Σέιμους Χήνυ, "Κορδέλες" (Απόδοση, Επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου)

Από αριστερά προς τα δεξιά: (μπροστά) ο τόσο χαρούμενος Σέιμους (περίπου 11 ετών), η Ανν, η Σήνα,
(πίσω) ο Πάτρικ και ο Χιου, γύρω στα 1950 (με την άδεια της οικογένειας Χήνυ).

«Κορδέλες» του Σέιμους Χήνυ
Απόδοση, Επίμετρο: Σοφία Γιοβάνογλου


Κορδέλες


Στο όνομα των χρωμάτων,
Στο σμαραγδί, μπλε του αραβοσίτου,
Ρουμπινί, στο κίτρινο της ώχρας και το άσπρο,
 
Στο όνομα των μπουκλών και των βοστρύχων,
Των πουά, των χωριστρών και των κοτσίδων
Και των διπλοδεμένων φιόγκων…

Σήμερα φτάνει ο φωτογράφος
Με την κουκούλα και τον τρίποδά του
Και με το πτυχωτό ανασυρόμενό του ρύγχος,

Ένα πεντάποδο θηρίο
Όλο χειρονομίες και χαζολογήματα
Που μαζί θα τ’ αντιμετωπίσουν,

Απόμακρα και στιβαρά και σοβαρά
Σαν ορφανά που στήθηκαν στην κουπαστή
Τις τελευταίες μέρες του θαλάσσιου ταξιδιού,

Πέρα απ’ το όριο των εαυτών
Που μέλλεται να γίνουν,
Το μόνο π’ απομένει απαράλλαχτο ακόμα

Το πρώτο χέρι απ’ τον γκρι σοβά στον τοίχο
Του σχολείου, συν
Τα κλασικά του Νησιού Φερ πλεχτά

Μοτίβα, συν τα ονόματά τους στον κατάλογο της τάξης
Αντιγραμμένα επάνω στις σανίδες του θρανίου,
Με καλλιγραφημένα γράμματα –

Όλα αυτά, κι οι αυστηρά δεμένοι φιόγκοι,
Κι ένα δεξί μπράτσο κι ένα αριστερό,
Καθένα τους να φαίνεται πως αγκαλιάζει τ’ αλλουνού

Τον ώμο, όπως διετάχθη.

Το ποίημα στην Αγγλική:

Ribbons


In the name of the colours,
Emerald, cornflower blue,
Ruby, primrose and white,

In the name of ringlets and curls,
Polka dots, partings and plaits
And double-tied bows…

To-day the photographer comes
With his tripod and cowl
And plaited retractable snout,

A five-legged beast
Of gesticulation and blather
They’ll outface together,

Steady and far off and solemn
As orphans posed at a rail
In the last days of sail,

Beyond the pale of the selves
They are due to become,
The one thing immutable still

The roughcast grey of the wall
Of the school, plus
The knitted classic Fair Isle

Patterns, plus their names on the roll
As transcribed on the slats of the bench,
In a copperplate hand –

All that, and the strictly tied bows,
And one right arm and one left,
Each placed to be seen round the other’s

Shoulder, as ordered.

Τα διάσημα πλεκτά ζακάρ πουλόβερ και καπέλα του νησιού Φερ.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Σέιμους Χήνυ (Seamus Heaney, 13 Aπριλίου 1939 – 30 Aυγούστου 2013) γεννήθηκε στην Κομητεία του Ντέρι, στη Βόρεια Ιρλανδία. Χαρακτηρίσθηκε ως ο μεγαλύτερος Ιρλανδός ποιητής μετά τον Γέητς. Σε αναλογία, άλλωστε, με το ποίημα του τελευταίου «Το σπίτι μου», όπως αναφέρει η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, ο Σέιμους Χήνυ έστησε «το δικό του σπίτι-ποίηση: με τα “αδαμάντινα απόλυτα των πραγμάτων”, τα χώματα, τα εργαλεία της καλλιέργειας και της ταφής, τα αντικείμενα που η φυσική τους κατάσταση είναι η σιωπή».

Η δημοτικότητά του οφείλεται, κατά ένα μέρος της, στο ίδιο του το θέμα, «τη σύγχρονη Βόρεια Ιρλανδία, με τις φάρμες και τις πόλεις της που μαστίζονται από τις εμφύλιες διαμάχες, την αγροτική κουλτούρα και τη γλώσσα της που κατακλύστηκαν από την αγγλική κυριαρχία». Αναστοχαζόμενος πάνω στις «Ταραχές» στη χώρα του ο Σέιμους Χήνυ, έγραψε ποιήματα γι’ αυτές, αλλά και «ελεγείες για φίλους και γνωστούς που είχαν πεθάνει στη διάρκειά τους». Έγραψε πάνω από 20 βιβλία ποίησης και κριτικής, ενώ επιμελήθηκε και πολλές ανθολογίες.

Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (1985-2006) και διετέλεσε Καθηγητής Ποίησης στην Οξφόρδη (1989-1994). Πέραν των πολλών τιμητικών διακρίσεων και βραβεύσεών του, το 1995 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Στις 9 Οκτωβρίου του 2025 ο εκδοτικός οίκος Faber & Faber εξέδωσε τον συγκεντρωτικό τόμο «Τα Ποιήματα του Σέιμους Χήνυ» σε επιμέλεια των Rosie Lavan και Bernard O'Donoghue, μαζί με τον Matthew Hollis. Μεταξύ αυτών συμπεριλήφθηκαν και 25 αδημοσίευτα μέχρι στιγμής ποιήματά του, με την επιμέλεια της οικογένειάς του. Ανάμεσά τους και το μεταφρασμένο πιο πάνω ποίημα, «Κορδέλες», το οποίο πρωτοδημοσίευσαν οι Irish Times στo φύλλο της 4ης-10-2025, συνοδεύοντάς το με τη μοναδική φωτογραφία του ποιητή με τα 4 από τα 8 αδέλφια του, που κοσμεί και το παρόν δημοσίευμα.

Πηγές
- https://www.irishtimes.com/life-style/people/2025/10/04/seamus-heaney-poem-ribbons/
- https://www.poetryfoundation.org/poets/seamus-heaney
- Σέιμους Χήνυ (1996). Τα ποιήματα του βάλτου. Εισ.-Επιλ.-Μτφρ.: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 8.

Πηγές εικόνων

Εκτός από τις δύο παραπάνω, και οι εξής:
- H σελίδα του εκδοτικού οίκου Faber & Faber στο Instagram: @faberbooks
- Kαι μία εμπορική-διαφημιστική ιστοσελίδα του διαδικτύου με τα (παιδικά) πλεκτά ζακάρ πουλόβερ και καπέλα του νησιού Φερ.

Τέλος, μια συνέντευξη του ποιητή του 1996, στην οποία περιγράφει, μεταξύ άλλων, πώς έμαθε ότι του απονεμήθηκε το Νόμπελ, ενώ βρισκόταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και δη στην Πύλο: