως εκκρεμότητες
και χρονοτριβές.
 
Χορτάτη.
 
 
 
 
 
ΚΑΙ ΘΑ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ


Κι όταν εσύ θα φύγεις
Όταν θα χαθείς
Θα γράψω ένα ποίημα αληθινό
Θα γράψω ένα ποίημα κόκκινο
ζεστό σαν αίμα

που θα διαβάζουν οι άνθρωποι και θα κλαίνε
που θα διαβάζουν οι άνθρωποι και θα λένε

μια φορά κι έναν καιρό
μια γυναίκα κι ένας άνδρας
αγκαλιάστηκαν τόσο δυνατά
που έλιωσαν ο ένας μέσα στον άλλον

Εκείνος πήρε το σχήμα των χεριών της
κι έγινε μαύρο πουλί
που τριγυρνά τις νύχτες σαν σκιά

Εκείνη το χρώμα της καρδιάς του πήρε
και γράφει ακόμη ποιήματα γι’ αυτόν
να πιει και να γυρίσει.

Και τα διαβάζουν οι άνθρωποι και κλαίνε
και τα διαβάζουν οι άνθρωποι
και για αγάπη λένε.





ΑΝΘΟΦΟΡΙΑ


Κι αν με αγαπήσεις ολόκληρος
Χωρίς σκιές
Τότε ίσως θα ξέρω
ότι άξιζε κάθε ράγισμα
Τότε ίσως ν’ ανθίσει
απ’ τις ρωγμές το τραύμα.

Από τη συλλογή «Στο σώμα σου κήπος», Ρώμη 2024.
Έργο εξωφύλλου / σχέδια βιβλίου: Ηλιάνα-Φιλαρέτη Κουφογεώργου.

H Μαρία Πολίτου γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Απόφοιτος του Κλασικού Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής και του Τμήματος Θεατρολογίας της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. Κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων, του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) «Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού» ΑΠΘ και του ΔΠΜΣ «Φιλοσοφία: Κείμενα, Ερμηνείες, Πρακτικές» των τμημάτων Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής και Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ. Από το 2017 είναι διευθύντρια στο 2ο ΓΕΛ Εχεδώρου στα Διαβατά Θεσσαλονίκης. Κριτικές και ποιήματά της δημοσιεύονται σε έντυπα και ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά. Έχει συμμετάσχει σε συλλογικούς τόμους και ανθολογίες. Έχει εκδώσει ως τώρα τρεις ποιητικές συλλογές: Εφήμερη στην Πένα του Θεού (2014), επιτέλους αποβίβαση (2018), Στο σώμα σου κήπος (2024).